بيىلعى جىل ۇلت كوسەمى – ءاليحان بوكەيحاننىڭ 150 جىلدىعىمەن بىرگە مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بولاتحان تايجاننىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويى ەكەنىن ايتىپ، مەرەيتويعا وراي وتكىزىلەتىن ءىس-شارالاردى حابارلاعان بولاتىنبىز. اقپاننىڭ 21 كۇنى ۇلكەن تەننيستەن، 28 كۇنى شاحماتتان قالالىق جارسى وتسە، 4 ناۋرىزدا ۇلتتىق كىتاپحانادا بولاتحان تايجاننىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. تۋعان كۇنى – 8 ناۋرىزدا «ارمان» كينوتەاترىندا ساعات 11:00-دە بەلگىلى جۋرناليست قاسىم امانجولدىڭ قوعام قايراتكەرى بولاتحان تايجان مەن ۇلى مۇحتار تايجانعا ارناپ تۇسىرگەن «اكە اماناتى» دەرەكتى ءفيلمىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولىپ، ساعات 13:00-دە «استانا» قوناق ءۇيىنىڭ مەيرامحاناسىندا ارنايى اس بەرىلدى.
ارنايى اسقا بولاتحان تايجاننىڭ ءوزى ىرگەسىن قالاسقان «جاس تۇلپار» ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرى مەن بولاتحان تايجانمەن بىرگە قىزمەت اتقارعان قازاق ەلىنىڭ ديپلوماتتارى، ساياساتكەرلەر، جۋرناليستەر قاتىستى. اتاپ ايتار بولساق، «جاس تۇلپار» ۇيىمىنىڭ نەگىزىن قالاعان ايمۇقان تاۋجانوۆ، ساياساتكەر جاسارال ءقۋانىشالين، «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى رىسبەك سارسەنباي، اقىن تەمىربەك مەدەتبەكوۆ، جۋرناليست ەرمۇرات باپي سياقتى الماتىلىقتارمەن بىرگە ارنايى ماڭعىستاۋدان جانىبەك قوجىق، استانادان ساياساتكەر ەرلان كارين جانە رۋزا بەيسەنبەكتەگى الىستان ات تەرلەتىپ كەلىپ، قوعام قايراتكەرىنىڭ ءومىرى مەن ونەگەسىن ءسوز ەتتى.
30 مينۋتتىق دەرەكتى فيلمدە قوعام قايراتكەرى بولاتحان تايجان مەن ۇلى مۇحتار تايجاننىڭ كۇرەسكەرلىك جولى كورسەتىلگەن. ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەرىندە رەجيسسەرى قاسىم امانجول بۇل ءفيلمنىڭ تەك تايجاندار اۋەلەتىندەگى اكەنىڭ اماناتى عانا ەمەس، بۇكىل قازاقتىڭ اكە اماناتى، عاسىرلار بويى كەلە جاتقان كۇرەسكەرلىك جولداعى بابالار اماناتى ەكەنىن جەتكىزدى. ارينە، امانجولدىڭ قاسىمى ايتقانداي، بۇل دەرەكتى فيلم قازاقتىڭ قاننان تاراعان ءور رۋحتى جاس ۇرپاققا كورسەتە، بابالار اماناتىن جەتكىزە بىلۋگە ونەگە مەن ۇلگى بولاتىنىنا كۇمانىمىز جوق.
دەرەكتى ءفيلمدى كورىپ شىققان ساياساتتانۋشى ەرلان كارين الەۋمەتتىك جەلىدە: «ۇلت قايراتكەرى، ديپلومات بولاتحان تايجاننىڭ 75 جىلدىعىنا ارنالعان ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەرىنە قاتىستىم. فيلم اۆتورى – قاسىم امانجول. بۇل فيلم بوكەڭە ارنالسا دا، نەگىزگى تاقىرىبى – اكە مەن ۇلدىڭ بايلانىسى، اكە اماناتى مەن ۇل-ازاماتتىڭ مۇرات-ماقساتى، ەلگە قىزمەت ەتۋ. وتە تەرەڭ ماعىنالى فيلم بولىپ شىعىپتى. مۇحتارعا ريزامىن، ۇل-ازاماتتىڭ اكە اماناتىنا، اكە جولىنا قالاي ادال بولۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ كەلە جاتىر»، – دەپ مۇحتار تايجانعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپتى.
4 ناۋرىز كۇنى الماتىداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بولاتحان تايجاندى ەسكە العان دوڭگەلەك ۇستەل وتكەن بولاتىن. وندا دا جوعارىداعى كىسىلەرمەن بىرگە قازاق وپپوزيسياسىنىڭ كوشباسشىسى سەرىكبولسىن ءابدىلدين، اقىن سوفى سماتايەۆ بولدى. دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ۇلتتىق كىتاپحانادا ءوتۋىنىڭ ءبىر سەبەبى، تايجاندار اۋلەتى بولاتحان تايجاننىڭ جەكە كىتاپحاناسىن ۇلتتىق كىتاپحاناعا وتكىزگەن بولاتىن. سول كۇنى بولاتحان تايجاننىڭ ءومىر بويى جيناعان كىتاپتارى كوپشىلىككە تانىستىرىلىپ، كىتاپ كورمەسى ءوتتى. بولاتحان تايجان اتىنداعى قوردىڭ پرەزيدەنتى مۇحتار تايجان: «شەتەلدىك جانە وتاندىق ەڭ ۇزدىك ادەبي كىتاپتار، يسلام وركەنيەتى مەن ەكونوميكا سالاسىنداعى ەڭ تاڭداۋلى كىتاپتاردىڭ ۇيدە تۇرعاننان، جاس ۇرپاقتىڭ كەرەگىنە جاراپ، ۇلتتىق كىتاپحاناعا وتكىزسەك دەگەن شەشىم قابىلدادىق»، – دەپ، قوعام قايراتكەرىنىڭ ومىرىنە ازىق بولعان كىتاپتاردىڭ، ۇرپاقتان-ۇرپاققا مۇرا بولىپ، قازاقتىڭ ءبىلىمىن ارتتۋعا جاراسا دەگەن تىلەگىن ءبىلدىردى. كىتاپحانا قىزمەتكەرلەرى ۇلتتىق كىتاپحانادا بولاتحان تايجاننىڭ كىتاپ كورمەسى ءبىر ايعا جۋىق تۇراتىنىن، كەلىپ كورەم دەۋشىلەرگە ەسىك اشىق ەكەنىن ەسكەرتتى.
دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا ساياساتكەر، جۋرناليست ءامىرجان قوسانوۆ پەن ساياساتتانۋشى راسۇل جۇمالى باياندامالارىن وقىدى. ءامىرجان قوسانوۆ بايانداماسىندا بولاتحان تايجاننىڭ كۇرەسكەرلىك جولىن ايتا كەلىپ، قازىرگى كۇنى ەكىنىڭ ءبىرى «مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى» دەگەن اتاققا يە ەكەنىن، مەملەكەتكە، قوعامعا ەشقانداي پايداسى تيمەسە دە مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى اتانىپ جۇرگەندەردىڭ كوپتىگىن ايتىپ، ءوزى ءۇشىن بۇل اتاقتان دا جوعارى تۇراتىن تۇلعالار بار ەكەنىن، بولاتحان تايجاندى قازاقتىڭ قايراتكەرى دەۋ كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ۇلتشىلدىق تۋرالى ايتا كەلىپ، بولاتحان تايجاندى قازاقتىڭ بار ماسەلەلەرىن كوتەرە بىلگەن ۇلتشىل ەكەنىن جەتكىزدى. ەكىنشى بايانداماشى راسۇل جۇمالى ديپلوماتتىق ومىرىنە توقتالىپ، بولاتحان تايجان باسقارعان ەلشىلىكتە قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن ادامعا ورىن جوقتىعىن ايتتى.
ءامىرجان قوسانوۆتىڭ بايانداماسى الداعى ۋاقىتتا گازەتتەر مەن ينتەرنەت باسىلىمدارىندا جارىق كورەتىنىن ەسكەرتە كەتەيىن.
تاعى ءبىر قىزىق جاعداي، ايسۇلۋ اپامىزدىڭ ايتۋىنشا، سونشا جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتتە ءجۇرىپ، تالاي قازاقتى باسپانالى ەتسە دە بولاتحان تايجاننىڭ وتباسى 8 جىل بويى كوممۋنالدىق پاتەردە تۇرىپ كەلىپتى. بولاتحان اتامىزعا سالسا، ودان دا ۇزاق ۋاقىت تۇرا بەرمەك ەكەن. ايسۇلۋ اپامىز: «مەن ايەل زاتىمىن عوي، اراسىندا ءوزىمىز پاتەر الساق دەگەن ويىمدى ايتىپ تۇردىم. ول كىسى كەيىنگە قالدىرا بەردى. اقىرى سوڭىندا 8 ناۋرىز كۇنى مەرەكەلىك مۇمكىنشىلىگىمىزدى پايدالانىپ، ءوتىنىش جازىپ، سول كەزدەگى ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنا كىردىك. ءوتىنىشتى وقىپ تاڭعالعان مينيستر: «بوكە، بۇل راس پا؟» – دەپ تاڭعالا سۇراق قويدى. سولاي پاتەرلى بولعانبىز»، – دەدى. شىنىمەن دە قاراپايىمدىلىقتىڭ ۇلگىسى دەۋگە بولارلىق ءىس.
دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا ءسوز العان سەرىكبولسىن ءابدىلدين اقساقال بولاتحان تايجاننىڭ تاۋەلسىزدىكتەن بۇرىنعى جانە كەيىنگى ەڭبەكتەرىنە توقتالا كەلىپ، بولاتحان تايجاننىڭ قىلىشىنان قان تامىپ تۇرعان كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كەزىندە-اق ۇلتشىلىق كوزقاراستاعى ويلارىن ايتۋ مەن ىستەۋدەن قورىقپاي، ءوز ويىن اشىق ءبىلدىرىپ جۇرگەن ساۋساقپەن ساناپ الارلىق ۇلتشىلداردىڭ ءبىرى دەدى. ال اقىن سوفى سماتايەۆ بولاتحان تايجانعا ستۋدەنت كەزىندە ماسكەۋدە قازاقتىڭ ايگىلى مۇحتار اۋەزوۆى كەزدەسىپ، الاشتىڭ اماناتىن تاپسىرىپ كەتكەنىن ايتتى.
الاشتىڭ اماناتىن ارقالاعان بولاتحان تايجاننىڭ اماناتى، «اكە اماناتى» – ەندى ءبىزدىڭ موينىمىزدا. دەرەكتى ءفيلمنىڭ سوڭىندا قايراتكەر اتامىز «قازاقستاننىڭ تولىققاندى قازاق سيپاتتى، قازاق تۇلعالى مەملەكەت بولعانىن كورە الماي كەتەم بە؟» دەپ قورقام دەگەن ءسوزى كەلتىرىلىپتى. بۇل دا بولسا ورىندالماي كەتكەن اكە اماناتى بولسا كەرەك. «جاقسىدان شاپاعات» دەيدى، كۇرەسكەردىڭ شاپاعاتى بارىمىزگە ءتيىپ، «اكە اماناتىنىڭ» ورىندالۋىن ءناسىپ ەتسىن. اماناتقا قيانات جاسار ۇرپاق بولۋدى اللا ساقتاسىن دەپ تىلەيىك!
تۇردىبەك قۇرمەتحان
