قارجىنى يگەرمەۋ قاشانعا قايتالانادى؟
ەسەپتى تىڭداۋ بارىسىندا سەنات ءتوراعاسى وتكەن جىلدىڭ وتە كۇردەلى بولعانىن، پارلامەنت كوروناۆيرۋس داعدارىسىن ەڭسەرۋ ءۇشىن ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ، بەلسەندى جۇمىس ىستەگەنىن اتاپ ءوتتى. قولعا الىنعان جۇمىستاردى زاڭنامالىق تۇرعىدان قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن دەپۋتاتتار ماڭىزدى زاڭداردى جەدەل تۇردە قابىلدادى.
– قازىرگى تاڭدا جاعداي بىرتىندەپ تۇراقتالىپ كەلەدى. بيىلعى بەس ايدا ەكونوميكانىڭ ءوسىمى 1،6 پايىزدى قۇراپ وتىر. مەملەكەت باسشىسى بەلگىلەپ بەرگەن مىندەتتەردىڭ كەلەسى كەزەڭىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن دە ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن پارلامەنت دەپۋتاتتارى، ءبارىمىز وسىلاي جۇمىلا جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك. الدىمىزدا تۇرعان باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى ەكونوميكالىق ءوسىمدى قالپىنا كەلتىرۋ جانە ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ ەكەنى ءسوزسىز، – دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
وتىرىس كەزىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى اتقارۋعا قاتىستى پروبلەمالىق جايتتار دا نازاردان تىس قالمادى. ولاردىڭ قاتارىندا بولىنگەن قاراجاتتى يگەرمەۋ نەمەسە ءتيىمسىز جۇمساۋ جانە كەيبىر باعدارلامالاردى ىسكە اسىرۋ كەزىندەگى اشىقتىقتىڭ ءتيىستى دەڭگەيدە بولماۋى سياقتى ماسەلەلەر بار.
وسىعان وراي سەنات سپيكەرى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىنداعى ءبىرقاتار كەمشىلىكتەرگە توقتالدى. سونداي ولقىلىقتاردىڭ سالدارىنان مەملەكەت تاراپىنان ازاماتتارعا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىمەن بولىنگەن قارجىنىڭ ءبارى بىردەي ورىندى جۇمسالماعان.
تءيىمسىز شىعىندار قىسقارتىلسىن!
ماۋلەن اشىمبايەۆ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى كىرىستەر مەن شىعىستار تۇرعىسىنان تەڭگەرىمدى ەتۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن تاعى ءبىر رەت ۇكىمەت مۇشەلەرىنىڭ ەسىنە سالدى.
ويتكەنى بەس جىلدىڭ ىشىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ شىعىستارى 2 ەسەگە دەيىن وسكەن. بىلتىر شىعىستاردىڭ تەك 44 پايىزى «تازا كىرىستەر» ەسەبىنەن جابىلعان. ال، قالعان 36 پايىزىن ۇلتتىق قوردان ترانسفەرتتەر مەن 20 پايىزىن قارىزدار قۇراعان.
– وسىعان بايلانىستى دەپۋتاتتاردى بيۋدجەت تاپشىلىعىنىڭ ءوسىمى الاڭداتادى. مۇنداي ءۇردىستى وزگەرتۋ قاجەت. بۇل جونىندە مامىر ايىندا بيۋدجەتكە ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەردى قاراعان كەزدە دە ايتقان ەدىك. ءبىز قارىزداردى كوبەيتە بەرمەي جانە بولاشاق ۇرپاقتىڭ قورىن ىسىراپ ەتپەي، «قالتامىز» بەن مۇمكىندىگىمىزگە قاراي ءومىر ءسۇرۋىمىز كەرەك، – دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
سونداي-اق، سەنات سپيكەرى بيۋدجەتتىڭ تەڭگەرىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءتيىمسىز شىعىنداردى وڭتايلاندىرۋ جانە قىسقارتۋدى ۇسىندى.
كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورعا مەملەكەت 817 مدرد تەڭگە بولگەن
ول ەسەپ كوميتەتىنىڭ دەرەكتەرىن تىلگە تيەك ەتىپ، 2020 جىلى ءتيىمسىز جۇمسالعان جانە يگەرىلمەگەن بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ كولەمى شامامەن 570 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەنىن ايتتى. بۇل – 2019 جىلعى كورسەتكىشتەن 33 پايىزعا كوپ.
– سوڭعى جىلدارى كۆازيمەملەكەتتىك سۋبەكتىلەردى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن اۋقىمدى قاراجات ءبولىنىپ كەلەدى. تەك بىلتىردىڭ وزىندە بۇل كورسەتكىش 817 ميلليارد تەڭگەدەن اسقان. سونىمەن بىرگە قاراجاتتىڭ ايتارلىقتاي كولەمى ءتيىمسىز جۇمسالاتىنى انىقتالىپ وتىر. كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ 25 سۋبەكتىسىن قامتىعان اۋديت قورىتىندىسى بويىنشا ەسەپ كوميتەتى شامامەن 380 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن بۇزۋشىلىقتاردى انىقتاعان. وسىعان وراي ۇكىمەتتەن جاۋاپتى تۇلعالارعا قاتىستى ءتيىستى شارالار قابىلداۋدى جانە بولاشاقتا مۇنداي بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋدى سۇرايمىز، – دەدى پالاتا ءتوراعاسى.
سەناتورلاردىڭ ايتۋىنشا، بيۋدجەتتىڭ ءتيىمسىز شىعىستارىن قىسقارتۋ ءۇشىن ءبىرقاتار نىساندى جەكەشەلەندىرۋ ءىسىنىڭ بەرەرى مول. سول سەبەپتى، ماۋلەن اشىمبايەۆ بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردىڭ قارقىنىن ارتتىرۋ جانە بارلىق ءراسىمنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى.
سونىمەن قاتار سەنات سپيكەرى ەل بيۋدجەتىندەگى ەكونوميكانىڭ وسىمىنە سالىناتىن قاراجاتتىڭ ۇلەسىن ۇلعايتۋ ماسەلەسىنە دە توقتالدى.
– ەسەپ كوميتەتى باعالاعانداي، 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ 61 پايىزى اعىمداعى مۇقتاجدىقتارعا جۇمسالعان. تەك 15 پايىزى عانا دامۋ ماقساتتارىنا باعىتتالعان. ەكونوميكادان تۇسەتىن «تازا كىرىستەر» رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ شىعىستارىن جاپپاي وتىرعان قازىرگى جاعدايىمىزدا، ءوسۋ درايۆەرلەرىنە باسا ءمان بەرۋ كەرەك. ياعني، بيۋدجەت قاراجاتىن ءوندىرىس ورىندارىن سالۋعا نەمەسە رەكونسترۋكسيالاۋعا، ينفراقۇرىلىمعا، كوممۋنيكاسياعا، بيزنەستى كرەديتتەۋ مەن سۋبسيديالاۋعا جانە تاعى باسقا ينۆەستيسيالىق ماقساتتارعا جۇمساۋدىڭ ماڭىزى زور، – دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
سەنات ءتوراعاسى پارلامەنت دەپۋتاتتارى ۇكىمەتتىڭ وسى باعىتتاعى ءتيىستى باستامالارىنا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن ەكەنىن دە جەتكىزدى.
ايتا كەتەيىك، 2020 جىلعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ەسەپتەر سوڭعى رەت 2021 جىلعى 21 ماۋسىمدا وتەتىن پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا قارالادى.
بۇگىنگى پالاتا وتىرىسىندا سەناتورلار «مەملەكەتتىك فەلدەگەرلىك بايلانىس تۋرالى» جانە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە مەملەكەتتىك فەلدەگەرلىك بايلانىس جانە ىشكى ىستەر ورگاندارى قىزمەتىنىڭ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭداردى دا قاراپ، قابىلدادى. بۇل قۇجاتتار پوليسيانىڭ سەرۆيستىك مودەلىنىڭ تەتىكتەرىن دايەكتى تۇردە ەنگىزۋدى جانە ورتكە قارسى قىزمەت ورگاندارىنىڭ وكىلەتتىكتەرىن بەكىتۋدى كوزدەيدى.
