الداعى كۇندەرى ەلىمىزدە تاۋەلسىز مەديا مەن ەركىن ويلى جۋرناليستەرگە قارسى ارانداتۋ ارەكەتتەرى جاسالۋى مۇمكىن دەگەن قاۋەسەت تاراۋدا. قازتاگ-تىڭ مالىمەتىنە سايكەس، بەلگىلى ءبىر قۇرىلىمدار وسى باعىتتاعى جۇمىسقا قاۋىرت كىرىسىپ كەتكەن.
اقپاراتتىق الاڭداعى احۋالدى ۋشىقتىرۋ ارقىلى الگىندەي قۇرىلىمدار "ءتورتىنشى بيلىكتىڭ" اۋزى دۋالى وكىلدەرىن قىپ-قىزىل ينتريگاعا ارالاستىرىپ جىبەرۋدى كوزدەپ وتىر. سوندا مۇنداعى ماقسات نە؟ مۇنىڭ ارتىندا ەسكى قازاقستاننىڭ سۇلباسى كورىنبەي مە؟ ءالى دە بولسا ەسكى جۇيەنىڭ ىقپالىنداعى اقپارات قۇرالدارى بۇل جاعدايدا قانداي ءرول وينايدى؟
وسى تۋراسىندا Dalanews.kz تانىمال ساياساتكەر، جۋرناليست ءامىرجان قوساننىڭ پىكىرىن ءبىلدى.
ساراپشى ءسوز باسىندا ەسكى قازاقستان تۇسىندا تاۋەلسىز باق-قا نەگە تۇساۋ كوپ بولعانىن ءتۇسىندىردى.
"تاۋەلسىز ب ا ق جۇيەسىنە ەكى ءتۇرلى فورماسيادا – دەموكراتيالىق جانە اۆتوريتارلىق – ەكى ءتۇرلى كوزقاراس بولاتىنى بەلگىلى. دەموكراتيالىق، ياعني حالىقتىڭ قالاۋىمەن قۇرىلعان بيلىك ءۇشىن تاۋەلسىز ب ا ق – بيلىكتىڭ تەرەزەسى-تەڭ ارىپتەسى، كومەكشىسى، ويتكەنى ەلدەگى شىنايى احۋالدى تەك قانا تاۋەلسىز ب ا ق ايتا الادى. ال اۆتوريتارلىق بيلىك ءۇشىن كەز كەلگەن تاۋەلسىز ب ا ق – ونىڭ قارسىلاسى، دۇشپانى. سول سەبەپتەن بولسا كەرەك، كۇنى كەشەگى ەسكى قازاقستان تۇسىندا ەركىن ب ا ق قۋعىن-سۇرگىننىڭ كوكەسىن كورىپ كەلدى"، - دەيدى ساياساتكەر.
ءامىرجان قوسان باق-تا تاراعان "تاۋەلسىز باق-قا ارانداتۋ ارەكەتتەرى ورىن الۋى مۇمكىن" دەگەن اقپاراتقا پىكىر ءبىلدىرىپ، ءقاۋىپ قاي جاقتان بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتتى.
"حاباردىڭ ناقتى قاينار كوزى جازىلماسا دا، "جەل بولماسا، ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايدى" جانە "اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ىشەدى" دەگەن سوزدەردى باسشىلىققا الۋىمىزعا تۋرا كەلەدى.
ونىڭ باستى سەبەبى سول: بۇگىندە ەسكى قازاقستان مەن جاڭا، ادىلەتتى قازاقستان اراسىندا مىلتىقسىز مايدان ءجۇرىپ جاتىر. شىن مانىندە ءبىز ءالى سول ساياسي ترانزيت كەزەڭىنەن شىعا الماي كەلەمىز. وسىنداي تۇستا ساياسي تەحنولوگيالار الدىڭعى قاتارعا شىعادى. قاراپ وتىرساڭىز، تاۋەلسىز باق-تا جاريالانىپ جاتقان سىن ەكى جاقتى: بىرىندە ەسكى قازاقستان اشكەرەلەنسە، ەكىنشىسىندە جاڭا بيلىكتىڭ كەمشىلىكتەرى امبەگە ايان بولۋدا. سوندىقتان تاۋەلسىز ب ا ق جۇيەسىنە شابۋىل ەكى جاقتان دا بولۋى مۇمكىن. سونى ەسكەرۋىمىز كەرەك"، - دەيدى ول.
ساياسي ساراپشى ماسەلەنىڭ تاعى ءبىر كولەڭكەلى جاعىن اتادى.
"بىزدەگى ءوزىن تاۋەلسىز اتايتىن باق-تىڭ ناقتى قوجايىندارى بار. ولاردىڭ ناقتى ءاتى-جونى، كەرەك دەسەڭىز، كوكەلەرى دە بەلگىلى. ەندىگى ماسەلە ناق سولارعا تىرەلۋى مۇمكىن.
جاڭا قازاقستانعا رەنجۋلى ەسكى قازاقستان وكىلدەرىنىڭ قولىندا ءالى دە ىقپالدى ءارى تاۋەلسىز سانالاتىن ب ا ق جۇيەسى بارشىلىق. ولاردىڭ ويىندا نە بار ەكەنىن ءبىر قۇدايدىڭ ءوزى بىلەدى. اقپاراتتىق تاپسىرىس ورىندايتىن تاۋەلسىز-سىماق ب ا ق تا بار. ولار دا ءوزىنىڭ كەسىرلى ءرولىن ويناپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە، ەسكى جانە جاڭا بيلىككە قاتىستى سىن ايتىپ جۇرگەن جۋرناليستەر دە ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنۋ كەرەك سياقتى: بىرەۋگە ءمىن تاعۋ ءۇشىن الدىمەن ءوزىڭ تازا بولۋىڭ شارت. ايتپەسە، شىعارماشىلىعىڭ تاپسىرىسپەن شەكتەلىپ جاتسا نەمەسە جۇرگىزىپ وتىرعان كاسىبىڭدە كىنارات بولسا، قارسىلاستارىڭ ەرتەڭ سونىڭ ءبارىن الدىڭنان شىعارۋى مۇمكىن...
جالپى تۇردە ايتقاندا، جوعارىدا ايتىلعان ءسوزدىڭ راس نە وتىرىگى بيلىكتىڭ وزىنە بايلانىستى، ونىڭ قيمىل-ارەكەتىنە بايلانىستى، ويتكەنى سونىڭ ءبارىن بولدىرماۋدىڭ بارلىق تەتىگى بيلىكتىڭ ءوز قولىندا دەپ سانايمىن"، - دەپ تۇيىندەدى ءامىرجان قوسان.
تاۋەلسىز ب ا ق تۋرالى ءسوز بولعاندا ەڭ ءبىرىنشى ماسەلە ءسوز ەركىندىگىنە كەپ تىرەلەدى. اشىق دەرەككوز مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، ب ا ق ەركىندىگى بويىنشا حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ رەيتينگتەرىندە (مىسالى، "شەكاراسىز رەپورتەرلەر" ۇيىمىنىڭ رەيتينگىندە) قازاقستان تومەنگى ورىنداردى الادى. سونىمەن قاتار، كەيىنگى كەزدە جۋرناليستەرگە قاتىستى ءتۇرلى قىلمىستىق ىستەر قوزعالعانىن دا اتاپ وتۋگە بولادى.
دەگەنمەن كەيىنگى جىلدارى الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن بلوگتار تاۋەلسىز اقپارات تاراتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالىنا اينالىپ وتىرعانى دا بەلگىلى.
