– Syrt elderde ǵylym salasynda eńbek etip, elge kelgen soń ǵylymı jumystaryn jalǵastyrǵan qandastarymyz jaıynda aıtyp otyrsyz ba Ulyqpan aǵa?
– Iá. Syrttan kelgen ǵalymdarymyz qazaq ǵylymynyń aıaqqa turýyna kóp yqpal etti. Óz basym muny úlken tarıhı kezeń dep baǵalaımyn.
Aıtalyq, toqsanynshy jyldary tarıhshy, qoǵam qaıratkeri Zardyhan Qınaıatuly Mońǵolıa Úkimeti tóraǵasynyń orynbasary syndy úlken mansabyn tastap, elge kelip, Tarıh jáne etnologıa ınstıtýynda ǵylymı qyzmetker bolyp jumys isteýin úlken erlikke baǵalaýǵa bolady. Bul – úlken azamattyq qoı.
Sol sıaqty belgili etnograf Jaǵda Babalyqulynyń mol murasy bizge qanshama kúsh-qýat berdi deseńizshi.
Osydan birshama ýaqyt buryn shákirtim, tanymal aqyn Qasymhan Begmanov Jaǵda Babalyqulynyń 100 jyldyq mereıtoıyna oraı mol murasyn jınaqtap, kóptomdyq kitap shyǵardy. Qazaqtyń salt-dástúrin, mádenıetin bir kisideı biletin adam retin aıtsam, Jaǵda Babalyqulyndaı kemeńger etnografty kórgen de, estigen de emespin. Mundaı adamdar myń jylda bir-aq ret týatyny anyq. Budan basqa qazirgi tańda jaratylystaný salasynda shetten kelgen qazaq ǵalymdary jemisti eńbek etip jatyr.
Dúnıejúzinde tarydaı shashylǵan qazaqtar óziniń qajyrly eńbegimen óz isiniń bilikti mamany ekenin naqty ispen dáleldep berdi. Elge kelgen qandastarymyzdyń arasynda túrli salanyń mamandary bar.
Olardyń arasynda memlekettik qyzmette zor tabysqa jetken azamattar da boldy. Biraq solardy el basqarý isine tartyp, áleýetin paıdalanbaı júrgenimizdi túsinbeımin.
Ǵylym men ádebıet salasynda eńbek etken azamattar ǵana elge kelgen soń, óziniń tól kásibin jalǵastyrý múmkindigine ıe boldy. Al qarjy, ekonomıka, memlekettik basqarý salasynda mol tájirıbe jınaǵan qandastarymyz saýda-sattyqtyń aınalasynda áli júr. Bizder syrttaǵy qazaqty elge kóshirip ákelgende tek qana sanymyzdy kóbeıtýdi ǵana oılamadyq qoı?!
– Ulyqpan aǵa, óte ózekti máseleni qozǵap otyrsyz. Rasymen de, qazir oralmandardy jergilikti ómirge beıimdeý, olardyń áleýetin paıdalaný isi aqsap tur.
– Oralmandardy jergilikti jerdiń jaǵdaıyna beıimdeý, olardyń múmkinshiligin memleketimizdiń múddesine paıdalaný elimizdegi negizgi saıasattyń birine aınalýy tıis.
Qazirgi tańda máseleniń baıybyna bara almaıtyn, jaıdaq oılaıtyn keıbir jastar áleýmettik jelide «oralmandar el basyna kún týǵanda syrtqa qashyp ketti» dep eldi ekige jaryp, áńgime aıtatynyn baıqap qaldym.
Eger elimizde oralmandarǵa qatysty qandaı da bir aıqyn saıasat bolsa, mundaı áńgime aıtylmas edi. Búginde bizder sonyń zardabyn tartyp otyrmyz.
Qazir ýnıversıtette syrttan kelgen kóptegen jastarymyz bilim alýda. Bári shetinen bilimge qushtar. Olardyń boıynan eshqandaı jaman ádetti baıqaǵan emespin.
Almaǵaıyp zamanda ózge elge ketýge májbúr bolǵan qandastarymyz elge oralǵaly beri tilimiz, mádenıetimiz qaıta jańǵyrdy. Muny kópshiligimiz qý tirshiliktiń sońynda júrip baıqamaı kelemiz. Bolashaq urpaq keleshekte Nazarbaevtyń bul bastamasyna óz baǵasyn beretinine senimdimin.
Tanymal ǵalym, áıgili «Dos-Muqasan» tobynyń beldi múshesi
Ulyqpan Sydyqovtyń
"Qala men Dala" gazetine bergen suhbatynan úzindi.
Suhbattyń tolyq nusqasyn osy aradan – dalanews.kz oqı alasyz.
