Қазақстанда 2025 жылы өтетін ұлттық ауыл шаруашылығы санағына дайындық қалай жүргізіліп жатқаны жөнінде Ұлттық статистика бюросының басшысы Мақсат Тұрлыбаев Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте кеңінен мәлімдеді.
Ауыл шаруашылығы санағына – халықаралық стандартпен
Мақсат Тұрлыбаевтың айтуынша, ауқымды санаққа 1,5 жыл бұрын дайындық басталып кеткен. Үкімет деңгейінде арнайы комиссия құрылған, барлық құқықтық-нормативтік құжаттар бекітілген, сондай-ақ ауыл шаруашылығы санағы саласындағы алдыңғы қатарлы тәжірибелер зерттеліп, Латвия, АҚШ, Польша, Ресей, Өзбекстан, Ұлыбритания, Грузия және БҰҰ Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымы (ФАО) өкілдерімен кеңестер өткен.
– ФАО-ның халықаралық ұсынымдарына сәйкес, ауыл шаруашылығы санағы әр 5–10 жыл сайын өтуі тиіс. Алайда Қазақстанда бұл санақ соңғы рет 2006–2007 жылдары, екі кезең бойынша (өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы жеке-жеке) жүргізілді. Бұл аралықта үлкен үзіліс орын алды, – деді Бюро басшысы.
Санақ кімдерді қамтиды?
2025 жылы өтетін ауыл шаруашылығы санағы бір кезеңде, 1 тамыз бен 20 қазан аралығында ұйымдастырылады және ол екі форматта – онлайн және офлайн түрде өтеді.
Санаққа қатысатындар:
- ауыл шаруашылығымен айналысатын заңды тұлғалар;
- жеке кәсіпкерлер, соның ішінде шаруа және фермер қожалықтары;
- жеке қосалқы шаруашылық иелері – мал ұстайтын немесе жері бар азаматтар.
Басты мақсат – елдегі ауыл шаруашылығы ресурстарының нақты картасын жасау, өнім өндірісінің құрылымы мен көлемін анықтау және жергілікті шешімдерге негіз боларлық статистикалық база құру.
Санақ қалай өтеді?
1 – 30 маусым, 2025 жыл:
Алдын ала тізімдеу (листинг) кезеңі өтеді. Бұл кезде санақ жүргізушілер 70 қала мен аудан аумағында жеке шаруашылықтарды аралап, оларды нақтылап, негізгі санаққа қатысатын үй шаруашылықтарының тізімін жасайды.
– Бұл жұмыс арқылы тізімдегі мекенжайда шын мәнінде тұрғындардың бар-жоғын және олардың қосалқы шаруашылық жүргізіп отырғанын анықтаймыз, – деді Мақсат Тұрлыбаев.
1 – 31 тамыз, 2025 жыл:
Онлайн-санақ басталады. Жеке және заңды тұлғалар sanaq.gov.kz порталында тіркеліп, санақ парақтарын қашықтан толтыра алады. Қазіргі уақытта портал тестілік режимде қолжетімді.
20 қыркүйек – 20 қазан, 2025 жыл:
Офлайн санақ кезеңі өтеді. Онлайн форматты қолданбаған немесе жартылай ғана толтырған респонденттерге арнайы интервьюерлер планшетпен келіп, бетпе-бет сауалнама жүргізеді. Бұл әдіс деректердің дәлдігі мен жылдамдығын қамтамасыз етеді.
2 миллион үй, 300 мың өндіруші: толық қамту
Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2025 жылғы санақ шамамен 2 миллион үй шаруашылығын және 300 мың ауыл шаруашылығы өндірушісін қамтиды.
Заңға сәйкес, санаққа қатысудан бас тартқандар әкімшілік жауапкершілікке тартылады. Бұл – мәліметтердің толықтығы мен нақтылығын қамтамасыз ету үшін қажет шара.
Деректердің құпиялығы – басты назарда
Мақсат Тұрлыбаев респонденттердің мәліметтері қатаң құпияда сақталатынын баса айтты. Жиналған ақпарат тек статистикалық мақсатта агрегатталған түрде өңделеді. Ешбір жеке дерек салық органдарына немесе басқа мемлекеттік мекемелерге берілмейді.
– Санақ нәтижесінде алынған мәліметтер азаматтардың аты-жөнімен емес, жалпыланған көрсеткіштер ретінде жарияланады. Бұл халықтың сенімін арттырып, шынайы дерек қорын қалыптастыруға жол ашады, – деді ол.
Нәтижелер қашан жарияланады?
2025 жылғы желтоқсанда – алдын ала қорытындылар жарияланады;
2026 жылы – толық статистикалық есептер мен аналитикалық шолулар Ұлттық статистика бюросының ресми сайтында ашық түрде жарияланады.
Сарапшылар не дейді?
Экономика ғылымдарының кандидаты, аграрлық саланың сарапшысы Саят Жұмабеков:
– Бұл санақ – ауыл шаруашылығына қатысты нақты шешім қабылдаудың негізі. Өндіріс көлемі, жеке қожалықтардың құрылымы, мал мен егіннің есебі, барлық бағыттағы деректер жүйеленіп, әр облыс пен аудан бойынша ауыл саясатының жаңғыруына ықпал етеді.
2025 жылғы ауыл шаруашылығы санағы – бұл жай ғана статистикалық науқан емес, елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ететін маңызды деректердің бастауы. Жауапты қатысу – әр азаматтың ауыл мен мемлекеттің болашағына қосқан үлесі.
