حالىق قاھارمانى، عارىشكەر ءارى «بايتەرەك» قازاقستان-رەسەي بىرلەسكەن كاسىپورنىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ايدىن ايىمبەتوۆ ءبىلىم العان وقۋ ورداسى ءى.جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە ارنايى كەلىپ، ستۋدەنتتەرمەن جۇزدەستى. كەزدەسۋدە جاستارعا باعىت-باعدار بەرەتىن تاعىلىمدى ساتتەر كوپ بولدى. ءوز كەزەگىندە عارىشكەر «بايقوڭىردىڭ» ستراتەگيالىق ماڭىزى، وندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جاڭعىرتۋ جۇمىستارى مەن جاڭا جۇمىس ورىندارى تۋرالى كەڭىنەن اڭگىمەلەپ، بولاشاق ينجەنەرلەر مەن زەرتتەۋشىلەردى ناقتى جوبالارعا قاتىسۋعا شاقىردى. ۋنيۆەرسيتەت پەن «بايتەرەك» كاسىپورنى اراسىندا مەموراندۋمعا قول قويىلىپ، ستۋدەنتتەردىڭ عارىش ايلاعىندا تاعىلىمدامادان ءوتۋ مۇمكىندىگى اشىلدى. وسى ساتتە پايدالانىپ، Dalanews.kz ءتىلشىسى عارىشكەرمەن تىلدەسىپ، از-كەم سۇحبات قۇردى.
– ايدىن اعا، ءبىلىم العان ۋنيۆەرسيتەتىڭىزگە قايتا ورالعاندا قانداي سەزىمدە بولدىڭىز؟
– مەن ءۇشىن بۇل جەردىڭ ورنى بولەك. وسى اۋديتوريالاردا وتىرىپ ءبىلىم العانمىن، ارمان قۋىپ ءجۇرىپ قانشاما جوسپار قۇرعانمىن. بۇگىن سول ورنىمدا ستۋدەنتتەرمەن جۇزدەسۋ – تاعدىردىڭ ماعان بەرگەن سىيى. ەڭ باستىسى، جاستاردىڭ كوزىنەن ءۇمىت، تالپىنىس كوردىم. ولار مەنىڭ ستۋدەنت كەزىمدەگىدەي ارمانداپ قانا قويماي، سول ارمانعا جەتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ىزدەستىرىپ وتىر. بۇل – ەلدىڭ بولاشاعى ءۇشىن قۋانىشتى جايت.
– «بايقوڭىردىڭ» قازىرگى جاعدايىنا توقتالساڭىز. بۇگىندە عارىش ايلاعى جاي عانا تاريحي نىسان بولىپ قالعان جوق پا؟
– جوق، ولاي دەۋگە بولمايدى. «بايقوڭىر» – ءالى دە الەمدىك دەڭگەيدە ستراتەگيالىق ماڭىزى بار كەشەن. ونداعان ۇشىرۋ الاڭى، قۇراستىرۋ-سىناۋ كورپۋستارى، زەرتحانالار، باسقارۋ ورتالىعى بار ۇلكەن ينفراقۇرىلىم جۇمىس ىستەپ تۇر.
ەڭ باستىسى، ءبىز ءقازىر جاڭعىرتۋ جۇمىستارىن باستاپ كەتتىك. زىمىران قۇلايتىن ايماقتاردى ەكولوگيالىق تۇرعىدان قايتا قالىپقا كەلتىرۋ، جاڭا عيماراتتار سالۋ، قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ – وسىنىڭ ءبارى قوعام مەن تابيعاتقا دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كورىنىسى.
بۇل قادامدار ارقىلى ءبىز تەك عارىشقا زىمىران ۇشىرىپ قانا قويماي، ەلدىڭ ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىن دە ساقتاپ وتىرمىز. جاڭعىرتۋ بارىسىندا 150-گە جۋىق جاڭا جۇمىس ورنى اشىلدى. بۇل – ينجەنەردەن باستاپ تەلەمەتريا مامانىنا دەيىنگى كوپتەگەن سالاداعى كادرعا سۇرانىستىڭ ارتقانىن بىلدىرەدى.
– جەتىسۋ ۋنيۆەرسيتەتى ستۋدەنتتەرى ءۇشىن قانداي مۇمكىندىكتەر بار؟
– ەڭ ماڭىزدى جاڭالىق – جەتىسۋ ۋنيۆەرسيتەتىمەن قول قويىلعان مەموراندۋم. بۇل جاي قاعاز ەمەس، ناقتى ارەكەتكە باستايتىن قۇجات. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ستۋدەنتتەرى ەندى «بايقوڭىردا» تاعىلىمدامادان وتە الادى. بۇرىندارى عارىش تۋرالى تەك كىتاپتان وقىپ، دەرەكتى فيلمدەردەن كورىپ جۇرگەن جاستار ەندى ءوز قولىمەن زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە، عىلىمي جوبالارعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الادى. بۇل – ۇلكەن تاجىريبە مەكتەبى. جاي ەكسكۋرسيا ەمەس، ناقتى ينجەنەرلىك ويلاۋ مەن پراكتيكالىق ماشىقتى دامىتاتىن الاڭ.
– ءسىزدىڭ عارىشقا ۇشقان ءساتىڭىز جاستارعا ءاردايىم قىزىق. سول اسەرىڭىزدى تاعى دا بولىسسەڭىز.
– عارىشقا ۇشۋ – تەك رومانتيكا ەمەس، ول – ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. مەن العاش ۇشقان ساتتە ءوزىمدى عانا ەمەس، تۇتاس قازاقستاندى الىپ شىققانىمدى تەرەڭ سەزىندىم. عارىشقا قاراعان ءاربىر كوزقاراس – ەلدىڭ تەحنولوگيالىق قۋاتىنىڭ ايناسى. سول كەزدە تۇسىنگەنىم عارىش – قيال ەمەس، ول ناقتى عىلىم مەن ەڭبەك ناتيجەسى. بۇگىنگى جاستاردىڭ دا وسىنى تۇسىنگەنىن قالايمىن.
– قازاقستاننىڭ عارىش سالاسى قانداي بولاشاق كۇتىپ تۇر؟
– بۇل سالا بولاشاقتا جاڭا بۋىن ينجەنەرلەر مەن زەرتتەۋشىلەردىڭ ارقاسىندا عانا داميدى. سوندىقتان ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىنان شىققان مامانداردى عارىش سالاسىنا تارتۋ – ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق مىندەتىمىز. عارىش ەندى تەك زىمىران ۇشىرۋ ەمەس. ول – دەرەكتەردى وڭدەۋ، جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋ، ەكولوگيانى باقىلاۋ، جاڭا ماتەريالدار سىناۋ سياقتى كوپسالالى باعىتتاردى قامتيدى. وسىعان وراي ءبىز ءىت ماماندارىن، ەكولوگتاردى، فيزيكتەردى تارتىپ وتىرمىز.
– جاستارعا قانداي وي ايتقىڭىز كەلەدى؟
– مەنىڭ ايتقىم كەلەتىن دۇنيە عارىش – ارمان ەمەس، ناقتى ماقسات. قازاقستان ءۇشىن ول ەندى قيالداعى اڭگىمە ەمەس، يندۋستريالىق باعىتقا اينالىپ كەلەدى. ەگەر سىزدەر شىنىمەن وسى جولدى تاڭداساڭىزدار، ەلدىڭ بولاشاقتاعى تەحنولوگيالىق بەينەسى مۇلدە باسقا دەڭگەيگە كوتەرىلەدى. «بايقوڭىر» تاريحي كەشەن عانا بولىپ قالمايدى، جاس عالىمدار مەن ينجەنەرلەردىڭ ەڭبەك الاڭى رەتىندە قايتا تۇلەدى. جاستارعا ايتارىم – ءوز ارماندارىڭىزدان قورىقپاڭىزدار. ول ارمان سىزدەردى عارىشقا دەيىن جەتكىزۋى مۇمكىن.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
