Qarjyny ıgermeý qashanǵa qaıtalanady?
Esepti tyńdaý barysynda Senat Tóraǵasy ótken jyldyń óte kúrdeli bolǵanyn, Parlament koronavırýs daǵdarysyn eńserý úshin Úkimetpen birlesip, belsendi jumys istegenin atap ótti. Qolǵa alynǵan jumystardy zańnamalyq turǵydan qamtamasyz etý úshin depýtattar mańyzdy zańdardy jedel túrde qabyldady.
– Qazirgi tańda jaǵdaı birtindep turaqtalyp keledi. Bıylǵy bes aıda ekonomıkanyń ósimi 1,6 paıyzdy qurap otyr. Memleket basshysy belgilep bergen mindetterdiń kelesi kezeńin iske asyrý úshin de Úkimet músheleri men Parlament depýtattary, bárimiz osylaı jumyla jumys isteýimiz kerek. Aldymyzda turǵan basty mindetterdiń biri ekonomıkalyq ósimdi qalpyna keltirý jáne azamattarymyzdyń ómir súrý deńgeıin arttyrý ekeni sózsiz, – dedi Máýlen Áshimbaev.
Otyrys kezinde Respýblıkalyq búdjetti atqarýǵa qatysty problemalyq jaıttar da nazardan tys qalmady. Olardyń qatarynda bólingen qarajatty ıgermeý nemese tıimsiz jumsaý jáne keıbir baǵdarlamalardy iske asyrý kezindegi ashyqtyqtyń tıisti deńgeıde bolmaýy sıaqty máseleler bar.
Osyǵan oraı Senat Spıkeri memlekettik organdardyń jumysyndaǵy birqatar kemshilikterge toqtaldy. Sondaı olqylyqtardyń saldarynan memleket tarapynan azamattarǵa qoldaý kórsetý maqsatymen bólingen qarjynyń bári birdeı oryndy jumsalmaǵan.
Tıimsiz shyǵyndar qysqartylsyn!
Máýlen Áshimbaev respýblıkalyq búdjetti kirister men shyǵystar turǵysynan teńgerimdi etýdiń mańyzdy ekenin taǵy bir ret Úkimet músheleriniń esine saldy.
Óıtkeni bes jyldyń ishinde respýblıkalyq búdjettiń shyǵystary 2 esege deıin ósken. Byltyr shyǵystardyń tek 44 paıyzy «taza kirister» esebinen jabylǵan. Al, qalǵan 36 paıyzyn Ulttyq qordan transfertter men 20 paıyzyn qaryzdar quraǵan.
– Osyǵan baılanysty depýtattardy búdjet tapshylyǵynyń ósimi alańdatady. Mundaı úrdisti ózgertý qajet. Bul jóninde mamyr aıynda búdjetke engizilgen túzetýlerdi qaraǵan kezde de aıtqan edik. Biz qaryzdardy kóbeıte bermeı jáne bolashaq urpaqtyń qoryn ysyrap etpeı, «qaltamyz» ben múmkindigimizge qaraı ómir súrýimiz kerek, – dedi Máýlen Áshimbaev.
Sondaı-aq, Senat Spıkeri búdjettiń teńgerimdiligin qamtamasyz etý úshin tıimsiz shyǵyndardy ońtaılandyrý jáne qysqartýdy usyndy.
Kvazımemlekettik sektorǵa memleket 817 mdrd teńge bólgen
Ol Esep komıtetiniń derekterin tilge tıek etip, 2020 jyly tıimsiz jumsalǵan jáne ıgerilmegen búdjet qarajatynyń kólemi shamamen 570 mıllıard teńgege jetkenin aıtty. Bul – 2019 jylǵy kórsetkishten 33 paıyzǵa kóp.
– Sońǵy jyldary kvazımemlekettik sýbektilerdi qarjylandyrý úshin respýblıkalyq búdjetten aýqymdy qarajat bólinip keledi. Tek byltyrdyń ózinde bul kórsetkish 817 mıllıard teńgeden asqan. Sonymen birge qarajattyń aıtarlyqtaı kólemi tıimsiz jumsalatyny anyqtalyp otyr. Kvazımemlekettik sektordyń 25 sýbektisin qamtyǵan aýdıt qorytyndysy boıynsha Esep komıteti shamamen 380 mıllıard teńgeni quraıtyn buzýshylyqtardy anyqtaǵan. Osyǵan oraı Úkimetten jaýapty tulǵalarǵa qatysty tıisti sharalar qabyldaýdy jáne bolashaqta mundaı buzýshylyqtardyń aldyn alýdy suraımyz, – dedi Palata Tóraǵasy.
Senatorlardyń aıtýynsha, búdjettiń tıimsiz shyǵystaryn qysqartý úshin birqatar nysandy jekeshelendirý isiniń bereri mol. Sol sebepti, Máýlen Áshimbaev bul baǵyttaǵy jumystardyń qarqynyn arttyrý jáne barlyq rásimniń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý kerektigin atap ótti.
Sonymen qatar Senat Spıkeri el búdjetindegi ekonomıkanyń ósimine salynatyn qarajattyń úlesin ulǵaıtý máselesine de toqtaldy.
– Esep komıteti baǵalaǵandaı, 2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha búdjet shyǵystarynyń 61 paıyzy aǵymdaǵy muqtajdyqtarǵa jumsalǵan. Tek 15 paıyzy ǵana damý maqsattaryna baǵyttalǵan. Ekonomıkadan túsetin «taza kirister» respýblıkalyq búdjettiń shyǵystaryn jappaı otyrǵan qazirgi jaǵdaıymyzda, ósý draıverlerine basa mán berý kerek. Iaǵnı, búdjet qarajatyn óndiris oryndaryn salýǵa nemese rekonstrýksıalaýǵa, ınfraqurylymǵa, komýnıkasıaǵa, bıznesti kredıtteý men sýbsıdıalaýǵa jáne taǵy basqa ınvestısıalyq maqsattarǵa jumsaýdyń mańyzy zor, – dedi Máýlen Áshimbaev.
Senat Tóraǵasy Parlament depýtattary Úkimettiń osy baǵyttaǵy tıisti bastamalaryna qoldaý kórsetýge daıyn ekenin de jetkizdi.
Aıta keteıik, 2020 jylǵy respýblıkalyq búdjettiń atqarylýy týraly esepter sońǵy ret 2021 jylǵy 21 maýsymda ótetin Parlament Palatalarynyń birlesken otyrysynda qaralady.
Búgingi Palata otyrysynda senatorlar «Memlekettik feldegerlik baılanys týraly» jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine memlekettik feldegerlik baılanys jáne ishki ister organdary qyzmetiniń máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańdardy da qarap, qabyldady. Bul qujattar polısıanyń servıstik modeliniń tetikterin dáıekti túrde engizýdi jáne órtke qarsy qyzmet organdarynyń ókilettikterin bekitýdi kózdeıdi.
