ايەل زاتىنىڭ ماڭدايىنا - وتاناسى دەگەن بەينەتى مەن بەرەكەسى مول ىرىزدىقتى جازىپ قويعان سىڭايلى، ءاۋ باستان. ءبىراق، تەك وت باسى، وشاق قاسىلىق ول جانداردىڭ بارلىعىنا ەنشى ەمەستەي. سولاردىڭ ءبىرى - گۇلشات مارات قىزى وجاروۆا. گۇلشات حانىم الماتى وبلىسى، سارقان اۋدانى، قارابوگەت اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى قىزمەتىندە سوڭعى ءبىراز جىل جەمىستى ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. «اكىم بولساڭ، حالقىڭا جاقىن بول» دەگەن قاعيدا جايىندا ول كىسىمەن اڭگىمە وربىتتىك.
– گۇلشات مارات قىزى، جالپى اۋىل اكىمى بولۋ، سونىڭ ىشىندە ايەل ادامنىڭ وسى جۇكتى كوتەرىپ جۇرۋىنە ەل-جۇرتتىڭ كوزقاراسى قانداي؟
– جاسىراتىنى جوق، ءبىراز ادام بەتىمە دە ايتتى. «بايتال شاۋىپ، بايگە الماس» دەگەن سياقتى كەكەسىندى ويىن جاسىرمادى. ەگەر بىلەگىن سىبانىپ «سەن تۇر، مەن اتامىن» دەگەن ازاماتتار سايلاۋعا شىعىپ جاتسا، قىز بالا ەكەنىمدى تانىتىپ، جول بەرەر ەدىم. اۋىل جۇرتىنىڭ كوپشىلىگى مەنى قولدادى. مۇمكىن مەنىڭ شىققان وتباسىمنىڭ سالماعى دا بولعان شىعار. ولاي دەيتىنىم كورگەنى بار، ونەگەلى شاڭىراقتان تاربيە الدىم. اكەم مارات وجاروۆ ۇزاق جىل كەڭشاردىڭ باس بۋحگالتەرى بولدى. كەيىن وداق ىدىراعان سوڭ، ىرگەلى شارۋا قوجالىعىن قۇرىپ، ونداعان ادامعا جۇمىس تاۋىپ بەردى. ءقازىر دە باۋىرلارىم سول اكەمىزدىڭ ءىسىن جالعاستىرىپ ۇقساتىمدى ەڭبەك ەتىپ جاتىر.
– اۋىل اكىمى بولسىن، باسقا دا بيلىك كىسىسى بولسىن ەل اراسىندا ونشا سۇيكىمگە يە بولمايتىنى نەلىكتەن دەپ ويلايسىز؟
– كورەالماۋىشىلق دەگەن ءبىر قاسىرەت بار... نە قىلساڭ دا ار جاعىنان ءبىر سۇمدىقتى توسىپ وتىرادى. سەبەبى، اركىم ءوزىنىڭ قارا باسى ءۇشىن عانا قام جاساۋى كەرەك دەگەن جامان پيعىل ءورىس العان. «كىمدى جارىلقايىن دەپ ءجۇر دەيسىڭ!» دەگەندەي جەككورىنىشتى تالاي بايقادىم. مۇمكىن ونداي ويدى تۋعىزۋعا كەزىندە دايەكتى سەبەپتەر دە بولعان شىعار. ءبىراق بارلىعىن ءبىر ۇلگىمەن پىشۋگە بولماس. اۋىل جۇرتىنىڭ قالىڭ بولىگى قازىرگى زامان تالابىنا ساي وي-قۇلىقتارىن وزگەرتىپ كەلەدى. ماسىلدىق پسيحولوگيادان ارىلا باستادى. كەيىنگى كەزدە قۇرىلعان قوعامدىق كەڭەستىڭ دە جاعىمدى اسەرى بايقالادى. تۇرعىنداردىڭ بەلسەندىلىگى كوتەرىلىپ، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە ات سالىسۋدا. توقىراۋ جىلدارىنان سوڭ وزىمەن-وزى بولىپ، «جۇگەنسىز» كەتكەن جۇرتتىڭ سانا-سەزىمى قاتتى وزگەرىسكە ۇشىراعانى راس. وعان كىنالى ارينە بيلىك سالاسى دا بولۋى مۇمكىن. «باقپاساڭ مال كەتەدى، قاراماساڭ قاتىن كەتەدى» دەگەن عوي حالقىمىز. اتا-سالت بوپ، ودان ءومىر عۇرپى بولىپ قالىپتاسقان تالاي قاسيەتتەرىمىزدەن ايىرىلىپ قالا جازدادىق. ءالى دە جەر سيپاپ قالمايتىندار حاراكەتتەر جاساۋ ءبىزدىڭ ياعني بيلىكتىڭ موينىنداعى ءىس.
– ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسى ەندىرىلىپ جاتقان كورىنەدى. وسى ورايداعى پايىمىڭىزدى ايتا وتىرساڭىز.
– بۇگىنگى تاڭدا اۋىل اكىمىنىڭ موينىنا 67 فۋنكسيا ارتىلعان. ونى ورىنداۋ ءۇشىن بەس شتاتتىق بىرلىك بولىنگەن. ىشكە سىيمايتىن نارسەلەر دە بار. مىسالى «توتەنشە جاعداي» بويىنشا اتقارىلاتىن شۇعىل شارالار جەرگىلىكتى جەرگە جۇكتەلگەن. ءبىزدىڭ قولىمىزدا ارنايى تەحنيكا مەن كيىم-كەشەك، قۇرال-سايماندار ساقاداي-ساي بولىپ تۇرسا اڭگىمە كوتەرىپ قاجەتى قانشا. ەرىكتى توپ قۇرۋدىڭ ءوزى ءبىر ماشاقات. شارۋا قوجالىقتارىنىڭ جۇمىسشىلارى ناۋقان كەزىندە ۋزاقتى كۇن ەگىستىك باسىندا. اۋىلدا بالا-شاعا مەن ۇلكەندەر عانا قالادى. جامان ايتپاي، جاقسى جوق، اياق-استى ءورت شىعىپ جاتسا، ءوزىمىز ونىڭ الدىن الۋىمىز كەرەك. بۇل تۇسىنىكتى. لاۋلاعان وتتى شەلەكپەن سۋ شاشىپ، نەمەسە ەتەكپەن جەلپىپ سوندىرە الماسىمىز ايان عوي. وسى ورايدا، كەڭەس كەزىندە «تۇتىنۋشىلار كووپەراتيۆى» جەكە ءوڭىر رەتىندە قىزمەت كورسەتكەن سارقان اۋدانىنىڭ تەڭ جارتىسىن قۇرايتىن جەتى-سەگىز ەلدى مەكەنگە ءبىر «توتەنشە جاعداي» پۋنكتىن اشسا تالاي جەڭىلدىك بولار ما ەدى...
– «الدىڭىزعا اس قويدى، ەكى قولدى بوس قويدى» دەمەكشى، ءبىراز سالىق تۇرىنە يە بولىپسىزدار. اۋىلدىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن شەشۋگە قانشالىقتى قاۋقارلىسىزدار؟
– جەر، مۇلىك، كولىك سياقتى سالىق تۇرلەرى عوي... ودان تۇسكەن تيىن-تەبەنگە سونشالىقتى ءۇمىت ارتۋعابولمايدى.باسقاداي دا قارجى كوزدەرىن ىزدەستىرۋ كوزدەلگەن. ايىپپۇل سالۋ، عيماراتتاردى جالعا بەرۋ، جارناما ت.ت. كۇرە جولدان شالعاي ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ جاعدايىندا: ازىن-اۋلاق ايىپپۇل بولماسا، عيماراتتى جالعا بەرىپ نەمەسە جارقىلداتىپ جارناما جاساعاننان جارىلقانار ءتۇرىمىز جوق سياقتى. ازىرشە سۇيەنگەلى وتىرعانىمىز دەمەۋشىلىك. «تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك» دەپ ۇندەۋ تاستاۋ دا ويىمىزدا بار. ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسى تاعى ءبىر «رەفورماعا» دۋشار بولماي، وسى بەتىمەن دامي بەرسە – كەلەشەكتە ءوز قولى ءوز اۋزىنا جەتەتىن ەل بولارىمىزعا سەنىمدىمىن. مەنىڭ ويىمشا: اۋىل اكىمدەرى جوعارىنىڭ ۇكىمىن عانا ورىندايتىن قولبالا ەمەس، شىنايى بيلىك يەسىنە اينالۋى ءتيىس.
اڭگىمەلەسكەن زامان تولەۋوۆ،
الماتى وبلىسى، سارقان اۋدانى، قارابوگەت اۋىلى
