Úsh ul

Dalanews 26 aqp. 2023 05:33 1061

(Nenes ertegisi)

Ertede bir jarly áıel bolypty. Onyń úsh uly bar eken. Ýaqyt óte kele uldary kúshti de qaıratty bolyp ósipti. Al áıeldi kárilik mendepti.

– Senderdin óz baqyttaryndy izdeıtin kezderin keldi. «İzdengen jeter muratqa» degen. İzdemesender, baqyt ózdiginen kelmeıdi, – depti áıel birde uldaryna.

Áýeli tuńǵyshy jolǵa jınalypty. Anasy oǵan kómbe nan pisirip berip turyp:

– Osy nandy jegen saıyn kúshine kúsh qosylady, – depti.

Úlken ul jolǵa shyǵypty. Júre-júre qarny ashypty. Nandy qolyna alǵanymen, aýyz da tımepti. Nan qatyp qalǵan eken. Ashý qysqan ul nandaryn jolǵa atyp, uryp ári qaraı júrip ketipti.

Bir kezde aldynan kúrke  kórinipti. Jakyndap kelgende ıt úripti. İzinshe kúrkeden beli búkireıgen kempir shyǵyp:

– Kúrkege kir. Qarnyn ashqan bolar, – depti. Jas jigitti tamaqqa toıǵyzypty:

– Baqytyńdy osy jerden taba alasyń. Jaqyn jerde bir shuńqyr bar. Tún bolǵanda sol shuńqyrǵa bar. Shuńqyrdan samsaǵan juldyzdardy kóresiń. Bárin túgel shyǵaryp alsań, izdegen baqytynnyń tabylǵany, – deıdi.

– Onyń qıyndyǵy joq eken, – deıdi jas jigit. Aınalany qarańǵylyq tumshalap, kóz baılangan kezde, shelek, arqan alyp, shuńqyrǵa kelip, iske kirisipti.

Shuńqyrdan juldyzdardy shyǵaramaq bolyp jigit ábden tıtyktapty. Shuńqyrǵa qaıta úńilse, juldyzdar burynǵysynsha samaladaı jarqyrap tur eken. Azaıatyn túri kórinbepti.

«Meni tálkek etken eken ký kempir. Juldyzdardy túgel shyǵaryp alý tipti de múmkin emes koı!» dep ashýlanypty jas jigit.

Sodan soń shelegin jerge atyp uryp, kúrkege, kempirge barmaı, úıine qaıtyp oralypty. Anasy basyn shaıqaǵany bolmasa, tyrs dep ún katpapty.

Baqytyn izdeý kezegi optanshy ulyna kelipti. Ol uzaq jol júrip, ábden ashyǵypty. Anasy pisirip bergen nanyn dorbadan alypty. Biraq nan oǵan da unamapty. Qatyp qalǵan eken. Ol da nandaryn jolda kaldyryp, ári qaraı júrip ketipti. Bir kezde kishkentaı kúrke kórip, baıagy kempirge kelipti. Kempir ony tamaqqa toıdyryp:

– Baqytyńdy osy jerden tabasyń. Tek aǵańa uqsap júrme, – dep eskertipti.

Jas jigit túnde shuńqyrǵa kelipti. İshinen samaladaı jarqyraǵan juldyzdardy kóripti. Shelegin salyp, juldyzdardy shyǵara bastapty. Dem almaı uzaq jumys istegen soń, beli syrqyrap, ábden sharshapty. Shuńqyrǵa qarasa, juldyzdar burynǵysynsha samsap tur eken.

– Aǵama uqsatyp meni de mazak etken eken ký kempir. Búkil juldyzdy bir túnde sarqyp shyǵaryp alý tipti de múmkin emec koı! – dep ashýlanyp, shelekti jaıyna kaldyryp, úıine kaıtypty.

Anasy basyn shaıqaǵany bolmasa, oǵan da eshteńe deı qoımapty. Endi bakytyn izdep, kenje uly jolǵa shyǵypty.

– Eńbekten jalyqpa. Tabandy bola bil, ulym, – depti anasy oǵan.

Jas jigit uzaq júripti. Júregi sazypty. Dorbasynan anasy pisirip bergen nandy alypty. Nan qatyp qalǵan eken. Biraq ol tastamaı, jeı bastapty. Sál jegen soń, qalǵanyn keıin jermin dep, dorbasyna qaıtyp salyp, ári qaraı júrip ketipti.

Kún eńkeıgen kezde kishkentaı kúrkege kelip jetipti. It úrip, izinshe ishten kempir shyǵypty. Jas jigitti ishke ertip kirip, tamaq usynypty. Biraq jigit usynǵan tamaqtan bas tartypty.

– Raqmet. Jeıtin nanym bar. Jolǵa dep anam pisirip berip edi, – dep, dorbasynan óz nanyn alyp jeı bastapty. Kenje ul qas qaraıyp, kóz baılana bastaǵannan-aq iske kirisipti. Ólgen-tirilgenine qaramaı, shelegin shuńqyrǵa sala beripti, sala beripti. Ter odan da ketipti, budan da ketipti. Biraq shuńqyrdaǵy jarqyraǵan juldyzdardyn azaıar túri kórinbepti.

Jas jigit tynym tappapty. Eki qoly talyp, beli talyp, arqasy qansha syrqyrasa da, jumysyn tastap ketpeı, juldyzdardy tartyp shyǵara beripti, shyǵara beripti.

Kenet shelegi katty birdene tıipti. Shuńqyrǵa úńilip karasa, ishinde bir tamshy sý kalmapty. Juldyzdar da ǵaıyp bolypty.

Tań atypty. Kún kókke kóterilip, jer betin altyn nuryna belepti.

Ábden tıtyqtap, sharshaǵan jigit shuńqyrdyń jıeginde demalyp turypty. Qolǵa algan jumysyn aıaqtap, ózin baqyt qushaǵynda turǵandaı sezinipti.

– Sen úlken is tyndyrdyń, jas jigit, – depti oǵan kempir. Shuńqyrdyń túbinde, sý astynda qaskóı Nylekanyn júregi saqtaýly edi. Mine, kún nury ony órtep jiberdi. Nylekanyń kúni bitti, ǵaıyp boldy. Endi onyn bar qonysy, tabyn-tabyn buǵylary seniki.

Kenje uldyń keýdesin kýanysh kernepti. Barlyq jarly-jaqybaılardy jınap, qonystar men buǵylardy bólip beripti. Jarly-jaqybaılardyń arasynda óz anasy da bar eken.

Kenje uly anasyna sheksiz rıza kóńilmen súısine qarap turypty. Qalaı degende de enbek súıgishtikke, tózimdilikke, tabandylyqqa úıretken anasy ǵoı.

 

Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar
UQK-da aýys-túıis boldy
16 qyr. 2024 09:34