بابالار قانىمەن وتەلگەن، بەيبىتشىلىكتىڭ بەسەگىن تەربەتكەن، بۇگىنگى كۇننىڭ قاھارماندارى قانداي قۇرمەتكە بولسا دا لايىق.
جاڭا عانا جارقىن ومىرگە جولداما العان 16-17 جاستاعى ورىمدەي بوزبالالار مەن بويجەتكەندەر، كوڭىلدەرى كولدەي شالقىپ، الدا قان مايدان كۇتىپ تۇرعانىن سەزىنبەگەن ەدى…
1941 جىلدىڭ 22 ماۋسىمى. تۇتاس ەلدىڭ باسىنا قارا بۇلت ۇيىرىلگەن كەز. «نەمىس باسقىنشىلارى ەلىمىزگە تۇتقيىلدان سوعىس اشتى» دەگەن قارالى حابار راديودان دۇركىن-دۇركىن بەرىلىپ جاتتى. ەڭبەكتەگەن بالادان، ەڭكەيگەن قارتىنا دەيىن بويلارىن ۇرەي الىپ، جۇرەكتەرى اۋزىنا كەلدى. سول كۇننەن باستاپ ەلدەن تىنىشتىق كەتتى. ولار قۋانىشتىڭ ورنىنا قايعى شەكتى. قوس جانارلارىنا ۋايىمنىڭ جاسى ءۇيىرىلدى.
بالالىقتىڭ بال شاعىمەن ەرتە قوشتاسقان بالعىندار مەن اھ ۇرىپ، اڭىراپ قالعان جاۋىنگەرلەردىڭ انالارى كۇن-تۇن دەمەي تىنىم تاپپاستان ەڭبەك ەتتى. وق قارشا بوراعان ايماققا ءار وڭىردەن سان مىڭداعان، تەپسە تەمىر ۇزەتىن ازاماتار كەتكەن ەدى. ءبىر عانا كوكسۋ اۋدانىنان 11 مىڭ ادام مايدان شەبىنە اتتانعان. بارلىعى دەرلىك امان-ەسەن ەلگە ورالۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنى اقيقات.
تۋعان ولكەلەرىنە سۇم سوعىستان قايتىپ كەلگەندەردىڭ ءبىرى - الماتى وبلىسى، كوكسۋ اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى نيكولاي يۆانوۆيچ. ول كراسنويار ءوڭىرىنىڭ تۋماسى. 1925 جىلى دۇنيە ەسىگىن اشقان. 1932 جىلى وتباسىمەن قازاقستانعا، الماتى قالاسىنا كوشىپ كەلەدى. اراعا ءبىر جىل سالىپ جامبىل وبلىسىنا تابان تىرەيدى.
ەل قاتارلى 1942 جىلى سوۆەتتىك ارميانىڭ قاتارىنا شاقىرىلادى. 233 اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ قۇرامىندا بولىپ، جاۋعا قارسى تۇرادى. ەل الدىنداعى مىندەتىن ابىرويمەن اتقارىپ، وتباسىمەن قاۋىشقاننان كەيىن مەكتەپتە دەنەشىنىقتىرۋ پانىنەن ساباق بەردى.
نيكولاي وگنيەۆ 1 دارەجەلى وتان سوعىسى مەدالىن كەۋدەسىنە تاققان ارداگەر سارباز. ونىڭ بۇگىنگى ماراپاتى، ەلى سىيلاپ بەرگەن قۇرمەتتى اتاعى جاستىق جالىنىن ۇرلاعان كەزەڭنىڭ اقىسىن قايتارىپ بەرمەسى انىق.
جانىن شۇپەرەككە ءتۇيىپ، جاۋدان جەرىن ازات ەتۋگە ات سالىسقان كەشەگى جاس جىگىتتەر مايدان وتىندە كۇش-جىگەرىن سارپ ەتتى. قاتارلاستارىنىڭ فاشيستەر قولىنان قازا تاپقانىن، دەنەلەرىنىڭ سوعىس قۇرالدارىنىڭ استىندا تاپتالىپ جاتقانىن ءوز كوزدەرىمەن كورگەن قاريالاردىڭ جۇزىنەن سول جىلداردىڭ تابى عاسىر وتسەدە تارقامايدى.
نيكولاي يۆانوۆيچ پەن قاتار كوكسۋلىق پەتر دەنيسوۆيچ جانكەشتىلىكپەن ەلى ءۇشىن تولارساقتان ساز كەشكەن. 1922 جىلى 15 ناۋرىزدا ومىرگە كەلگەن. قازىرگى كوشەتاۋ وبلىسى، كوماروۆا اۋىلىندا كىندىك قانى تامعان.
سوعىسقا دەيىن ول 1938-1942 ج.ج. قيىر شىعىستاعى سۆوبودنىي قالاسىنداعى اسكەري ۋچيليششەدە وقىعان. 1942 جىلى اسكەرگە شاقىرىلىپ، ستالينگرادتىڭ جانىندا سوعىسقان، ارتيللەريالىق اسكەردە مەرگەن بولعان. 22 اتقىشتار ديۆيزياسىندا، ۋكرانينا مەن ستالينگراد مايداندارىندا بورىشىن ابىرويمەن اتقارعان.
سوعىستان كەيىن قانت زاۋىتىندا جۇمىس ىستەدى. II دارەجەلى وتان سوعىسى وردەنىمەن جانە باسقا دا مەدالدارمەن ماراپاتتالعان. ول دا كوكسۋ اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
ەرلىكتەرى ۇرپاققا ۇلگى قوس قاريا قان مايداندا وتكەن جىلدار قارا تۇنەككە تەڭ دەيدى. راسىن دا، اسپان استى، جەر ءۇستى سناريادتارعا ورانىپ جاتقاندا ءقايبىر تىنىشتىق بولسىن. قاراشىعىنان قان اعىپ، بوتام-اي دەپ بوزداعان انانىڭ كۇيىن ەلەستەتۋ تىپتەن مۇمكىن ەمەس.
كىم-كىمگە بولماسىن ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىس وڭايعا سوقپادى. تىلداعىلاردىڭ تىنىمسىز ەڭبەگى ەرلەردىڭ ەڭسەسىنىڭ تۇسپەۋىنە ىقپال ەتكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. دۇنيەنى دۇرلىكتىرگەن وقيعا بارشاعا بىرلىگى بەكەم ەلدى جاۋ المايتىنىن دالەلدەدى.
سىن ساعاتتا ساڭلاقتار سىنبادى. ءبىراق.... كوڭىل شىركىندە سۋىق ىزعار ەسىپ تۇر. ءار نارسەنىڭ وتەمى بولاتىنى تايعا تاڭبا باسقانداي انىق. دەسە دە، بەيبىت كۇننىڭ وتەمىن اتپالداي ازاماتتاردىڭ جانىمەن وتەلگەنى پەندە اتاۋلىعا اۋىر تيگەنىن مويىنداۋىمىز كەرەك.
ەشكىم دە، ەشتەڭە دە ۇمىت قالمايدى. ءتاڭىر تارتۋ ەتكەن بەيبىتشىلىك اتتى قۇسىمىز توبەمىزدەن ۇشىپ كەتپەسىن دەگەن تىلەك قانا بىزدەگى. ەندىگىدە جەرىمىز قانعا بوكپەسىن.
انار سابىروۆا
