"ول كەزدە مەن ق ر ۇلتتىق بانكتە جۇمىس ىستەيتىنمىن. ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنسيالارعا جاۋاپتى بولدىم. قالاي بولعانىن سول قالپىندا بايانداپ بەرەيىن. ەشقانداي سەنزۋراسىز". 2015-2016 جىلدارعى ديەۆالۆاسيا قالاي جاسالعانىن جەلىدە اعىنان جارىلىپ، اشىق بايانداعان ۇلتتىق بانك وكىلىنىڭ جازباسى وسىلاي باستالادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"ەڭ ءبىرىنشى سەبەپتەن باستايىن. ەگەر جازبام، ورتاسىنان ءۇزىلىپ، ءۇش كۇن بويى پاراقشامدا تۇك بولماسا، دەمەك مەن ۇقك-دا وتىرعانىم. ءبىرىنشى سەبەپ. مۇناي باعاسى 110 دوللاردان 45-كە، ودان سوڭ 30 دوللارعا ءتۇستى. ارينە، مۇندايدا قازاقستان ەسىرتكىگە تاۋەلدى ادام سەكىلدى دوزاسىز قالدى. ءبىز مۇناي اقشاسىنان 65% تابىس تاباتىنبىز، ال اقشا باعامى قولدان بەكىتىلەتىن. ەكىنشى سەبەپ. رەسەيدە قىرىم، سانكسيا جانە مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋىنان كەيىن رۋبل 30-دان 70-كە ءبىر-اق كوتەرىلدى. ال بىزدە شە؟ ءبىز بولساق، باياعى ادەتىمىزگە باسىپ، تەڭگەنى قولدان ۇستاپ تۇردىق. ەش ساسپايتىنىمىزدى كورسەتىپ. سالدارىنان رەسەيلىك ارزان تاۋار ەلىمىزگە لاپ قويدى. حالىق رف-دان ءبارىن تاسي باستادى. ول كەزدە رۋبل باعامى - 2،6 تەڭگە. وتاندىق بيزنەستىڭ باسىنا كۇن تۋدى. ارزان مۇناي، ارزان يمپورت، جۇمىس باسىندا ءولىپ قالاتىن شىعارمىن دەپ ويلادىم"، دەپ جازادى Threads جەلىسىندەگى انونيم.
2015 جىلدىڭ تامىزىنا دەيىن ۇلتتىق بانك 1 اقش دوللارىنىڭ قۇنىن باسىندا 150 تەڭگەدەن ۇستادى، ودان كەيىن 185، سالدەن سوڭ 188 تەڭگە ەتتى. بۇل ەكسپورتتاۋشىلارعا ۇنامادى. ولار 230،250 تەڭگە دەگەن ناقتى باعامدى قالادى. 300 تەڭگە بولسا، ءتىپتى جاقسى.
ۇلتتىق بانك شاماسى كەلگەنشە قارسىلاستى. تۇراقتىلىق تۋرالى ايتىپ، قايتا-قايتا ەل الدىنا شىعىپ وتىردى. ودان كەيىن اقىرى بولار ءىس بولدى...
2015 جىل تامىز: تەڭگە اۋىتقىمالى باعامعا قالاي كوشتى، سولاي "قۇلادى": ءبىر تاۋلىك ىشىندە 30 %.
"ۇلتتىق بانك ەدەل-جەدەل جيىن وتكىزىپ: "فيسكالدى ايىرمانى جابامىز، بانكتەرگە كومەكتەمىز"، دەپ مالىمدەيدى. ال، شىنتۋايتىندا كىم كىمدى قۇتقارعانى بەلگىلى عوي. بىردەن جۇيە قۇراۋشى ەلىمىزدەگى 5 ءىرى بانكتىڭ توپ-مەنەدجەرلەرى شاقىرىلادى، ونىڭ ىشىندە قازكوم، حالىق تا بار. زالدا ۇلتتىق بانك باسشىسى، اقوردادان ەكى-ۇش ادام، قۇزىرەتى جوق، ءبىراق ىقپالدى ادامدار (كىمدەر ەكەنىن وزدەرىڭىز اۋىپ كورىڭىزدەر) وتىردى. "كىمگە كومەكتەسەمىز" دەپ وزدەرىنشە باستارىن قاتىرۋدا. ديەۆالۆاسياعا شامامەن 2 اپتا قالعان كەز. جيىن ءوتىپ جاتىر. بارلىق "جۇلدىز" ورنىندا. ءبىر ساعاتتان كەيىن باسشىلىق ول اراعا مەنى شاقىرادى. اناليتيكالىق ەسەپ بەرۋىم ءۇشىن. شىقتىم دا بارلىعىن ايتىپ، كورسەتىپ شىقتىم. ول ارادان مەنىڭ ايتقاندارىمدى قۇلاعىنا قىستىرعان بىرەۋ دە بولماعانىن ايقىن ءبىلىپ شىقتىم. نەگىزىنەن، كەلىسىمشارتتار قىزۋ تالقىلاندى،كىم قانشا پايدا تابادى، ال قايسى قانشا جوعالتادى دەگەن تۇرعىدا. ال حالىق تۋرالى ءبىر ءسوز جوق. قاراشاعا كەلگەندە ولاردى تەك ءبىر-اق نارسە الاڭداتادى: دۇربەلەڭ بولماسا بولدى. اتالعان جيىننان كەيىن قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋ تۋرالى بۇيرىق بەرىلگەنىن ءبىلدىم (كىمدى كىمنەن قورعاۋ كەرەك ەكەنىن ۇققانىن شىعارسىزدار). جاس كوماندانىڭ 2 تومنان تۇراتىن اناليتيكاسىن وسىلايشا كەرەكسىز ەتىپ تاستادى. ويتكەنى كەلىسىمشارت بويىنشا قاجەتتى 350 تەڭگە وندا قامتىلماعان! ءبىز اۋىتقىمالى اقشا باعامىنىڭ ءدالىزى 230-240 تەڭگە دەپ كورسەتكەنبىز. ايتقانداي، ول ارادا رەسەيلىك وليگارحتار دا وتىردى"، دەپ جازادى ول.
ونىڭ ۇستىنە حالىقتى الداۋسىراتىپ ۇستاۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەگىلەردىڭ جالاقىسىن، زەينەتاقىنى، الەۋمەتتىك تولەمدەردى ازداپ بولسىن، كوتەرۋ كەرەك بولدى. باعدارلامالار تاعى بار. ديەۆالۆاسيا جاساماس ءۇشىن قانداي قۇرالداردى قولدانۋعا بولاتىنىن ويلاپ كورىڭىزدەرشى؟ جوق، ونى قايتەمىز، بار شىعىندى پوليسياعا، قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋعا جۇمسايىق، 370 تەڭگەنى بىرتىندەپ ەمەس، بىردەن جاسايىق دەستى.
ال رەسەي شە، ولار بىزگە قاراپ، ءۇنسىز وتىردى دەيسىز بە؟ رف دا مۇناي باعاسى ارزانداپ، سانكسيا قىسپاعى ۇدەگەن سوڭ ءرۋبلدى "قۇلاتتى". ولار ۇلتتىق قورداعى اقشانى ءبىز سەكىلدى "جاقپادى". ال ءبىز جاساندى تۇردە ۇلتتىق ۆاليۋتانى قولداپ، اياماي «جاقتىق». رۋبل ارزانداپ، قازاقتار قۋانىپ ءجۇر، ەكونوميكا بولسا، شەتىنەن بۇلىنۋدە.
"مەملەكەتتىك بانكتەر اراسىندا بىرنەشە جابىق كەزدەسۋ بولدى. ولاردى ميى جەتپەيدى، نە بولىپ، نە قويىپ جاتقانىنان. ءبىزدىڭ جاساندى ارەكەتەمىز ولارعا دا تەرىس اسەر ەتتى. ءار كەز ۇستەلدى توقپاقتاپ، تەڭگەنى ەركىن دالىزگە جىبەرۋ تالاپ ەتىلدى. ءسويتىپ ەكى قىسپاقتىڭ ورتاسىندا قالدىق: ءبىر جاعىنان رف، ءبىر جاعىنان ءوز الەگىمىز. باستارىن وتىرىك قاتىرىپ، ءوز ەسەبىمىزدى تۇگەندەپ جۇرگەنىمىزدى تۇسىنگەن رف اقىرى ءوز پوزيسياسىن اشىق تانىتتى: نە تەڭگە باعامىن ەركىنە جىبەرەسىزدەر، نە ءبىز شەكارانى جابامىز. راسىندا، ول كەزدە شەكارا ماڭى وڭىرلەر تاۋارلارىنان ايىرىلىپ جاتتى. ول كەزدە بىزگە ديەۆالۆاسيانى جۇمساق جاساۋ تۋرالى ۇكىم بەرىلگەن، الايدا كورشىنىڭ ۋلتيماتۋمىنان كەيىن بىزدە تاڭداۋ قالمادى. ەگەر رەسەي سەكىلدى بىردەن ديەۆالۆاسيا جاساعاندا، شامامەن 28 ملرد دوللار ۇنەمدەر ەدىك. ودان بايىپ كەتكەن ەشكىم جوق، ال حالىققا ءبارىبىر. ەرتەرەك، ويبايعا باساتىندىعىمىز بولماسا"، - دەيدى انونيم.
2015 جىل 20 تامىز. 1 اقش دوللارى 187 تەڭگەدەن 255 تەڭگە، ىلە-شالا 377 تەڭگە بولدى.
"2015 جىل 19 تامىز. دوسايەۆ: "ءبىز كەز كەلگەن سەنارييگە دايىنبىز، ءبىراق ديەۆالۆاسيا جاساۋعا نەگىز جوق" دەپ مالىمدەدى ەل الدىنا شىعىپ. الايدا ول ەرتەڭ قارالى بەيسەنبى ەكەنىن ول جاقسى ءبىلىپ تۇردى. اسىرەسە، الدىن الا لانكاستەر ءبىلدى. تاعى كىمدەر ءبىلدى دەيسىزدەر مە؟ قارجىلىق-وندىرىستىك توپتار، اقورداعا جاقىندار. ولار دوللاردى شىلدە ايىندا ساتىپ الىپ قويدى، سودان كەيىن باعا شىڭىنا جەتكەندە ساتتى. كۆازيمەملەكەتىك كومپانيالار، سامۇرىق-قازىنا، بجزق، قمگ جانە باسقالارى. ولار وزدەرىن، ءتىپتى جابايى ۇستادى. شەنەۋنىكتەر. ولار ءبارىن بىلۋگە تىرىسىپ، بارلىق جەرگە باسىن سۇعۋمەن بولدى. باستىسى – بارلىعى شەتىنەن قولدارىنان تۇك كەلمەيتىن ميسىزدار، ءبىراق قولدارىندا قىرعىن اقشا بار"، دەپ جازادى ول.
قازاقستان 1،5 جىلدا ۇلتتىق قورداعى 28 ملرد دوللارى "جاعىپ تاستاعان". ءجاي عانا...
"كۇندە كەشكىسىن مەنىڭ كابينەتىمدە ەسەپ-قيساپ جۇرگىزىلەدى. اقشا باعامىن جاساندى جولمەن ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن 100-دەن 500 ملن دوللارعا دەيىنگى كولەمدى رەزەرۆتىك قوردان نارىققا شىعارۋ ءۇشىن. ءار كەز بولىپ جاتقان وقيعالار ءۇشىن ءوزىمدى كىنالى سەكىلدى سەزىنەتىنمىن. ايقاي-ۇرىس. باسشىم توبەمە كەلىپ تونگەندە، ونىڭ تۇرىنە قاراپ تۇرىپ: "ءقازىر ينفاركتى ۇستاپ قالسا قايتەمىن" دەپ ويلايتىنمىن. ەندى كىنالى كىم دەگەنگە كەلەيىك. 10 جىلدان كەيىن مۇنى ايتۋ وڭاي، ارينە. ول كەزدە بارلىعىنىڭ باسى داڭ، نە بولىپ، نە قويىپ جاتقانىن دۇرىستاپ ۇعىنىپ-تۇسىنبەدى دە عوي. ال جۇمىستان شىعىپ كەتۋگە تاعى بولمايدى. №1 كىنالى. نان. ول ادامداردىڭ نارازىلىعىنان قاتتى قورىقتى، تاڭداۋعا كەلگەندە قاتتى كىبىرتىكتەدى. ونىڭ ادامدارى ارقىلى قاتتى قىسىم جاسالدى. اقشا تۇك ەمەس، باستىسى – ابىروي. وسىلاي دەدى. جوعارىعا كۇندە ەسەپ بەرۋ ءۇشىن جۇگىرەمىن. سوندا ايتاتىنىم، بۇگىن قانشا اقشا "جاققانىمىز" تۋرالى. سودان كەلەسى تاراپ مەنەن: "بۇل قالاي، كوپ پە" دەپ سۇرايدى. بىردەن جاۋاپ بەرمەيمىن. "ماسقارا، بۇل گرۋزيا مەن قىرعىزستاندى قوسا العانداعى جىلدىق بيۋدجەتتەرى عوي" دەپ ىشتەي جاۋاپ بەرىپ، ىشتەي ءورت بولامىن..."، - دەيدى انونيم.
ال وسىنىڭ بارىنەن حاباردار جازبا اۆتورى بايىعان بولار دەپ ويلاساڭىزدار، قاتەلەسەسىزدەر.
"وكىنىشكە قاراي، ول كەزدە مەندە اقشا بولعان جوق، كەرىسىنشە 28 ملن تەڭگە قارىزىمىز بار ەدى. انام قولىنا تيگەن جالاقىسى 80 مىڭ تەڭگەنى ايىرباستاۋعا تىرىسىپ كوردى، ءبىراق اقشا ايىرباس ورىندارى بوس ەدى، دوللار بولمادى. ءيا، بۇرىن وزىمەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن جىگىتتەردى قۇلاقتاندىرۋعا تىرىستىم. ويتكەنى ولار ول كەزدە ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى ءارى قۇنى 108 ملن دوللار بولاتىن جوبامەن اينالىسىپ جاتقان. ارينە، دوللارداي نەسيە العان. تەڭگەگە قايتا قارجىلاندىرىپ كورىڭىزدەر دەدىم. سويتسەم، بسك ورتاڭعى ساۋساعىن كورسەتىپتى ولارعا، ەندى شە... مورال: ديەۆالۆاسيا اياق-استى بولمايدى. ول "كەرەك ادامدار" دوللاردى كوپتەپ ساتىپ الىپ قويعاندا بولادى.
تۇپتەپ كەلگەندە، شيكىزات تابىسىنا تاۋەلدى ەلدە ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ مۇددەسى الدىڭعى ورىنعا شىعادى ەكەن.
"ەندى مۇنىڭ بارلىعىنىڭ استارىندا نە جاتقانىن ايتايىن: بۇل اراداعى باستى ويىنشى – ەكسپورتتاۋشى. ول مۇناي، گاز، مەتال، استىق جانە باسقاسىن ساتىپ، دوللارداي تابىس تابادى. ال جالاقىلار، سالىقتار، جالداۋ قۇنى، كوممۋنالدىق قىزمەتەر تاريفتەرى، بارلىعى تەڭگەلەي جۇرەدى. بۇدان شىعاتىن قاراپايىم لوگيكا مىنانداي: تەڭگە قانشالىقتى وسال بولسا، سونشا ءاربىر دوللار ءۇشىن ارتىق اقشا الىنادى"، دەگەن ول سول كەزەڭدى بىلايشا سيپاتتايدى: "ول كەزدە بىرەۋ قايتا سايلانىپ الدى، تاعى بىرەۋى بار سوققىنى ءوزى قابىلدادى، ال تاعى بىرەۋلەرى ەدەل-جەدەل اكتيۆتەرىن سىرتقا شىعارىپ جاتتى، تاعى ءبىرى ەكى الاقانىن ىسقىلاپ، ناعىز ۇرىمتال ءساتتى كۇتىپ تۇردى، ال تاعى ءبىرى شىنىمەن دە ەلى ءۇشىن قاتتى ۋايىمداپ، كوزىنە جاس الدى...".
