قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ XXXIIءى سەسسيياسى «بىرلىك. جاسامپازدىق. ورلەۋ» دەگەن ۇران اياسىندا ءوتىپ، قاسيەتتى قازاق جەرىن مەكەندەگەن جۇزدەگەن ۇلت وكىلدەرى قاتىستى. كەلەلى باسقوسۋعا ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان ەل ازاماتتارى قازاقستاننىڭ ساياسي-الەۋمەتتىك دامۋىنىڭ ماڭىزدى اسپەكتىلەرىن تالقىلاپ، ويلارىن ورتاعا سالدى. وسى رەتتە Dalanews.kz اقپاراتتىق اگەنتتىگى ءتىلشىسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى، قوعام قايراتكەرى، تەلەجۇرگىزۋشى، سونداي-اق قازاق ءتىلىنىڭ جاناشىرى اللا پلاتونوۆامەن سۇحباتتاسىپ، XXXIIءى سەسسيا جۇمىسىنىڭ ءمانى مەن مازمۇنى جايىندا ويىن تاسپاعا باسىپ العان ەدى. ەندى سوعان نازار اۋدارساڭىزدار.

سەسسيانىڭ ماقساتتارى

قوعام بەلسەندىسى اللا پلاتونوۆا سەسسيا جۇمىسىندا قحا-نىڭ ينستيتۋسيونالدىق الەۋەتىن جانە ونىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىلىن نىعايتۋعا باستى نازار اۋدارىلعانىن اتاپ ءوتتى. ول ىشكى ساياسي تۇراقتىلىق پەن ۇلتارالىق كەلىسىمنىڭ ءدال قازىرگى اۋمالى-توكپەلى زاماندا قالاي ساقتاپ قالۋدىڭ ماڭىزى جايىندا كوكەيگە تۇيگەن ويلارىن ورتاعا سالدى.

– مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز سوزىندە اسسامبلەيانىڭ ينستيتۋسيونالدىق الەۋەتىن نىعايتۋعا جانە ونىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىلىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان ءبىرقاتار وزەكتى مىندەتتەردى اتاپ ءوتتى.

بۇگىنگى تاڭدا ىشكى ساياسي تۇراقتىلىقتى، ۇلتارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋ ماڭىزدى اسپەكت بولىپ وتىرعانىن ءبارىمىز بىلەمىز. سوندىقتان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى بۇل باعىتتاعى بەلسەندى ارەكەت ەتىپ، ەلىمىزدە بىرلىك پەن تاتاۋلىقتى ساقتاۋعا ۇيىتقى بولۋى كەرەك، – دەيدى اللا پلاتونوۆا Dalanews.kz اقپاراتتىق اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا.  

قوعامدى دامۋىتۋداعى ماڭىزدى باستامالار

ۇلتارىلىق كەلسىمدى ساقتاۋدا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءوزىنىڭ ومىرشەڭ ينستيتۋت ەكەنىن تالاي جىلدان بەرى دالەلدەپ كەلەدى. قازاق قوعامىن ورتاق ماقساتقا ۇيىستىرۋدا بۇل ىس-تاجىريبەنى پايداعا جاراتۋدىڭ ماڭىزى زور.

بۇل رەتتە پلاتونوۆا حانىم حالىقتىڭ بيلىككە سەنىمىن ارتتىرىپ، ەلىمىزدىڭ دامۋ مەن ءوسۋ پەرسپەكتيۆاسىن ايقىنداۋدا اسسامبلەيا مەملەكەت پەن ازاماتتار اراسىندا التىن كوپىر بولاتىن مۇمكىندى بار ەكەنىن العا تارتتى.

– ءبىزدىڭ باستى جەتىستىگىمىز – تاۋەلسىز قازاقستان. بۇل باعىتتاعى باستى ماقساتىمىز قاراپايىم ءارى تۇسىنىكتى بولۋى شارت.

تاۋەلسىزدىگىمىزدى باياندى ەتۋ ءۇشىن ەلىمىزدە قوعامدىق كەلىسىمدى ساقتاپ، نىعايتۋدىڭ ماڭىزى زور. قوعامدىق كەلىسىم مەملەكەت، قوعام، ۇلت بولىپ ءومىر ءسۇرۋدىڭ ماڭىزدى شارتى. ەل ازاماتتارى بولاشاعىمىزدىڭ باياندى بولۋىنا سەنبەيىنشە، تولىققاندى مەملەكەت قۇرۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل رەتتە مەملەكەت پەن ەل ازاماتتارىنىڭ ماقساتتارى سايكەس كەلىپ، سينحروندى ارەكەت ەتۋى كەرەك. سول كەزدە ەلىمىز قۋاتتى مەملەكەتكە اينالىپ، ىشكى بىرلىگىمىز نىعايا تۇسەدى.

وسى رەتتى حالىق مەملەكەتكە قاي ۋاقىتتا سەنىم ارتىپ، ارقا سۇيەيدى دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. مەنىڭشە، كەز كەلگەن ازامات ءوزىنىڭ ەرتەڭگى كۇنىنە سەنىممەن قاراپ، ەلىمىزدىڭ قوعامدىق-ساياسي كەڭىستىگىندە تۇلعالىق جانە كاسىبي تۇرعىدان ءوسۋ مۇمكىندىگى بارلىق جاعدايدىڭ جاسالعانىنا كوزى جەتكەندە ونىڭ بويىندا مەملەكەتكە دەگەن سەنىم پايدا بولادى. مۇندايدا مەملەكەت پەن حالىق وسىنى ءتۇسىنىپ، بىرلەسىپ ارەكەت ەتە باستادى، – دەپ اسسامبلەيا بەلسەندىسى كوكەيدەگى ويىن بۇكپەي ايتتى.  

قازاق ءتىلىنىڭ ۇلتارالىق قاتىناستى وركەندەتۋدەگى ءرولى

قازاق ءتىلىنىڭ ەتنوسارالىق قاتىناس قۇرالى رەتىندەگى رولىنە اللا پلاتونوۆا قازاق مادەنيەتى مەن تىلىنە ءوزىنىڭ بارىنشا ادال ەكەندىگىن ايتا كەلە، قازاق ءتىلى مەملەكەتتىڭ رۋحاني نەگىزىن نىعايتىپ، ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا ءتىلدىڭ دامۋى ءۇشىن باتىل ءتىل ساياساتىن جۇرگىزەتىن كەزەڭ كەلگەنىن اشىپ ايتتى.

– مەن قازاق مادەنيەتىمەن تەرەڭ سۋسىنداعان اداممىن. ءبىز قازاقستاندى ورتاق وتانىمىز رەتىندە قۇرمەتتەپ، ونىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن، ءسالت-داستۇرىن، ءتىلىن قۇرمەتتەۋىمىز كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

الداعى ۋاقىتتا ەلىمىزدەگى ماڭىزدى ءتىل ساياساتى – ەل ازاماتتارىن بىرىكتىرەتىن نەگىزگى فاكتورلاردىڭ بىرىنە اينالۋى شارت. وعان قازاق ءتىلىنىڭ كۇش-قۋاتى تولىعىمەن جەتەدى، – دەيدى ءتىل جاناشىرى.

سۋ تاسقىنانىن كومەك كورسەتۋدىڭ ماسشتابىن ارتتىرۋ كەرەك

– بۇگىنىدە سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەندەرگە كومەك كورسەتۋ ءىسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ماڭىزدى ءىس-شارالارىنىڭ بىرىنە اينالدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى.

بۇل رەتتە اسسامبلەيا گۋمانيتارلىق كومەكتى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن ارنايى شتابتار مەن ۆولونتەرلىك ورتالىقتار قۇرىلعانىن اتاپ ايتۋعا بولادى. بۇگىندە سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەندەرگە تەك قاجەتتى زاتتار عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ماتەريالدىق جانە قارجىلىق قولداۋ كورسەتۋدا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ەتنومادەني بىرلەستىكتەرى مەن قۇرىلىمدارىنىڭ وكىلدەرى ماڭىزدى ءرول اتقارىپ وتىر دەپ ەسەپتەيمىن. الداعى ۋاقىتتا بۇل باعىتتاعى جۇمىستار جالعاساتىن بولادى.

قازىرگى تاڭدا سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەن ايماقتارعا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق شتابتارى قۇرىلعانىن اڭگىمە اراسىندا ايتتىق. ونىڭ قۇرامىنا قحا پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى، ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ، «جاستار» اسسامبلەياسىنىڭ ءتوراعالارى مەن مۇشەلەرى، ەرىكتىلەر، مەسەناتتار بار.

سونىمەن قاتار جەرگىلىكتى جەرلەردەگى دوستىق ۇيلەرىندە وبلىستىق شتابتار مەن ۆولونتەرلىك ورتالىقتار قىزۋ جۇمىس ىستەپ جاتىر. ايتالىق، ەلىمىز بويىنشا 12 مىڭنان استام قحا ەرىكتىلەرى سۋ تاسقىنىنىڭ زاردابىن جويۋعا جۇمىلدىرىلعان. وبلىستىق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ وكىلدەرى 1500 توننادان استام ازىق-تۇلىك پەن ءبىرىنشى كەزەكتە قاجەتتى تاۋارلاردى جيناپ، جونەلتكەنىن ماقتانىشپەن ايتا الامىن، – دەدى پلاتونوۆا حانىم.

ءوز كەزەگىندە اللا پلاتونوۆا حانىم «جۇرەكتەن جۇرەككە» اكسياسىنىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، ونىڭ اياسىندا حالىققا جان-جاقتى  گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتىلىپ جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى. سونىمەن قاتار قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جاستار اسسامبلەياسىنىڭ ەرىكتىلەرى زارداپ شەككەندەرگە جەتكىزۋ ءۇشىن ازىق-تۇلىك، كيىم-كەشەك جانە باسقا دا قاجەتتى زاتتاردى بەلسەندى تۇردە جيناپ جاتقانىن دا جەتكىزدى.

بولاشاققا كوزقاراس پەن مىندەتتەر

ەمەن-جارقىن اڭگىمە بارىسىندا اللا پلاتونوۆا ەلىمىزدىڭ بولاشاعى حالىقتىڭ ينتەللەكتۋالدىق جانە شىعارماشىلىق الەۋەتىنە تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن ايتىپ قالدى. ول ەل مەن ازاماتتاردىڭ تاعدىرىن انىقتايتىن ينتەللەكتۋالدىق دامۋ مەن پاتريوتتىق تاربيەنىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ جانە نىعايتۋ ءۇشىن ۇرپاقتان-ۇرپاققا بەرىلەتىن نەگىزگى قۇندىلىق دەپ ەسەپتەيدى ەكەن.

 – كەز كەلگەن ەلدىڭ رۋحاني ومىرىندە وتانشىلدىق سەزىم ماڭىزدى ورىنعا يە. پارتيوتتىق سەزىم مەملەكەتتىڭ ساياسي، مادەني جانە تاريحي قىرىنىڭ ەرەكشە قۇرامداس بولىگى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى.

سونىدقتان جاستاردى وتانسۇيگىشتىك تاربيەلەپ، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە ارتتىرۋدا – جوعارى رۋحاني دەڭگەيدەگى ۇعىمدار سانالاتىن يدەيالىق جانە رۋحاني مۇرانى ساقتاۋدا اعا ۇرپاق بارىنشا مۇددەلى بولىپ، بەلسەندىلىك تانىتۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن، – دەپ اللا پلاتونوۆا ويىن تۇيىندەدى.

جازىپ العان ۇلجالعاس جۇماحان.