قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ق.ك.توقايەۆ مىرزاعا الماتى وبلىسى تالعار اۋدانىنىڭ كۇل-قوقىس تاسىمالداۋشىلارىنان
اسا قۇرمەتتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى!
ءبىز، تالعار اۋدانىنىڭ كۇل-قوقىس تاسىمالداۋشىلارى جانە يپ «جان-ارۋ» كۇل-قوقىس سۇرىپتاۋشىلارى. ءبىزدىڭ جان ايقايىمىز بەن وسى جولداۋىمىز سىزگە جەتەدى دەپ ويلايمىز. ءسىزدىڭ قازاقستان حالقىنا جاساپ جاتقان يگىلىكتى ىسىڭىزگە كوپتەن كوپ راحمەت! جۇمىس بەرۋشىلەر بىزگە جالاقىلارىن ۋاقىتىلى تولەيدى. جەكە كاسىپكەر ايجىگىتوۆ باقتىعالي ساقىمقوج ۇلى جەتپىستى القىمداعان زەينەتكەر. زەينەتكەر جاسىنا قاراماي ءالى جۇمىستا، سۇرىپتاۋ ستانسياسىن اشىپ بىزگە جۇمىس بەرىپ وتىر. ەڭ باستىسى مەكتەپتەرگە ارناپ اتاۋلى تۇلعالارعا باعدارلاما جازىپ، بالالار تاربيەسىنە ارالاسىپ جۇرگەن جان. ءوز قارجىسىنا مەكتەپكە ارنالعان كىتاپتار جازىپ، ونى مەكتەپتەرگە تەگىن تاراتىپ ءجۇر. سۇرىپتاۋ ستانسياسىن 2021 جىلى 15 قاڭتاردا اشتى. سودان بەرى توقتاعان ەمەس، جالاقىلارىمىزدى ۋاقىتىلى الامىز. اۋدانعا ءابدىحانوۆ قايدار ءاليحان ۇلى اكىم بولىپ كەلگەلى بىزدەن تىنىشتىق قاشتى. تەكسەرىستەن كوز اشپادىق. ەستيتىنىمىز «جابايىن دەپ جاتىر» دەگەن ءسوز. ءبىر رەت ءوزى كەلگەندە ونى ءوز اۋزىنان ەستىدىك. ۇلكەن كىسىنى بوقتاپ، نەشە ءتۇرلى ءسوز ايتتى. سونداي اكىم بولا ما؟
جانىمىزدا (10 مەتر جەردە) پوليگون بار، ءبىزدى جاۋىپ سوعان كىرگىزبەكشى (يەسى ەستۋىمىزشە بۇرىنعى پروكۋرور).
قايدار ءابدىحانوۆتىڭ اكەسى ءاليحان تويبايەۆ بۇرىن تالعار اۋدانىنىڭ اكىمى، وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولعان. اعاسى تويبايەۆ كەڭدالا سەلولىق وكرۋگىنىڭ اكىمى، ودان كەيىن اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى، جەر كوميسسياسىن باسقارعان.
ءوزى كەڭدالا سەلولىق اكىمدىگىن باسقارعان، اعاسىنىڭ ورنىنا. كەيىننەن اعاسى زەينەتكەرلىككە كەتكەندە سونىڭ ورنىنا اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى، جەر كوميسسياسىن باسقارعان. سوندا بۇل جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق ەمەي نەمەنە؟ ەستۋىمىزشە، كەڭدالا سەلولىق وكرۋگىنان وسى تۇستا بالەنشە گەكتار جەر شىعارىلىپ يجس، لپح-عا اينالدىرىپ وسى كۇنگە دەيىن ساتىلىپ جاتىر (ارينە باسقا بىرەۋدىڭ اتىندا). بۇل نە دەگەن باتپان كۇيرىق؟ بۇل جاعداي بىرنەشە رەت ايتىلىپ جاتىر. ءبىراق جابۋلى قازان جابۋلى قالپىندا قالۋدا. وسى جاعدايدى ءجىتى تەكسەرۋىڭدى وتىنەمىز.
ق. ءابدىحانوۆ تالعار اۋدانىنا اكىم بولىپ كەلگەلى جۇمىسىن ءبىزدى تەكسەرۋدەن باستادى. قۇددى اۋداندا باسقا ماڭىزدى نىسان جوق سياقتى. جانىنا دەپۋتاتتار مەن بلوگەرلەردى توپتاستىرىپ العان. بارلىعىنا تاپسىرما بەرىلگەن. اشىقتان اشىق جابۋ كەرەك دەپ. ەستۋىمىزشە ءوزىن اۋداننىڭ جەكە يەسىمىن دەپ ايتاتىن كورىنەدى. مەن نە ايتام، سول بولادى دەيتىن كورىنەدى. سوندا بۇل ۇلكەندى سىيلامايتىن، قۇدايدان دا، پرەزيدەنتتەن دە قورىقپايتىن قانداي اكىم؟ اكىم بول، حالقىڭا جاقىن بول دەگەن قاعيدا قايدا؟ ءابدىحانوۆتىڭ ءىس-قيمىلدارىن ءجىتى تەكسەرۋىڭىزدى وتىنەمىز، پرەزيدەنت مىرزا.
ءبىز، تالعار اۋدانىنىڭ كۇل-قوقىسىن تاسىمالداۋشىلارى، الدىمىز 30 جىلدان، ارتىمىز 10 جىلدان بەرى تالعار قالاسى مەن اۋدانىنىڭ كۇل-قوقىسىن پوليگونعا تاسيمىز. باسىندا قۇلجا تراسساسىنداعى پوليگونعا تاسيتىنبىز. ۇشاق قۇلاعاننان كەيىن كەيىن پوليگوندى اۋىستىردى. ول بۇرىنعى قازىلعان، قيىرشىق تاس الىنعان ۇلكەن شۇڭقىر. ماشينامەن ىشىنە ءتۇسىپ شىعۋ قىس كەزى تۇرماق جاز مەزگىلىنىڭ وزىندە وتە قيىن. ال قىستا شۇڭقىردان شىعۋ ءۇشىن قوسىمشا ءبىر ماشينا كەرەك. سۇيرەپ شىعارۋ ءۇشىن. امالسىز كوندىك، كونبەسكە امال جوق. باعاسى دا قىمبات. ءار كاماز ءۇشىن 7-8 مىڭ تەڭگە، زيل ءۇشىن 6-7 مىڭ تەڭگە. 2021 جىلى قاڭتار ايىندا جانىنان كۇل-قوقىس سۇرىپتاۋ ستانسياسى اشىلدى «جان-ارۋ» دەگەن. ەشقانداي شۇڭقىرعا تۇسپەيسىڭ، باعاسى دا ءتيىمدى، 3-4 مىڭ تەڭگە ءار ماشيناعا. مىنانداي باعانىڭ شارىقتاپ تۇرعانىندا بىزگە ءتيىمدى. بار جوعى 30 سوتوك جەر، ءبىراق ءتيىمدى پايدالانىپ جاتىر. 5 ملن تەڭگەگە كۇل-قوقىس قالدىقتارىن جاعاتىن پەش الىندى. جاقىن ارادا كۇل-قوقىس پرەستەيتىن پرەسس، ون مەترلىك لينيا الىندى. قازىرگى كەزدە جانىنان زاۋىت سالىنىپ جاتىر. مۇنىڭ ءبارى ءبىر جىلدا ىستەلگەن نارسە. كەمشىلىكتەر جوق ەمەس، بار. باقتىعالي ساقىمقوج ۇلى اعامىز ونىڭ بارلىعىن جويۋعا تىرىسىپ جاتىر، زەينەتكەر جەتپىستى القىمداسا دا ءالى جۇمىستا.
سۇرىپتاۋ ستانسياسىنىڭ قۇجاتتارى تۇگەل، رۇقسات قاعازدارى بار. ەكى پوليگوننىڭ اراسى 10 مەتر. وسىعان قاراماي 2021 جىلى اعامىزدىڭ پوليگونىن 8 رەت تەكسەردى، ارىز جازىپ جاتىر دەگەن سىلتاۋمەن. ارىزدى جازدىرىپ جاتقان وزدەرى، پوليگون ءبىر جىلدا 4 رەت ورتەندى. ۇيىمداستىرىپ جاتقان وزدەرى، ءتىپتى ايدالادا تۇرعان ۆاگوندى ورتەپ جىبەردى. اۋداندىق پروكۋراتۋرا، ىشكى ىستەر باسقارماسى، وبلىستىق ەكولوگيا تەكسەرىستەن كوز اشتىرمادى. وبلىستىق ەكولوگيا ارىز جازىلعان دەگەن جەلەۋمەن ءتورت رەت تەكسەردى. ەكى ميلليوننان استام ايىپپۇل سالىندى. وسىنىڭ ءبارىن ۇيىمداستىرىپ وتىرعان قازىرگى اكىم ق.ءابدىحانوۆ، بۇرىنعى وبلىس اكىمى ورىنباسارىنىڭ بالاسى.
داۋدىڭ باسى دايرابايدىڭ كوك سيىرى دەمەكشى، كەزىندە باقتىعالي ساقىمقوج ۇلى سۇرىپتاۋ ستانسياسىن سالۋعا 30 سوتوك جەر ازداۋ دەپ قوسىمشا جەر سۇرايدى. سول كەزدەگى اكىم ى.ساتپايەۆ 9 سوتوك جەر تاۋىپ كوميسسيادان وتكىزەدى. كەيىننەن اكىم بولىپ ەرەكەشوۆ كەلەدى (پارامەن ۇستالعان). سول كەزدە باقتىعالي ساقىمقوج ۇلى اكىم ەرەكەشوۆتىڭ قابىلداۋىندا بولادى (ەكى رەت). ەرەكەشوۆ ءوزىنىڭ ورىنباسارى ءابدىحانوۆقا جىبەرەدى. اعامىز ءابدىحانوۆقا كەلگەندە ول اكىم سۇراپ جاتىر دەپ پارا سۇرايدى. باقتىعالي ساقىمقوج ۇلى اشۋلانىپ كەتىپ قالادى. كەيىننەن وبلىس اكىمىنە (باتالوۆقا)، باس پروكۋراتۋراعا ارىز جازادى. ءابدىحانوۆتىڭ جازىلعان ءسوزى بار «مەن سەنىڭ كوزىڭدى قۇرتامىن» دەگەن. مىنە سوزىندە تۇرىپ قۇرتقىسى كەلەدى، ءبىراق اعامىز بەرىلمەي كەلەدى.
سوندا قالاي، قۇدايدان دا، حالىقتان دا قورىقپايتىن ءابدىحانوۆ تالعار اۋدانىن جەكە دارا بيلەپ-توستەمەكشى مە؟ اعام پاۆلودار وبلىسىنىڭ پروكۋرورى دەيتىن كورىنەدى. جاقىندا ءابدىحانوۆتىڭ تاپسىرماسىمەن ماسليحاتتىڭ ەكى دەپۋتاتى كەلىپ باستارىنا اڭگىر تاياق ويناتىپ كەتىپتى (ۆيدەو زاپيس بار). كورشىلەردەن ارەنداعا الىپ وتىرعان جەردى پايدالانۋعا قۇقىلارىڭ جوق دەپتى. بۇل نە باسسىزدىق؟ ءومىرى بولماعان ەكولوگيچەسكيي سوۆەت دەگەن قۇرىپ، يپ «جان-ارۋدى» قاراعان. 20-30 جىل زاڭسىز جۇمىس ىستەپ جاتقان مەكەمەلەردى نەگە قارامايدى؟!
اسا قۇرمەتتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى، ءبىزدىڭ ۇندەۋىمىزدى جان-جاقتى قاراپ، ءابدىحانوۆتى جازالاپ جۇمىستان الۋىڭىزدى وتىنەمىز. ايجىگىتوۆ باقتىعالي ساقىمقوج ۇلىنىڭ بۇرىنعى جازعان ارىزدارى قارالسىن. ءابدىحانوۆ باسسىزدىعىن توقتاتسىن.
كۇل-قوقىس زاۋىتى تولىققاندى جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قوسىمشا كەمىندە 2 گەكتار جەر بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز. جوعارعى ايتىلعان ماسەلەرگە ءسىزدىڭ ارالاسۋىڭىزدى سۇرايمىز. ءبىزدىڭ جالعىز ءۇمىتىمىز سىزدە.
قول قويۋشىلار:
