«ەل بۇزىلسا، قۇرادى شايتان ورمەك،

پەرىشتە تومەنشىكتەپ، قايعى جەمەك...»

اباي

 حيكمەتتى حيكايا

شىعىس ءافساناسىنان ءالقيسسا. جۇرتتىڭ مۇلكى مەن جەرىن جاۋلاۋدى ادەتكە اينالدىرعان پاتشا ەكى نوكەرىن ەكى اۋىلعا تىڭشىلىققا جىبەرىپتى. نيەتى ادەتتەگىدەي: بەيبىت ەلدى باعىندىرۋ. باسشى بۇيىردى. «جاپپارقۇلدا جان بار ما؟» تىڭشىلار تىنىم تاپپايدى. حالىقتى حانعا باعىنىشتى ەتۋ ءۇشىن ەڭبەكتەنەدى. ادامنان ايلا اسقان با؟ ۇلكەن تەرەكتى قۇلاتۋعا كىشكەنتاي قۇرت تا قاۋقارلى. تالدىڭ ءدىڭىن كەمىرسە بولعانى... قۇلاماعاندا ءقايتسىن؟ بۇلقىنعان بۇقانى دا باعىندىرۋعا بولادى. مۇرنىنان قىسىپ ۇستاساڭىز، قالاي جەتەكتەسەڭىز سولاي جۇرەدى. ماسەلەنى مۇرىن ارقىلى شەشۋ وڭاي. سونىمەن الگى ەكەۋ جەرگىلىكتى جۇرتتىڭ ءالسىز تۇسىن وسىنداي ءادىستى پايدالانۋ پيعىلىمەن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن كورىنەدى. كورگەن-بىلگەنى جايلى حانعا ەسەپ بەرىپتى. «حان يەم، مەن بارعان اۋىلدى الۋ قيىن ەمەس. قىزدارى قىلىقسىز. شالىس قادام باسقان ايەلگە «ءاي» دەيتىن ەركەك جوق. دۋالى اۋىز اقساقال دا قاراسىن كورسەتپەدى. تاربيەسى جوق ەلدى ەش كەدەرگىسىز باسىپ الامىز»، – دەپتى ءبىرىنشى تىڭشى. ەكىنشىسىنىڭ سالى سۋعا كەتسە كەرەك. «مارتەبەلى حان يەم! سىزگە جاعىمسىز جاڭالىق جەتكىزۋگە ءماجبۇرمىن. باتالى ەلدىڭ بالاسى داستۇرگە تياناقتى، تاربيە كورگەن. ايەلدەرى كۇيەۋىنە ادال. بوتەن بىرەۋمەن بەتالدى اڭگىمەلەسپەيدى. سالتقا ساق. كۇيەۋلەرى دە سولاي. قىزداردى قالاي ازعىرۋدىڭ ايلاسىن تاپپادىم. ءبارى اۋرەتىن جاپقان اۋلەتتەن. شاراپتان الىس. رۋحاني قۇندىلىعىن قۇلاتپاعان ەلدى وزىمىزگە قاراتۋ قيىن»، – دەپتى ول.

حيكايانىڭ حيكمەتى مول.

[caption id="attachment_11069" align="alignright" width="1145"] 12-گە تولماعان قىزدار اراسىندا بايقاۋ وتكىزۋ كىمگە ءتيىمدى؟[/caption]

«قازاننان قاقپاق كەتسە...»

قولعا قالام الۋعا ينتەرنەتتەگى (سىلتەمەدەن قاراڭىز: http://news.nur.kz/207049.html - ا.ق) اقپارات تۇرتكى بولدى. قازاق قىزىنىڭ ايداي الەمگە اتى (جاقسى جاعىنان بولسا ءبىر ءجون) شىقتى. ونى ورىس باسىلىمدارى جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جارىسا جازۋدا. «قارعايىن دەسەم – جالعىزىم، قارعامايىن دەسەم – جالماۋىزىمنىڭ» كەرى كەلگەندەي. حالىقارالىق ءسان بايقاۋلارىنا قاتىسقان قىزدار اراسىندا رەيتينگ جۇرگىزىلىپتى. جەنسىكقۇمار 500 قىزدىڭ ىشىندە 25 ارۋدىڭ جۇلدىزى «جانعان». جۇلدىزبەن اۋىرعان ارۋدىڭ ىشىندە جەرلەسىمىز جاننا جۇمالييەۆا دا بار.

«اۋرۋ قالسا دا، ادەت قالمايدى». ءقازىر بۇل ماقالدىڭ جاڭا ءتۇرى پايدا بولعان. «ادەت قالسا دا، اگەنت قالمايدى». ينتەرنەتتىڭ «يگىلىگىن» (وكىنىشكە قاراي، كەرى اسەرىن تيگىزۋدە) پايدالانىپ جاتقان جاستاردىڭ وسى اقپاراتقا قاتىستى پىكىرىن وقىپ شىقتىق. 222 ادام (ءبارى 18 بەن 25ء-تىڭ ارالىعىنداعى جاستار) كوزقاراسىن بىلدىرگەن. ونىڭ اراسىنان مىناداي سويلەمدەردى وقىپ قالدىق: «ناعىز قازاق قىزىنىڭ بەينەسى. ماعان وتە ۇنادى. جاننا، جارايسىڭ. جارايسىڭ، قازاقتىڭ قىزى. مەن مۇنداي قازاقتىڭ قىزىمەن ماقتانامىن»، ت.ب. مۇنى نامىس كورمەيدى. قايتا ونىمەن ماقتانادى. بۇل – ۇستانىمى جوق ۇل مەن قىزدىڭ ساناسىندا قالىپتاسقان كوزقاراس. بۇدان باسقا دا پىكىرلەر بار. ءماتىنى مىناداي: «...الەمگە مازاق بولعان قىزدىڭ قاي جەرى ماقتاۋعا تۇرارلىق؟ بۇل كادىمگى «توسەكتەس بولۋعا كىم جاقسى؟» دەگەن بايقاۋ ەمەس پە؟ نە ماسقارا؟ جاننا قازاقستاندا ەمەس، موڭعوليادا تۋۋى كەرەك ەدى. ءبىزدىڭ ەلدە بۇدان دا سۇلۋ قىزدار جەتكىلىكتى. ولار مۇنداي بايقاۋلارعا قاتىسپايدى. بۇل «قىزدىڭ» اكە-شەشەسى باتاسىن بەرىپ جەتىسكەن ەكەن...»، ت.ب.

سوڭعى سويلەم جايلى. اكە-شەشە، اعايىن-تۋىس، ءجون ايتار اقساقال مۇنى ار كورمەگەن سوڭ، وعان نە دەي الامىز؟ ازدى-كوپتى قۇرمەتى بار، بىرەۋگە اجە، بىرەۋگە اپكە، اقىل ايتاتىن جاستاعى اپامىز شەشىنىپ جاتقاندا جاستارعا نە ءۋاج ايتامىز. مۇندايدا قازاق: «قازاننان قاقپاق كەتسە، يتتەن ۇيات كەتەدى»، – دەپ قىسقا قايىرعان. سونىڭ زامانى ءقازىر.

[caption id="attachment_11068" align="alignright" width="518"] Baby Star of Kazakhstan بايقاۋىنا قاتىسۋشىلار[/caption]

ۇرلانعان بالالىق

 ءسابيدى سانگەر ەتۋ ەتەك الدى. بالالار ءسان اگەنتتىگى دەگەن شىقتى. 12 جاسقا دەيىنگىلەردى قابىلدايدى. جۋىردا الماتىدا Baby Star of Kazakhstan دەگەن اتاۋمەن ەكىنشى رەسپۋبليكالىق بالالار بايقاۋى ءوتتى. جەڭىمپازى قازاقتىڭ قاراكوزدەرى – ايتجان مۇقاتايەۆ پەن توميريس ءجانالى. تاعى ءبىر دەرەك: «الەمنىڭ كىشكەنتاي ءميسى – 2008» حالىقارالىق بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازى – الماتىلىق ءسابينا ءشارىپ.

وتكەن جولى اندرەي مالاحوۆتىڭ «پۋست گوۆوريات» توك-شوۋىندا وسى ماسەلەنى كوتەردى. باعدارلاماعا قاتىسقان بەلگىلى جۋرناليست ماكسيم شيەۆچەنكو: «جاس ميسسيستەردى قولدان جاساۋ – بالالىقتىڭ جوعالۋىنا، قوعامنىڭ سۇرقايلانۋىنا اكەپ سوعادى، بۇل – رۋحاني ازعىنداۋدىڭ باسى»، – دەدى.

ەلدىڭ نازارىنا ىلىككەن كىشكەنتاي ميسس قىز وسە كەلە ەركەكتى وزىنە ەلىتۋدىڭ قام-قارەكەتىنە كوشە باستايدى. اۋرەتىن كورسەتىپ بولسىن جۇرتتىڭ نازارىن وزىنە اۋدارادى. ونى سانالى تۇردە جاساماۋى مۇمكىن. الايدا كيىم كيىسى، ءجۇرىس-تۇرىسى ارقىلى تانىمال بولۋدىڭ تىڭ ءادىسىن سىڭىرە بەرەدى. ءسويتىپ، ەرتە ەسەيگەن ارۋ جۇلدىزبەن اۋىرادى.

بالانىڭ بالالىعىن پايدالانۋ (سۋرەتىن ساتۋ، بايقاۋعا قاتىستىرۋ، ت.ب.) اتا-انا ءۇشىن دە تابىستىڭ كوزى. بيزنەستى باسشىلىققا الادى. سەبەبى، ءسان الەمى بۇل قاتال بيزنەس. اسا جوعارى تاۋەكەلدى تالاپ ەتەدى. ول ءۇشىن «مالىم – جانىمنىڭ، جانىم – ارىمنىڭ ساداعاسى» دەگەن ماقالدىڭ ماعىناسىن «مايىستىپ»، قالاۋىنا قاراي كەرىسىنشە پايدالانۋعا تۋرا كەلەدى...

ادەمىلىك الەمدى قۇتقارادى دەگەن ءسوز بار. وسى ءسوزدىڭ قۇنىن كەتىرىپ العاندايمىز. ادەمىلىكتىڭ اياسىنا كوپ نارسە كىرەدى. ماعىناسى تەرەڭ. جان سۇلۋلىعىنان ءتان سۇلۋلىعىن جوعارى قويامىز. ادەمىلىك ادەپسىز ارەكەتكە ۇلاسۋدا. زيناقورلىققا. ال پايعامبار دانالىعىندا ايتىلعانداي، زينا جاساۋ بىلاي تۇرسىن، وعان جاقىنداتاتىن نارسەلەردەن اۋلاق بولۋ قاجەت-اق. پروفەسسور ۆلاديمير جدانوۆتىڭ مىنا ءبىر ءسوزىن مويىنداماسقا لاج جوق: «ادامزاتتىڭ دۇشپاندارى (ءوز ىشىنەن شىققان) ادام ۇرپاعىن باقىتسىز ەتۋ ءۇشىن ەكى نارسە ويلاپ تاپتى. ولار – ماسكۇنەمدىك پەن زيناقورلىق».

 P.S. بۇرناعى كۇنى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى ارىن تاپتاتىپ، ءتانىن ساۋدالاعانداردىڭ سانىن جاريا ەتتى. 4 مىڭ! بۇل رەسمي تىركەلگەندەر. بەيرەسمي بويجەتكەن تاعى بار... سانگەر «سۇلۋلار» زينانىڭ ەسىگىن ايقارا اشىپ، جاستاردى جاپاتارماعاي ەلىكتىرۋدە. جىنىس ارەكەتىنە كۇيرەك قىزدىڭ قىلىعى، اللا ساقتاسىن، جەزوكشەلىكتىڭ العاشقى «جەمىسى» ەمەي نەمەنە؟ 

 

اعابەك قونارباي ۇلى،

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى