قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى (قنردا) "بانك شوتتارىنداعى قالدىق قاراجاتتارعا پايىزدىق سىياقى تاعايىنداۋعا سالىنعان تىيىمنىڭ كۇشىن جويۋعا قارسى ەمەس". بۇل تۋرالى اگەنتتىك باسشىسى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا الماتىدا ءوتىپ جاتقان k25 فورۋمىنان تىس دالىزدە جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇقباتىندا ايتتى. ول ۆيسە-پرەمەر سەرىك ءجۇمانعاريننىڭ بۇل رەتتەگى ۇسىنىسىن قولدايتىنىن جەتكىزدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ايتا كەتسەك، كۇنى كەشە ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك ءجۇمانعاريننىڭ Bloomberg باسىلىمىندا سۇقباتى جاريالاندى. وندا ۆيسە-پرەمەر قازاقستاندا بانكتەردىڭ اعىمداعى شوتتاعى اقشاعا سىياقى تولەۋگە رۇقسات بەرۋ ماسەلەسى قارالۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتقان. بۇل تىيىم ەلىمىزدە 2019 جىلدان بەرى قولدانىلىپ كەلەدى. Bloomberg كەلتىرگەن دەرەككە سۇيەنسەك، ءقازىر قازاقستاندا كومپانيالاردىڭ اعىمداعى شوتتارىندا 6،11 ترلن تەڭگە، ال حالىقتىڭ شوتىندا 3،49 ترلن تەڭگە قوردالانعان.
"بۇل جايت (شوتتارداعى اقشاعا سىياقى ەسەپتەۋگە تىيىم سالۋدىڭ كۇشىن جويۋ تۋرالى) پىسىقتالىپ جاتىر. تىيىم 2019 جىلى ازاماتتىق كودەكس شەڭبەرىندە ەنگىزىلدى. بۇل شەشىمدى قابىلداۋعا ءارتۇرلى سەبەپ بولدى. اعىمداعى شوتتارعا سىياقى ەسەپتەۋگە تىيىم سالۋدىڭ كۇشىن جويۋ باستاماسىنىڭ وڭ جانە تەرىس تۇستارى دا بار. ەڭ باستىسى، ەگەر شەشىم قابىلدانسا (تىيىمنىڭ كۇشى جويىلسا)، اعىمداعى شوتتار بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەلەرى دەپوزيتتەردەگىدەي بولادى دەۋگە بولمايدى. 2018 جىلى اعىمداعى شوتتار بويىنشا پايىزدار ەسەپتەلگەندە ول دەپوزيتتەرگە قاراعاندا بىرنەشە ەسە تومەن بولعان. شامامەن 1-3% اينالىسىندا"، - دەدى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا.
قنردا بۇل باستامانىڭ وسال تۇستارىنىڭ ءبىرى رەتىندە بانكتەردىڭ تۇراقتى قورلاندىرۋ بازاسىنىڭ تومەندەۋى ىقتيمال دەپ سانايدى.
"رەتتەۋشى ورگان رەتىندە ءبىز بانكتەردە تۇراقتى قورلاندىرۋ بازاسى بولعانىن قالايمىز. ول نەعۇرلىم تۇراقتى بولسا، سوعۇرلىم جاقسى. ەگەر قاراجات مەرزىمدى، جيناقتاۋشى دەپوزيتتەردە ساقتالسا، بۇعان قول جەتكىزۋگە بولادى. قورلاندىرۋ بازاسى نەعۇرلىم ۇزاق مەرزىمدى بولسا، بانكتەر سوعۇرلىم ۇزاق مەرزىمدى كرەديتتەر بەرە الادى"، - دەيدى ول.
سونىمەن قاتار اگەنتتىك اتالعان باستامانى قولدانىسقا ەنگىزۋدىڭ تاعى ءبىر تاۋەكەلى رەتىندە اعىمداعى شوتتار بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەسىن ەسەپتەۋدە بانكتەردەگى قورلاندىرۋدىڭ ورتاشا قۇنىنىڭ ارتۋ ىقتيمالدىلىعىن اتاپ كورسەتەدى.
"بۇل شىعىندار (اعىمداعى شوتتارداعى اقشاعا سىياقى مولشەرلەمەسىن تاعايىنداۋ بويىنشا) قارىز الۋشىلارعا قايتا ارتىلادى دەگەن الاڭداۋشىلىق بار. بۇل كورپوراتيۆتىك نەسيەلەر، سول سەكىلدى تۇتىنۋشىلىق نەسيەلەر بويىنشا دا ستاۆكالاردىڭ وسۋىنە اكەلىپ سوعۋى مۇمكىن. سوندىقتان بۇل ارادا بەلگىلى ءبىر تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋ قاجەت. جالپى، رەتتەۋشى ورگان رەتىندە ءبىز اعىمداعى شوتتارعا سىياقى مولشەرلەمەسىن ەسەپتەۋگە سالىنعان تىيىمنىڭ كۇشىن جويۋعا قارسى ەمەسپىز. ءبىراق بۇل ماسەلە ۇلتتىق بانكپەن زەرتتەلۋدە جانە بولاشاقتا قانداي دا ءبىر شەشىم قابىلداناتىن بولادى"، - دەپ ەسەپتەيدى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا.
سونداي-اق، ول "رەتتەۋشى ورگان اعىمداعى شوتتار سىياقى مولشەرلەمەسىن شەكتەۋدى جوسپارلاپ وتىر ما، جوق پا" دەگەن سۇراققا دا جاۋاپ بەرە كەتتى.
"مەنىڭ ويىمشا، ءبىز ونداي شوتتار بويىنشا پايىزداردى رەتتەپ جاتپايمىز"، - دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا.
مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارىنىڭ دەرەگى بويىنشا، قازاقستاندا تىركەلگەن 426 642 زاڭدى تۇلعانىڭ 1 294 610 بانكتىك شوتى بار.