بيىلعى ادەبيەت سالاسىنداعى الامان بايگەگە اكادەميك اقىن باۋىرجان جاقىپ وسىدان بىرەر جىل بۇرىن جارىق كورگەن «بىلتە شامنىڭ جارىعى» اتتى جىر جيناعىمەن قاتىسىپ وتىر. سول بايگەدەن ۇمىتكەر جيناقتى تالداپ، تالقىلاماستان بۇرىن باۋىرجاننىڭ ومىردەرەكتەرى مەن وسىعان دەيىنگى شىعارماشىلىق جولىنا توقتالا كەتكەندى ءجون كورگەن ەدىك.
باۋىرجان ابىرالى، شىڭعىستاۋ وڭىرىنە ورتاق ازامات. ول وسىدان الپىس جىلدان ءسال استام ۋاقىت بۇرىن كەزىندەگى سەمەي، قازىرگى اباي وبلىسىنىڭ اباي اۋدانىنداعى «قىزىلتۋ» كەڭشارىنىڭ ءبىر بولىمشەسى بولىپ تابىلاتىن بۇرىنعى «سوسياليستىك قازاقستان»، كەيىندە تاڭات اتانعان شاعىنداۋ اۋىلدىڭ اققورا دەپ اتالاتىن قىستاعىندا ومىرگە كەلگەن. رەسپۋبليكالىق باسىلىمنىڭ اتىن يەلەنگەن «سوسياليستىك قازاقستان» كولحوزى سەمەي اتوم پوليگونىنىڭ وسى وڭىرگە ورنىعۋى سالدارىنان جابىلىپ تىنعان ابىرالى اۋدانىنا قاراستى شارۋاشىلىق بولاتىن. ال وسى شاعىنداۋ قاسيەتتى دە قاسىرەتتى اۋىلدان ونداعان بىلىكتى عىلىم دوكتورى مەن سونشالىقتى قابىرعالى قالامگەرلەر شىققانىنا سەنسەڭىز دە، سەنبەسەڭىز دە راسى سول.
ءوز زامانىنىڭ شەكتەۋلى شەڭبەرىنە سىيماعان اقىن تولەۋجان ىسمايىلوۆ سونداي قالامگەرلەردىڭ ءبىرى عانا ەمەس، بىرەگەيى ەدى. جاس جەتكىنشەكتىڭ سول تولەۋجان اعاسىنىڭ كوزىن كورگەنى دە، ونىڭ ىرىمىن جاساپ اۋزىنا تۇكىرگەنى دە راس. وسى ورايدا ۋاقىتتان وزىپ ايتاتىن بولساق، بۇعان دەيىن ۇمىت قالعان تولەۋجان ەسىمى ەلىمىز ەگەمەندىككە قول جەتكىزگەننەن باستاپ ءقايتىپ ورالىپ حالقىمەن قاۋىشقان-دى. سونىڭ ايعاعىنداي، كەڭەس زامانىندا نوقتاعا باسى سىيماعان اقىن زيراتىنىڭ باسىنا كەۋدە ءمۇسىنى ورناتىلىپ، تاڭاتتا مۋزەيى اشىلعان بولاتىن. مۇنىڭ سىرتىندا وسىنداعى اۋىل مەكتەبى دە تۇرلەنىپ، تۇلەپ شىعا كەلگەن. باۋىرجاننىڭ اكەسى ءومىرجان قۇسپان ۇلىنىڭ سول ءبىر يگىلىكتى شارۋالاردىڭ ءبارىنىڭ باسى قاسىنان تابىلعانىن بىلەتىنبىز. بۇل ازاماتتىڭ سول شاقتا جاسىنىڭ كەلىپ قالعانىنا قاراماستان ءتۇرلى دەڭگەيدەگى نەبىر حالىقارالىق گرانتتاردى جەڭىپ الىپ، كەشەگى يادرولىق سىناق ايماعىنداعى اۋىلدارعا ەلدىڭ قامىن جەگەن ەدىگەدەي قامقورلىق تانىتقانى دا ەستە. وكىنىشكە قاراي، ەسكى قازاقستان كەزىندەگى قىرسىزدىق سالدارىنان كۇن وتكەن سايىن گۇلدەنىپ كەلە جاتقان تاڭات اۋىلى دا بولاشاعى جوق اۋىل ساناتىنا جاتقىزىلىپ، اقىر سوڭى جابىلىپ تىنعان.
ءجا، ەندى اقىنجاندى ومەكەڭنىڭ ۇلى باۋىرجاندى ادەبيەت الەمىنە قالاي جەتەكتەپ الىپ كەلگەنىنە قاراي ويىسايىق. «مەن نەگىزى بالا كەزىمدە سۋرەت سالۋعا بەيىم بولىپ ءوستىم دەيدى بۇگىندە بۇل. سالعان سۋرەتتەرىمدى «قازاقستان پيونەرى» گازەتىنە جولدايمىن. ارادا ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ ولاردان «سۋرەتىڭ جاقسى، تالابىڭدى ودان ءارى ۇشتاي بەر» دەگەن ماعىنادا حات كەلەدى. رەداكسيادان حات الۋ ول كەز ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە. سوعان قاناتتانىپ، اتالعان گازەتكە تاعى سۋرەت جولدايمىن. وعان دا جوعارىداعى مازمۇندا ايناقاتەسىز حات كەلەدى. سونسوڭ بالا بولسام دا بۇل بولمايدى ەكەن دەپ سۋرەت سالۋدى دوعاردىم».
سودان كەيىنگى جەردە بالا باۋىرجاننىڭ ەندىگى ەرمەگى كىتاپ بولادى. شارۋاشىلىقتىڭ پارتكوم حاتشىسى قىزمەتىندەگى ومەكەڭ اۋدان، وبلىس ورتالىعىنا بارعان سايىن بۇعان ءبىر بۋما كىتاپ الا كەلۋدى داعدىعا اينالدىرادى. بىردە اكەسى بۇعان اۋدان ورتالىعى قاراۋىلدان سول تۇستا اتاعى دۇركىرەپ تۇرعان اقىن قابدىكارىم ىدىرىسوۆتىڭ «اسسالاۋماعالەيكۋم، ارابستان» دەپ اتالاتىن كىتابىن الىپ كەلەدى. مۇنداعى سىرشىل سەزىم، ءتورت اياعىن تەڭ باسقان تۇلپاردىڭ تۇياعىنداي كەلىستى ۇيقاستار اۋىل بالاسىنىڭ قيالىن شارىقتاتىپ، ءوز وزدىگىنەن كوڭىلىندە جاتتالىپ قالىپ جاتادى. ءسويتىپ، بۇعان دەيىن قولىنان اباي اتاسىنىڭ ولەڭدەر جيناعى تۇسپەيتىن باۋىرجان ەندى كەيىنگى قازاق اقىندارىنىڭ جىر جيناقتارىنا دەن قويادى.
سودان كوكتەمنىڭ العاشقى نىشانى بايقالىپ، قار ەري باستاعان شاقتا ءۇيدىڭ اۋلاسىن تازالاپ جۇرگەن باۋىرجان «كەلدى، كەلدى» دەپ ايعايلاپ، سانىن شاپالاقتاي جونەلگەندە ءوزىن تۋعاننان باۋىرىنا باسقان اجەسى «استاپىراللا، استاپىراللا» دەپ شوشىپ كەتىپ، نەمەرەسىنەن «نە كەلدى» دەپ سۇراماي ما! سوندا بولاشاق اقىن «شابىت، شابىت كەلدى» دەپتى دەسەدى. سولاي دەپتى دە: «كوكتەم كەلدى كوڭىلدى، گۇل باسىپ تۇر ءوڭىردى. كوكتەم كەلدى شۋاقتى، جىلعالاردان سۋ اقتى» دەپ ءبىر شۋماق ولەڭدى اقىندىقتىڭ العاشقى كوكتەمىنىڭ بايعازىسى رەتىندە العاش رەت اجەسىنە شىن مانىسىندە شابىتتانىپ وقىپ بەرگەن كورىنەدى. وعان، ارينە اجەسى العاشقى وقىرمان رەتىندە «مەنىڭ قۇلىنىم اقىن بولادى» دەپ قۋانىپ، ريزا كوڭىلمەن اق باتاسىن بەرەدى. بۇل كەزدە ءۇشىنشى سىنىپتا وقيتىن مۇنىڭ جاسى ونعا ەندى جاقىنداپ قالعان-دى.
جوعارىدا اكەسى ءومىرجان بالاسى باۋىرجانعا كىتاپ الىپ كەلىپ سىيعا تارتۋدى داعدىعا اينالدىردى دەدىك. ەندى بىردە ول ۇلىنا اتاقتى جۋرناليست- جازۋشى ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ «مەن ءجۋرناليستپىن» دەگەن جاڭادا عانا شىققان كىتابىن الىپ كەلەدى. وعان جانە ءازيز جاندى ءازاعاڭنىڭ: «اينالايىن، باۋىرجان، جۋرناليست بولۋىڭا تىلەكتەسپىن» دەپ جازىلعان قولتاڭباسىن قوندىرتىپ اكەلگەنىن قايتەرسىز! بۇدان كەيىنگى جەردە «سوسياليستىك قازاقستان» دەپ اتالاتىن اۋىلداعى جاس ءتىلشىنىڭ ماقالالارى «سوسياليستىك قازاقستان» سىندى باس باسىلىمدا بولماسا دا، اۋداندىق، وبلىستىق، ءتىپتى رەسپۋبليكالىق جاستار مەن بالالار باسىلىمدارىندا ءجيى جاريالانا باستايدى. اكەسىنىڭ قىزمەت جاعدايىمەن اباي ەلىنىڭ باسقا ءبىر شارۋاشىلىعىنا كوشىپ بارىپ، سونداعى ارحات ورتا مەكتەبىن التىن مەدالگە بىتىرگەن باۋىرجان ەندى الماتىداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە قۇجاتتارىمەن بىرگە سول كەزدەگى تالاپقا ساي وسىعان دەيىن جازعان ماقالالارىن قوسا تاپسىرعاندا ولاردىڭ جالپى سانى ەكى جۇزدەن اسىپ جىعىلعان ەكەن.
باعى جانىپ اتالعان ۋنيۆەرسيتەتكە وقۋعا قابىلداننان كەيىنگى جەردە ونىڭ وقۋدا وزات، ءتۇرلى جىر سايىستارىندا جۇيرىك اتانعانى دا شىندىق. سوندىعى ەمەس پە، سوڭعى كۋرستا وقىپ جۇرگەندە «جالىن» باسپاسىنان شىققان «اۋديتوريا» دەپ اتالاتىن ستۋدەنت اقىنداردىڭ جىر جيناعىنا بىرنەشە ولەڭدەرى ەنەدى. سونىڭ ءبارى، اسىرەسە «اقساقالداردى اڭساۋ» دەپ اتالاتىن ولەڭى جىر قۇمار قاۋىمدى ەلەڭ ەتكىزەدى. وقۋدا وزات، جىردا جۇيرىك اتانعان باۋىرجاننىڭ سوعان قاراماستان قولعا ديپلوم تيگەندە قينالىپ قالعانى دا راس. ياعني، بۇل جولدامامەن تالدىقورعان وبلىسىنىڭ ءبىر قيىرىنداعى بورلىتوبە اۋدانىنا جىبەرىلەدى. دەس بەرگەندە الدىنان جانىن تۇسىنەتىن جاقسى جاندار كەزىگىپ، سولاردىڭ قامقورلىعىمەن الماتىعا قايتىپ ورالادى. بولماسا اۋداندىق گازەتتىڭ كۇندەلىكتى كۇيبەڭىمەن جۇرگەندە شابىتىن شاڭ باسىپ قالماسىنا كىم كەپىل بولعانداي...
سودان الماتىعا ورالىپ، نەسىپبەك، ءجۇرسىن سىندى جىر جۇيرىكتەرىنىڭ ارقاسىندا رەسپۋليكالىق «قازاقستان» تەلەارناسىنىڭ ادەبي-درامالىق حابارلار باس رەداكسياسىنا رەداكتور بولىپ ورنالاسادى. وندا «ديدار» ادەبي تەلەالماناعىن جۇرگىزەدى، «ايتىس» حابارىن جاساۋعا اتسالىسادى. اتاقتى اقىن تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ «الاتاۋ» تەلەارناسىندا قىزمەت ەتىپ جاتقان قىزى ماحابباتپەن تانىسىپ، وتباسىن قۇراتىنى دا وسى كەز. مۇنىڭ ءوزى بۇرىننان ءسوز ونەرىن، جىر كيەسىن ارداق تۇتاتىن باۋىرجانعا جاۋاپكەرشىلىك جۇگىن ودان ارمەن سەزىنە تۇسىنۋگە سەبەپشى بولعان.
بۇدان كەيىن كوپ ۇزاماي ول «جالىن» جاستار جۋرنالىنا قىزمەت اۋىستىرعان. شىعارماشىلىقپەن اينالىسامىن دەگەن ادامعا ادەبي جۋرنالداردا، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە قىزمەت ەتۋ ارمان بولاتىن ول كەزدە. ءبىراق ارادا تاعى دا كوپ ۋاقىت وتپەي، ۋنيۆەرسيتەتتەگى بۇرىنعى ۇستازى تاۋمان اماندوسوۆ اعاسىنان جاقسى ۇسىنىس تۇسكەن. «ءبىز بازاردان قايتىپ بارا جاتقان ادامدارمىز، ال سەندەر بازارعا ەندى كەلە جاتىرسىڭدار دەپ باستاعان ۇستازى ءوز ءسوزىن. ءوزىڭ وقىعان جۋرفاك ءوزىڭ سەكىلدى عىلىمعا بەيىم جاستارعا ءزارۋ. وسى ورايدا مەن ساعان ءۇش بىردەي جاقسىلىق جاسايمىن دەپ ۋادە بەرەمىن. بىرىنشىدەن ۋنيۆەرسيتەتتىڭ اسپيرانتتار جاتاقحاناسىنان بولمە الاسىڭ. ەكىنشىدەن پارتيا قاتارىنا وتۋىڭە جول اشامىن. بۇل زاماندا پارتيا قاتارىندا بولماساڭ قانشا مىقتى بولساڭ دا كوپ نارسەگە قول جەتكىزە المايسىڭ. ۇشىنشىدەن عىلىمي جۇمىسىڭا ءوزىم جەتەكشى بولامىن. ال قورعاپ الساڭ، مۇرتىڭدى بالتا شاپپايدى. ياعني، ءمينيستردىڭ ايلىعىنا جۋىق جالاقى الاسىڭ».
باۋىرجانعا ۇستازىنىڭ وسى سوزىنەن كەيىن كەلىسپەسكە امالى قالماعان. تەك «جالىن باسپاسىنىڭ ديرەكتورى، جاس جۋرناليستەردىڭ شىن مانىسىندەگى جاناشىرى سەيداحمەت بەردىقۇلوۆتىڭ قاتقىل ايتىلعانمەن، قامقور ءسوزى ەسىندە ماڭگى ساقتالىپ قالعان. «ادام دەگەن ءبىر ورنىندا تۇراقتاپ قىزمەت ىستەپ، سول ەڭبەگىنىڭ جەمىسىن كورۋى كەرەك. تاۋمان سالىقباي ۇلى مەنىڭ دە اياۋلى ۇستازىم. سوندىقتان دا ول كىسىنىڭ ءسوزىن جەرگە تاستاي الماي وتىرمىن» دەگەن.
جاس جۋرناليستەردىڭ قامقورشىسى اتانعان سەيداحمەت اعاسىنىڭ وسى ءسوزىن ەندىگى ومىرىندە باسشىلىققا العان باۋىرجان ءوزى وقىپ، توقىعان الماماتەردە شيرەك عاسىرعا جۋىق تابجىلماي قىزمەت ەتكەن. ينشاللا دەپ ايتايىق، بۇدان كەيىنگى جەردە باۋىرجان عىلىمدا دا، ادەبيەت الەمىندە دە ءار ەكى-ۇش جىل سايىن ءار ءتۇرلى دەڭگەيدەگى جەتىستىكتەرگە جەتتى دە وتىردى. ال وعان دالەل كەرەك ەتسەڭىز، ايتايىق. ياعني، اتالمىش ۋنيۆەرسيتەتتىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە العاشقىدا ەكى جىل ستاجەر-زەرتتەۋشى، ءۇش جىل اسسيسەنت، ءۇش جىل اعا وقىتۋشى بولىپ قىزمەت ەتكەن جاس ۇستاز بۇدان كەيىنگى جەردە ءبىراز جىل دەكاننىڭ ورىنباسارى، كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، ال ودان كەيىن از كەمى جوق جەتى جىل جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولىپ مۇنداعى جەمىستى ەڭبەك جولىن جالعاستىرادى. 1994 جىلى ۇستازى تاۋمان اماندوسوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن كانديداتتىق ديسسەرتاسياسىن ساتىمەن قورعاسا، ال ارادا ون جىلدان سوڭ عىلىم دوكتورى، ءۇش جىلدان سوڭ پروفەسسور اتانادى. وسى جىلدار ارالىعىندا رەسەيدىڭ ماسكەۋ، اقش-تىڭ وكلاحوما مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە تاعلىمدادان وتەدى. ونىڭ ودان كەيىنگى جەردە دە امەريكاعى جولى تۇسكەنى بار. سويتە ءجۇرىپ اعىلشىن ءتىلىن اۋىز ەكى تىلدە بولسا دا ۇيرەنىپ الادى. ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسكەنشە ءىرىلى، ۇساقتى ەكى جۇزدەن استام ماقالا جازسا، بۇل كەزدە ەكى جۇزدەن استام سۇبەلى عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى ەدى. كوزى قاراقتى وقىرمان ونىڭ ودان بەرگىدە قازاق ەنسيكلوپەدياسىنىڭ تىزگىگىن قولىندا ۇستاعانىن، ق ر ۇعا-ىنىڭ كوررەسپوندەنت-مۇشەسى، شىڭعىس ايتماتوۆ اكادەمياسىنىڭ، قازاقستان جۋرناليستيكا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى اتانعانىن بىلسە كەرەك.
ەندى باۋىرجاننىڭ جىر جانرىنداعى جەتىستىكتەرىنە كەلەتىن بولساق، ونىڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى 1990 جىلى «كوزىمنىڭ نۇرى دەگەن اتپەن جارىق كورەدى. ول سول جىلى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇقاعالي ماقاتايەۆ اتىنداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانادى. وعان ءسال كەيىنىرەكتە اتالعان شىعارماشىلىق وداعىنىڭ جۇماكەن ناجىمەدەنوۆ اتاعى سىيلىعى كەلىپ قوسىلادى. اباي، جامبىل، عابيت سىندى الىپتاردىڭ مەرەيتويلارىنا ارنالعان جىر ءمۇشايرالارىنىڭ جەڭىمپازى اتاناتىنى ءوز الدىنا. ال وتكەن عاسىردىڭ سوڭىندا، ناقتىلاپ ايتقاندا 1999 جىلى باۋىرجان جاقىپ ق ر «دارىن» مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانادى. وسىدان كەيىن-اق جوعارىدا ايتقانداي باۋىرجاننىڭ جاڭا جىر جيناقتارى ءار ەكى-ۇش، ءارى كەتسە ءۇش-تورت جىلدا وقىرمان قولىنا ءتيىپ وتىرادى. سولاردىڭ بىرىندەگى «اجەمنىڭ ۇرشىعى» دەگەن ولەڭىن پوەزيا پاتشاسى اتانعان ابەكەڭنىڭ، ءابدىلدا تاجىبايەۆتىڭ ءوزى استىن سىزا وقىپ، جوعارى باعالاعان ەكەن. عافۋ قايىربەكوۆ، تەمىرحان مەدەتبەك سىندى ارقالى اقىندار دا باۋىرجان پوەزياسى تۋرالى ءتۇرلى باسىلىمداردا تولعانا وتىرىپ ءسوز قوزعاعانىن جاقسى بىلەمىز.
اقىن باۋىرجان شىعارماشىلىعى الىس، جاقىن شەت ەلدەردە دە ءوزىنىڭ لايىقتى باعاسىن الۋدا. ونىڭ انا ءبىر جىلدارى ماكەدونيا مەن كوسوۆادا وتكەن بۇكىل تۇركى دۇنيەسى اقىندارى فەستيۆالىنىڭ لاۋرەاتى اتانعانى دا بار. وسى ەكى ارالىقتا ماسكەۋ باسپاسىنان شىققان قازاق پوەزياسى انتولوگياسىندا ولەڭدەرى جاريالاندى. سودان ءسال كەيىنىرەكتە بەيجىڭدەگى «ۇلتتار» باسپاسىنان ەكى بىردەي جىر جيناعى جانە شىقتى. ال ونىڭ جىر كىتاپتارى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن الەمنىڭ ونشاقتى تىلىنە اۋدارىلىپتى.
يادرولىق سىناق ايماعىندا، قاسيەتتى دە قاسىرەتتى وڭىردە ومىرگە كەلگەن باۋىرجان سول وڭىردەگى حالىقتىڭ مۇڭ-زارىن پوەزيا تىلىمەن تولعاۋدان استە شارشاپ، شالدىققان ەمەس. ونىڭ وسى تاقىرىپقا ارنالعان «جان داۋسى» دەگەن پوەزيالىق شىعارمالار توپتاماسىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءسابيت مۇقانوۆ اتىنداعى وبلىستىق تەاترى ساحناعا شىعارعان بولاتىن. اتالعان پوەتيكالىق تۋىندىنىڭ رەجيسسەرى فارحات مولاداعالي دەگەن ازامات تا ابىرالى ءوڭىرىنىڭ تۋماسى. انا ءبىر جىلى ولار وسى درامالىق تۋىندىنى سەمەيگە ارنايى الىپ كەلىپ، كەشەگى سىناق ايماعىنداعى ەلدىڭ نازارىنا ۇسىندى.
ءجا، ەندى اياڭداپ باۋىرجان اقىننىڭ قازاق ادەبيەتى ايدىنىنداعى ەڭ شوقتىعى بيىك سىيلىققا ۇسىنىلىپ وتىرعان «بىلتە شامنىڭ جارىعى» دەپ اتالاتىن ولەڭدەر جيناعىنا كەلەيىك. كولەمى ءۇش ءجۇز بەتكە جۋىق بۇل كىتاپ مەنىڭ بىلۋىمشە الماتى قالالىق اكىمدىگىنىڭ دەمەۋشىلىگىمەن جارىققا شىعىپ وتىر. ياعني، وسىدان ءۇش جىل بۇرىن كوكشەتاۋ قالاسىنداعى باسپالاردىڭ بىرىندە باسىلىپتى. تەگىندە سونداعى باسپا تەندەردى ۇتىپ السا كەرەك. ال شىندىعىن ايتاتىن بولساق، شەتتەگى تەندەر جەڭىمپازدارىنىڭ قالامگەرلەردى قارق قىلعاندارى شامالى. ولاي دەيتىنىمىز سول، شەتتەگى باسپالاردىڭ شەكتەۋلى مۇمكىندىگىنە وراي سىرتتا شىققان كىتاپتار ساپاسى قارىن اشتىرىپ كەلگەنى راس. ال ءبىر قۋانارلىعى سول، مىنا كىتاپتىڭ سىرتقى ساپاسى ىشكى مازمۇنىنا ساي ەكەن.
سونسوڭ بۇل كىتاپتىڭ ءالعىسوزىن كىم جازدى ەكەن دەپ كوكەيىمىزدەگى سول ساۋالىمىزعا جاۋاپ ىزدەگەندە جانە جانىمىز جادىراپ قالعان. باۋىرجاننىڭ اقىندىق تالانتى مەن عالىمدىق تۇرپاتى، اينالىپ كەلگەندە ازاماتتىق كەلبەتى تۋرالى ەڭ الدىمەن اباي، ابىرالى ەلىنىڭ حافيز ماتايەۆ پەن سەرىكقازى مەيىرحانوۆ سىندى ابىز اقساقالدارى وي تولعاپتى. ولاردىڭ شاعىن بولسا دا سالماقتى سوزدەرى تەمىرحان مەمىرحان مەدەتبەك، اسقار ەگەۋباي، رافاەل نيازبەك،عالىم جايلىباي سەكىلدى الدىڭعى تولقىن اعالاردىڭ شىن جۇرەكتەن شىققان لەبىزىنە جالعاسىپتى. ال مۇنداي تارلان تالانت يەلەرى ادەبيەت، قالامگەر تۋرالى پىكىر ايتقاندا ءسوزدى بەكەر شىعىنداماسا كەرەك. مۇنى ءبىز «دوسىڭ كىم ەكەنىن ايت، مەن سەنىڭ كىم ەكەنىڭدى ايتايىن» دەگەن پايىمعا ساي قابىلدادىق.
كىتاپ اننوتاسياسىندا ايتىلعانداي، اقيىق اقىننىڭ بۇل كىتابىنا ونىڭ كەيىنگى جىلدار بەدەرىندەگى تاڭدامالىق ليريكالىق ولەڭدەرى توپتاستىرىلعان. كىتاپ باۋىرجاننىڭ «بىلتە شامنىڭ جارىعى» اتتى ەل جادىنداعى بەلگىلى ولەڭىمەن اشىلعان ەكەن. اقىننىڭ سەمەيدە وتكەن ەلۋ جىلدىق كەشىنە وسى ولەڭىنىڭ تاقىرىبى الىنعانى دا ەسىمىزدە. «ءورت بولىپ جانىپ جالىنىنان، سونىڭ ءبارىن قانىپ ۇعام. قىمبات نارسە جوق-اۋ، ءسىرا، بىلتە شامنىڭ جارىعىنان» دەپ اياقتالاتىن باللادا تيپتەس ولەڭ وتكەن كۇندەرگە، ەستە قالعان ەستى كورىنىستەرگە دەگەن اقىن ساعىنىشى بولار تەگى. سولاي دەي تۇرساق تا، باۋىرجان كەش شىمىلدىعىن ءابدىلداداي جىر شايىرى ءبىر كەزدە ۇناتىپ، باتاسىن بەرگەن «اجەمنىڭ ۇرشىعى» دەپ اتالاتىن ولەڭىمەن اشقان. «ءبىر ساتكە، اجە، تىنشىپ پا ەڭ، شۇيكەگە مول ءجىپ جيىلىپ. وتىرۋشى ەدىڭ ۇرشىقپەن، ۋاقىتتى قوسا ءيىرىپ» دەپ باستالاتىن جىپ جىلى، اينالاسى جىپ جۇمىر ولەڭ شۋماعى اقىندى وقىرمانعا جاقىنداتا تۇسكەن سوندا.
مىنا جيناقتا ەل ەسىندە جاتتالىپ قالعان سونداي جىر شۋماقتارى بارشىلىق ەكەن. سونىڭ ىشىنەن، اسىرەسە اقىننىڭ «ابايدىڭ قاسقابۇلاعى» دەگەن ولەڭىن بەيجاي سىدىرتىپ قانا وقي المايسىز. سەبەبى، ول حاكىم اقىن ومىرگە كەلگەن جەر اتى عوي. سەبەبى، اقىن جىرلاعانداي ول شاكارىم بەتىن شايعان سۋ، مۇحاڭنىڭ ءسوزى تۇنعان سۋ عوي. سەبەبى، ول قىرىق جىل قىرعىن بولسا دا، سۋى ءالى دە مولدىرەپ جاتقان ابايدىڭ قاسقابۇلاعى ەمەس پە! جانە دە ەل ارداقتىلارىنا ارنالعا ولەڭدەر توپتاماسىندا قاز داۋىستى قازبەك بي، اۋەزوۆ، امانجولوۆ، قابدولوۆ، ءجۇمادىلوۆ سىندى تۇعىرى بيىك تۇلعالار بارشىلىق. سونداي-اق، اقىن شىڭعىستاۋ، قاراۋىلتوبە، ابىرالى تاۋلارىمەن، ەركە ەرتىسىمەن شەكتەلمەي، باياناۋىل، قارقارالى، سىرداريانىڭ كوركىن، سۇلۋتوبەنىڭ سۋرەتتەرىن تاماشالاپ كەتسە، ەندى بىردە ورالدىڭ اق تۇنىنە، تارازدىڭ سۇلۋلارى مەن اقكەنتتىڭ بۇلبۇلدارىنا وقىرماندارىن تامساندىرادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا اقىننىڭ بۇل تۇرعىدان العاندا گەوگرافيالىق تا، بيوگرافيالىق تا كەڭىستىگى شالقار، سوعان وراي تىنىسى دا كەڭ. سوندىقتان اقىندىعى مەن عالىمدىعى ازاماتتىققا ۇلاسقان «پاراسات» جانە «قۇرمەت» وردەندەرىنىڭ يەگەرى، حالىقارالىق الاش ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى باۋىرجان جاقىپ قانداي قۇرمەتكە بولسىن لايىق دەپ بىلەمىز!
رەسپۋبليكالىق اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىققا ۇسىنىلعان شىعارما
اكادەميك اقىن تۋرالى ءسوز
داۋلەت سەيسەن ۇلى،
جازۋشى، حالىقارالىق الاش ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى
