2024 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстандағы барлық банктер 2,56 трлн теңге таза пайда тапқан. Ұлттық Банктің мәліметінше, жыл бойында банк секторының көрсеткіші 17,05%-ға немесе 372,3 млрд теңгеге өсті. Қазақстанның банк секторының таза пайдасындағы негізгі үлесті Halyk (844,8 млрд теңге) және Kaspi (530,8 млрд теңге) банктер құрайды. Олардың табысы 2024 жылы бүкіл сектордағы кірістің жартысынан көбін қамтиды (53,83%). Өсімнің негізгі драйвері ретінде маркетплейстердің аты аталады. Бүгінгі мақаламызда "медальдың арғы беті", яғни банктер ұсынатын осы интернет-дүкен қызметінің сапасын екшейтін боламыз, деп хабарлайды Dalanews.kz.
Kaspi.kz 2024 жылы маркетплейстің арқасында қанша табысқа кеңелді?
Halyk Bank өсімді, негізінен кредиттеу саласынан арттырса, ал Kaspi Bank табысының негізгі драйвері маркетплейст болып табылады екен. Иә, аталған банк 2014 жылдан бастап халыққа Kaspi.kz қосымшасы арқылы қаржылық қызметтер мен тауарлардың онлайн саудасын ұсына бастады. Өзгелерге қарағанда бұл қызмет түрінің мұнда қарқынды дамуына банктің тұтынушыларға тауарды бөліп сатып алуға мүмкіндік беретін Kaspi Red, сол секілді Kaspi Gold карта бағдарламасын бірінші болып айналымға енгізуі түрткі болуы ықтимал.
2024 жылдың қорытындысы бойынша, Kaspi.kz-дағы GMV немесе жалпы тауар айналым көлемі 44%-ға, сатылған тауарлар көлемі 42%-ға, ал e-Commerce сегментіндегі көрсеткіш 85%-ға өскен. Ал Kaspi Delivery арқылы берілген тапсырыстар саны 99 миллионға (!) жетіпті, олардың жартысынан көбі - Kaspi Postomats-қа тиесілі.
2025 жылы Kaspi осы бағыттағы таза табысын 20%-ға арттыруға ниетті.
Маркетплейсте тұтынушылар құқығы қорғалмайтыны рас па?
Халықтың кеңінен қолданысына ие Kaspi Bank-тің көптеген тауарлар мен қызметтерді ұсынатын Kaspi.kz қосымшасына қатысты қандай мәселелер бар? Біз осыны анықтау мақсатында интернетте көпшілікке қолжетімді 2Gis қосымшасында банк мекен-жайы берілген тұста қалдырылған арыздарды сүзіп көрдік. Одан ұққанымыз, бұл арадағы тұтынушылардың ең бірінші мәселесі – сапасыз тауарды кері қайтара алмау. Бір мысал келтіре кетелік. Серік Искаков деген тұтынушы былай деп жазады:
"Өз басымнан алған сабағым: 1. Kaspi тұтынушылар құқығын қорғамайды. 2. Даулы жағдай туындағанда сатушы жағына шығып кетеді. 3. Тауардың жағдайын тіркеген видео дәлел ретінде рөл атқармайды. 4. Маркетплейст өз сатушыларын алаяқтыққа қатысты тексеріп жатпайды. Тұтынушыларға берер кеңесім: қатты қажеттілік болмаса, тауарды қолдан алған дұрыс. Әйтпесе, көрмей алған сапасыз тауарға Kaspi жауап бермейді, сатушымен бетпе-бет өзіңіз ғана қаласыз. Ал Kaspi-дің жұмысы – несие немесе бөліп төлеу бойынша төлемдерді алу ғана, тұтынушылар құқығы оларды қызықтырмайды".
Мынандай табыс бар жерді алаяқтар, әрине назардан қалай тыс қалдырсын? Сондықтан тауар немесе қызмет түрін сатып аламын деп, ақыры сот жағалап жүргендердің де мұнда қарасы баршылық екен.
"Алаяқтардың апаны. Маған алаяқ-сыбайластарымен қызметті бөліп төлеуді тіркетті. Ақыры балам оқусыз қалды, ал бөліп төлеу бойынша әлі төлем жасап жүрмін" деп жазыпты 2025 жылдың 4 наурызында А7 белгісімен тіркелген тұтынушы.
Онлайн-дүкендегі сатушыларды наразы ететін не жағдай
Ал мына сатушы тараптың арыз-шағымы:
"...Сатушы суретке ақшасын шығарып, сапалы карточка әзірлейді, сипаттамасын толтырады, жарнама жасайды, сөйтіп рейтингісін көтереді. Содан соң не болады дейсіз бе? Қалай картаңыз топқа шығады, солай сатушылар қаптап кетеді де бағаны түсіреді, рейтингіңді де быт-шыт қылады, содан соң "тайып" тұрады. Бір карточка болса, жарайды дейсіз ғой. Осыдан кейін "неменеге шығынданып, оны жасаймын, егер өзгенің карточкасын пайдалану мүмкіндігі болса" деп ойлайсың. Оны кім жасап, тер төккеніне түкіргенім бар, табыс табамын да, ал карточка өз әлеуетін түгескенде өзгесіне ауыса саламын! Енді салыстырып көрейікші, өзге маркетплейстерде – әдемі, жақсы жасалған карточкалар, ал Каспийдегіні айтуға аузым бармайды. Демпинг деген өз алдына бөлек мәселе. Бір білгіш бағаны түсіргені сонша шығынға кетеді, әрине тұтынушылардың барлығы соған лап қояды. Ақырында ол: "мына арадан пайда таппайды екенсің" деп кетіп тынады. "Кетті, болды" дейін десең, тура сондай тағы бір білгіш келіп тұрады ғой бағаны түсіріп. Салдарынан осындай "білгіштердің" кесірінен барлық сатушы зардап шегеді. Қандай сапалы, қандай тамаша баға қойсаң да – жақсы сатушы ірі өңірге жақындар болып табылады. Оның үстіне тағы бір ақылға қонымсыз жайт – тауар атауының орнына АРТИКУЛ қою. Тауар атын жазыңыз десең, "брендті тіркет" деп шығады. Майда-шүйде сатушыларға өз брендін тіркетіп не керегі бар? Бұл қымбат әрі ұзақ уақытта шешілетін нәрсе" депті ішіндегі өкпе-ренішін ақтарған сатушы Сергей Комаровский.
Тағы бір сатушы Kaspi Pay есептілігіне қатысты салмақты сұрақ қойыпты.
"Kaspi Pay есеп жүйесіне қатысты менің бірнеше сұрағым бар: 1) В Z-есебінде күн бойында келіп түскен чектерді бөлшектеп, екшеу қарастырылмаған. 2) 910 үлгісіндегі есепті өткізуде сома автоматты түрде шығады, ал ол шамамен алынған цифр, осы жағынан алғанда есептіліктің туралығына күмән келеді. 3) Оператор осы жайтты дұрыстап түсіндіріп бере алмады: аталған сома 3% есебіне арналған база дейді, бірақ қопара келгенде, бәрібір оның шамамен алынғаны анықталады. 4) контрагенттен келіп түскен төлемдерді екшелеп көрсететін есеп жоқтың-қасы. Яғни, келіп түскен қолма-қол ақша қанша, QR арқылысы ше немесе оқшау жасалған төлем қанша, соны біле алмайсыз. Содан келіп, жарты жылдықтың жалпы сомасын шығару үшін бірнеше есепті қопара отырып, ақпараттарды сүзуге тура келеді. Осының барлығы есептің ашықтығына селкеу түсіріп, қаржылық есеп жүргізуді қиындатады" деп жазыпты 10 ақпанда One Week белгісіндегі қолданушы.
Сондай-ақ мынандай бір тілекті де көзіміз шалып қалды:
"Kaspi, өкінішке қарай, Wallet қосымшасы арқылы қолжетімді NFC-төлемін енгізбеген. Тұтынушылар үшін қолайсыздау. Бізде жоқ емес, мұндай мүмкіндіктерді басқа банктерден кездестіруге болады. Сондықтан осындай қолайлы сервиспен карталары толыққанды жұмыс істеуі үшін NFC-төлемін енгізсе деген тілек бар" депті 18 қаңтарда MK белгісіндегі қолданушы.
Өз кезегімізде біз тұтынушылар үнін жеткізуге осылайша ат салыса отырып, маркетплейстпен жұмыс істейтін басқа банктер де бұдан сабақ алса дейміз. Сондай-ақ тұтынушыларға бүгіндері Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі банктерге өз жанынан тұтынушылар құқығы мен мүддесін қорғау жөніндегі бөлімшелер ашуды міндеттегелі жатқанын айта кеткіміз келеді. Ал банк жанында ондай бөлім болмаса, онда аталған агенттікте тура осындай қызметті жүзеге асыратын комитет барын еске саламыз. Барлық өтініш пен шағымды сол араға қалдыруға болады. Мұны айтып отырған себебіміз жоғарыдағы 2Gis қосымшасына қалдырылған шағым иелерінің басым бөлігі қайда хабарласу керектігін білмей отырғандарын айтқан екен.
