Мысалы, Іле Алатауындағы Богданович мұздығы аймағына (теңіз деңгейінен 3700 метр биіктікте) тоғыз турист барған, олардың біреуі сырқаттанып қалады. Оның эпилепсиямен ауырғаны белгілі болды, денесіндегі тырысулар 40 минутқа дейін созылған. Көп ұзамай Республикалық жедел-құтқару жасағының құтқарушылары көмекке барды. Аспалы жол жұмыс істемегендіктен туристерге жету де қиынға соққаны анық. Құтқарушылар Шымбұлақтан Талғар шатқалына дейін, одан әрі Богданович мұздығының етегіне дейінгі қашықтықты жаяу жүріп өтті. Таң атқанда бір топ туристерді тауып алған құтқарушылар алғашқы медициналық көмек көрсетіп, ер адамның жағдайы қанағаттанарлық екеніне көз жеткізіп, оны төменге алып түсті.
Көбінесе құтқарушылар қазақстандықтарды өртеніп жатқан үйлерден шығаруға көмектесу кезінде өз өмірлеріне қауіп төндіреді. 2020 жылдың 16 қыркүйегінде Петропавлда бес қабатты тұрғын үй өртенді. Өрт орнына жеткен құтқарушылар 75 тұрғынды эвакуациялады. Олар 25 адамды баспалдақпен, тағы 50 адамды түрлі амалдармен қауіпсіз аймаққа шығарды, зардап шеккендер болған жоқ. Жақында ғана, 14 қазанда Астана қаласында жеті қабатты үйдегі пәтер өртенді. Өрт сөндірушілер де жалынды дер кезінде ауыздықтап, тез арада сөндірді.
Көбінесе полиция қызметкерлері де құтқарушы ретінде әрекет етеді. 2020 жылдың 5 қазанында Рудныйда дәл осындай жағдай болды: полиция қызметкерлері өрт шыққан бес қабатты үйдің тұрғындарын эвакуациялады. Құтқару кезінде олардың бірі үшінші қабаттың балконында жаңа туған баласы бар әйелді көріп қалған. Айтуынша, анасы баланы подъезге алып шықса, түтіннен тұншығып қала ма деп қорыққан. Офицер көрпенің көмегімен баланы төмен түсірген. Бұл сәттің бейнежазбасы желіге тарап кетіп, көпшіліктің сүйіспеншілігі пен ризашылығын тудырды.
Дәрігерлер де кейде өздерінің ресми өкілеттіктерінен шығып кетіп, адамдарды өртте белгілі бір өлімнен құтқарып қалып жатады. 21 тамызда Алматыдағы №1 перзентхананың дәрігерлері жаңа туған сегіз баланы құтқарып, төтенше жағдайлар қызметінің мамандары келгенше өздері өртті сөндіруге кіріскен.
Осындай оқиғаларға қарап, кез келген қазақстандық құтқарушы бола алады деген тұжырым жасауға болады. Тек батылдық, жанашырлық, отаншылдық қасиеттер керек. Нағыз қаһармандар – оқиға орнына кездейсоқ тап болса да, ол жерден бейжай кетіп қала алмайтын қарапайым адамдар. Мәселен, наурыз айында Солтүстік Қазақстан медициналық колледжінің екі студенті 19 жастағы Никита Казаков пен кәсіптік педагогикалық колледждің студенті 20 жастағы Дмитрий Есиков суға батып бара жатқан адамды құтқаруға асыға жөнелді. Байғұс балықшыны мұзды судан өзен жағасына шығарып алған жастар оған қажетті көмек көрсетіп, тіпті үйіне дейін шығарып салды.
Осы Алматының өзінде тағы бір студент суға батып бара жатқан шетелдікті құтқарып қалғаны бар. Жағажайда демалып жүрген 18 жастағы алматылық Марғұлан Дүйсеш 43 жастағы ауған азаматының суға батып бара жатқанын байқап қалып, бір секунд та ойланбастан, дереу суға түсіп, ер адамды жағаға шығарған. Осы кезде суға батып бара жатқан адамды су қоймасының жағасында кезекшілікте жүрген 109 қызметінің қызметкері Қозы Бүркітбайхан да көрген. Жігіт жәбірленушіні алып шыққан сәтте құтқарушы жүгіріп жетіп, зардап шегушіге көмектесіп үлгерген. 28 тамызда екеуі де суда көмек көрсеткені үшін марапатталды.
2020 жылдың 26 тамызында Алматыда кездейсоқ өтіп бара жатқан адамдар арықтан нәрестені тауып алған. Бұл оқиға да түнде орын алған. Бала дереу каналдан шығарылып, жедел жәрдем мен полиция шақырылған. Осы оқиғаның бейнежазбасы қазақстандықтардың кейбір туыстарына қарағанда, бейтаныс адамдар қаншалықты адамгершілік таныта алатынын ұзақ уақыт еске салады.
2019 жылдың шілде айында да балаға қатысты қайғылы оқиға орын ала жаздады. Ол кезде теміртаулық Андрей Семенов болмаса, су жұтқан алты жасар қыз өлім құшар еді. Ол еш ойланбастан жасанды тыныс алдыруға кіріскен.
«Мен фильмдерді көргенді жақсы көремін. Кинокартиналардан суға батқан адамдардың қалай құтқарылғанын да аңғарғанмын. Қажетті сәтте мен бәрін есіме түсірдім: кеудеге 30 компрессия және ауызға екі рет дем беру, 30 компрессия және екі рет дем беру. Бір кезде мен де мұны істей алмайтынымды сезіндім. Ол басын көтерді: клиринг жоқ, содан кейін не істеу керектігін айналамдағылар түсіндірді. Ол жерде менен басқа бұл дүниелерді істей алатын жан да жоқ еді. Кілең үлкен кісілер мен балалар», - деп есіне алады ол.
Көп ұзамай ол қыздың кеудесінен сырылдаған дыбыстарды естиді. Ол қыздың денесін аударып, арқасын уқалай бастады және қайтадан жасанды тыныс алдыруға көшті. Баланың аузынан су шыққанда ғана, Андрей оның өмір сүретінін түсінді. Ол қызды көтеріп, көлеңкеге апарды. Осы кезде жедел жәрдем бригадасы келді. Баланы құтқарғаны үшін Андрей медальмен марапатталды. Бұл туралы да БАҚ жарыса жазды.
Біле білсеңіз, өмір сүргісі келмейтіндер де құтқарылады. 2020 жылдың 17 шілдесінде Астана қаласында жас қыз көпірден секіріп, өз-өзіне қол жұмсамақ болған. Оған көмекке хареография мұғалімі Азат Көшербаев пен инженер Михаил Чижик жеткен. Осы кезде «Тұлпар» көпірінде патрульдеу жұмыстарын жүргізген астаналық құтқарушылар су ішіндегі адамдарды көріп, дереу оларға қайықпен жүзіп барған. Міне, құтқарушылар мен қарапайым қазақстандықтар бірігіп, қызды ажалдан аман алып қалды.
Тіпті вице-министрлер де құтқарушы бола алады. Денсаулық сақтау вице-министрі Марат Шоранов министрлік баспалдақтарында есінен танып қалған әйелді аман алып қалған болатын. Ол әйелдің басын соғып алмас үшін жүгіріп барып, ұстап алды.
«Ол хирург болатын, сондықтан зардап шегушіні бірден ыңғайлап, оның асфиксияға ұшырағанын байқады, оның бет-жүзі көгеріп кеткен еді. Шенеунік бірден оған тиісті медициналық көмек көрсете бастады. Өкпеге ауа өту үшін кеңірдекте саңылау жасау керек екенін түсініп, трахеостомия тәсілін қолданған», - деді Денсаулық сақтау министрлігінің ресми өкілі Бағдат Қожахметов.
Оның мәліметінше, кейін әйел аппараттың көмегінсіз тыныс ала бастаған. Ал Шоранов жедел медициналық жәрдем шақыртты. 1969 жылы туған әйел жедел ішек өтімсіздігі диагнозымен жалпы хирургия және проктология бөліміне жатқызылды.
Өкінішке қарай, адамдарды құтқару шаралары үнемі қуанышты да жақсы естеліктермен қала бермейді. Бірақ соған қарамастан, адамдар қаһарманға айналады. Мысалы, 2016 жылы бесінші қабаттағы терезеден құлап кеткен бес жасар қызды құтқарып қалған Николай Панюшкиннің оқиғасын ұмыта қойған жоқпыз. Ол бірнеше омыртқа жарақатын алып, төсекке таңылған. Сәбидің ата-анасы құтқарушыға ешқандай көмек көрсетпеді. Тек төрт жылдан кейін Ақмола облысының полицейлері қыздың отбасын тапты. Анықталғандай, қыздың анасы бұған дейін бала тәрбиесіне немқұрайлы қарағаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Николай Панюшкин төрт жыл бойы орнынан тұра алмады. Әйелі қайтыс болды, оның денсаулығын қалпына келтіруге күші де, ақшасы да болмады. Батырдың жағдайы қиын болып шықты, бірақ бірлігі жарасқан қазақ халқы оны қиындықта қалдырған жоқ. Ақша жинап, тіпті оны аяғынан тұрғызып алды.
Барлық құтқарушылар, кімнен сұрасаңыз да, өздерінің әрекеттерін табиғаттан тыс деп санамайды. Егер олардың өткенге қайта оралу мүмкіндігі болса, олар ештеңеге қарамастан бәрін қайтадан солай істейтінін баса айтады.
Асхат Қойшығараұлы
