Мемлекет басшысының Жарлығымен бес құтқарушы қызметтік борышын орындаудағы адалдығы, сондай-ақ Түркия Республикасы мен және Сирия Араб Республикасындағы төтенше жағдайларда көрсеткен ерлігі үшін «Айбын», 2-дәрежелі және «Құрмет» ордендерімен марапатталды. Олардың қатарында Ақмола облысы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі №1 мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің бастығы Айдын Жоламанов, ҚР Ұлттық ұланының 3656 әскери бөлімі авиациялық отрядының кеме командирі Құрманғали Топанов, Астана қаласы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі бөлімше бастығының орынбасары Ардақ Айтпаев, Қазақстан Республикасы ТЖД Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі басқармасының бөлім бастығы Ардақ Айтпаев. Қарағанды облысы Төтенше жағдайлар департаментінің құтқарушысы Руслан Сойко, ТЖМ Республикалық жедел-құтқару жасағының басшысы Владимир Цой бар. Тағы он бір құтқарушы, авиация мамандары, кинологтар мен дәрігерлер «Ерлігі үшін», «Жауынгерлік ерлігі үшін», «Ерен еңбегі үшін» медальдарымен, 112-сі Құрмет грамоталарымен және алғыс хаттармен марапатталды.
Еске сала кетейік, қазақстандық құтқарушылар қайғылы оқиға орнына алғашқылардың бірі болып жетіп, Газиантеп пен Нұрдағы қалаларындағы ең қиын учаскелерде жедел іздестіру-құтқару жұмыстарын жүргізе бастады. Біздің жігіттер өз өмірлерін қатерге тігіп, көбіне үйінділерді қолмен тазартып, күніне 16 сағат бойы тынымсыз жұмыс істеді. Олар санаулы күннің ішінде 250 мың текше метр үйіндіні тазартып үлгерді. Төтенше жағдайлар министрлігінен атап өткендей, «құтқарушылар тар саңылаулар мен жарықтар арқылы қираған құрылыс материалдарының үйіндісі мен тұрмыстық жиһаз қалдықтарының астын түгел тексеріп шықты. Айта кету керек, қоқыс үйіндісі көбіне қауіпті және қайталанатын құлауға әкелуі әбден мүмкін. Жол бойында құтқарылған адамдарды алып жүру және толық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жұмыстары жүргізілді. Құтқарушылар үйінді астында жүріп, құтқарылып жатқан адамды барынша аман-есен алып шығуға күш салды. Құтқарушылардың бұл жұмыс түрі аса қауіпті және жоғары кәсібилікті, қырағылық пен жеделдікті талап етеді».
Жер бетінен іс жүзінде жойылып кеткен қалаларда болып жатқан машақатты ескерсек, қазақ құтқарушылары жеті адамның өмірін сақтап қалды, бұл өз алдына аса кереметке толы десек, қателеспейміз. Өкінішке қпрай, көбінесе жансыз денелерді, соның ішінде кішкентай балалардың мәйіттерін алып шығуға тура келді.
Бір қызығы, бауырлас халықтарымыздың тағдырындағы осынау сұмдық оқиғалар кезінде Қазақстан Президенті Мәлік Ғабдуллин атындағы Азаматтық қорғаныс академиясына – Қазақстандағы кәсіби құтқарушыларды даярлайтын бірден-бір оқу орнына барып, оның ерекше рөлін атап өтті. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев тұрғындар мен қоршаған ортаны қорғаушылардың қауіпсіздігі мен әл-ауқатын қамтамасыз ету мемлекеттің ең маңызды басымдығы екенін атап өтті. «Ең алдымен кәсіби құтқарушыларға үлкен сенім мен жоғары жауапкершілік жүктеледі. Азаматтық қорғау қызметі - өте маңызды сала. Соңғы уақытта әлемде төтенше жағдайлар жиілеп кетті. Халық мұндай оқиғалар орын алған жағдайда әрекет етуге дайын болуы керек», – деді Қасым-Жомарт Кемелұлы.
Сондықтан да азаматтық қорғау қызметі озық халықаралық тәжірибені ескере отырып, үнемі түрленіп, жаңғыртылып отыруы тиіс. Ал оның өкілдері – үнемі алдыңғы шепте жүргендер өздерінің білімі мен тәжірибелік дағдыларын тұрақты жетілдіріп отыруға мүмкіндік алады. Дәл осы кешенді тәсіл мамандарды дайындау мен тұтастай алғанда бүкіл қызметті жабдықтау – батылдықты тәрбиелеуге ықпал етуі тиіс. Мемлекет басшысының пайымынша, «құтқарушылар қызмет барысында жиі нағыз ерлік көрсетуге тура келеді. Өзгенің өмірі үшін кейде өз өмірін де құрбан етеді», «Батырлардың есімі ел жадында сақталады. Біз олардың ерліктерін ешқашан ұмытпаймыз», - дегені де сондықтан оның.
Бұл есімдердің бірі, әрине, өткен жылдың соңында өз өмірін қиып, астаналық тұрғын үй кешендерінің бірінің үш тұрғынын өрттен аман алып қалған Асқар Забикулин екенін ұмытпауымыз қажет. Ол қызды, оның әжесін және он жасар баланы жалынның арасынан аман-есен алып шықты, алайда өзі алған күйіктен қайтыс болды. Мемлекет басшысының Жарлығымен Асқар Забикулин 1-дәрежелі «Айбын» орденімен марапатталды. Астанадағы көшеге де оның есімі берілді.
Асқар Забикулиннің өмірін қиған өртте ерлік көрсеткен тағы бір батыр – Өрт сөндіру және төтенше жағдайлар қызметінің №10 өрт сөндіру бөлімінің командирі Астана қаласы Төтенше жағдайлар департаментінің құтқару жұмыстары Аян Кемпіров. Ол да ІІІ дәрежелі «Айбын» орденімен марапатталған.
Рас, өткен жыл қазақстандық құтқарушылар үшін қиын да ауыр болды. Еліміздің шығысы мен солтүстігінде тұтанған жалындар талай жүректерді өртеп, көп адамның басына қайғы салып кетті. Бір ғана Қостанай облысында өртті сөндірудегі ерлігі үшін 20 өрт сөндіруші мен авиация саласының мамандары мемлекеттік наградаларға ұсынылды. Олардың қатарында үш астаналық өрт сөндірушінің аты-жөні – Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі 5-мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің аға өрт сөндірушісі Алдияр Әкім, Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі №2 мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің командирі Сұлтан Ахметқалиев, Қостанай облысы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі №17 өрт сөндіру бөлімінің өрт сөндірушісі Азат Әбуқалық, Қостанай облысы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі №23 өрт сөндіру бөлімінің командирі Нұрсұлтан Бағытжанов, сондай-ақ «Қазавиапас» АҚ әуе кемелерінің командирі Ержан Базаров бар.
Еске сала кетейік, өткен жылы жеті адамды, үшеуі балалар, құтқару кезінде көрсеткен батылдығы мен кәсібилігі үшін Алматы қаласы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметінің 6-мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің командирі Қайрат Нұржаубаев, «Ерлігі үшін» медалін еншіледі.
Әрине, қазақстандық құтқарушылар арасында нағыз батырлар көп, олардың барлығын тізіп шығу, тіпті мүмкін емес. Марапатты төрт қабатты ғимараттан адамдарды құтқаруда ерлік көрсеткен Алматы облысы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі №2 мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің командирі - өрт сөндіруші Ренат Нұрметов та еншіледі. Бұл, бәріміздің есімізден кетпейтін Талғардағы өрт еді. Әріптестерінің айтуынша, шақыру орнына келген кезде пәтер ашық жалынмен өртеніп жатқан. Ал тұрғындардың сөзіне қарағанда, ішінде адамдар болуы мүмкін екені анықталды.
Газ және түтіннен қорғау қызметін басқаратын Ренат Нұрметов пәтерге кіріп кетіп, өртті сөндіруге кірісті. Барлау барысында адамдарды қауіпсіз жерге көшіріп, өрттің тұрғын үйлерге таралу қаупінің алдын алды, сонымен қатар жоғарғы қабаттардан 9 адамды, оның 6-уы балаларды құтқарды. Ренат Нұрметовтың шебер әрекетінің арқасында адам шығынын болдырмау және өртті дер кезінде сөндіру мүмкін болды. Әскери және қызметтік борышын үлгілі орындағаны, заңдылық пен тәртіпті қамтамасыз етудегі көрсеткен ерлігі мен жанқиярлығы, еліміздің ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін нығайтуға қосқан үлесі үшін жасақ командирі «Ерлігі үшін» медалін кеудесіне тақты.
Қаһармандық ерліктері мен мінсіз қызметі үшін Алматы қаласы Төтенше жағдайлар департаменті Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі 9-мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің командирі азаматтық қорғау старшинасы Мирбек Дощанов та «Ерлігі үшін» медалін иеленгендердің қатарында. Төтенше жағдайлар министрлігі хабарлағандай, «Мирбек басқарма басшысы кезінде Алмалы ауданындағы Hotel Plaza Almaty қонақүйін шарпыған өртті жоюға қатысты. Өрт, түтін және жоғары температура қонақтардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндірген болатын. Мирбек Дощановтың кәсібилігінің арқасында 15 адам аман қалды, оның үшеуі ес-түссіз жатқан еді.
Барлық батырлардың есімдерін тізіп шығу мүмкін емес. Жыл сайын ондаған қазақстандық құтқарушылар өмірлерін қатерге тігіп, азаматтық және адамдық борышын өтеуде. Ал мұны марапат үшін тағы айта алмаймыз. Тек олардың қанында ерекше бір ген бар – ерлік гені.
