Táýelsiz sarapshy, ekonomıs Baýyrjan Ysqaqov Úkimet bank sektoryna nelikten yqpal ete almaı otyrǵanyn aıtty, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Bizdegi Úkimettiń bank sektoryna yqpal ete almaı otyrǵanynyń basty sebebi naryqtyq ekonomıka qatynasynda bolǵandyqtan, Ulttyq bankten basqa barlyq banktiń aksıonerlik, komersıalyq qurylymdar bolýynda. Iaǵnı olardyń negizgi maqsaty - tabys tabý, al memleket bul jerde retteýshi ǵana rólge ıe, ıaǵnı Úkimet usynys jasaı alady, biraq naryqtyq jaǵdaıda ony tikeleı májbúrleı almaıdy", - deıdi sarapshy.
Qarjy mamanynyń pikirinshe, Ulttyq bank pen qarjy agenttikteriniń de tetikteri shekteýli, olar tek qarjylyq turaqtylyqty qamtamasyz etýmen aınalysady.
"Mysaly ıpotekalyq paıyzdy túsirýdi Úkimet usynǵanmen, ony oryndaýǵa bankter mindetti emes, sebebi olar táýekel men qarjy resýrstaryn ózderi esepteıdi. Sonymen qatar, iri bankter naryqty bólip alǵan, ıaǵnı olar bir-birimen básekelespeıdi, osylaısha olar óz talaptaryn da qoıa alady. Sonyń kesirinen ıpoteka paıyzyn memleket tómendetkisi kelse de, bankter buǵan qarsylyq bildiredi. Bul shyn máninde Úkimettiń qarjylyq ınstıtýttar aldyndaǵy yqpaly shekteýli ekenin kórsetip otyr", - deıdi Baýyrjan Ysqaqov.
Sonymen qatar, sarapshy sheteldik bankter Qazaqstan naryǵyna kirýge nege tejelip otyrǵanyn aıtty.
"Birinshiden, retteýshi talaptardyń kúrdeligi, ıaǵnı Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasy men qarjylyq esep berý talaptary sheteldik bankterge beıimdelmegen. Iaǵnı bul, árıne, búrokratıalyq tosqaýyl dep aıtýǵa bolady. Ekinshiden, ishki bankterdiń lobbıi dep aıtýǵa bolady, ıaǵnı jergilikti bankter sheteldik kapıtaldan qorqady, sebebi olar naryqtaǵy óz úlesin joǵaltyp alýy múmkin. Osy sebeppen tikeleı nemese janama túrde shekteýler jasalyp jatqanyn da kórýge bolady. Sonymen qatar, saıası jáne ekonomıkalyq turaqsyzdyqqa baılanysty. Iaǵnı keıbir sheteldik bankter úshin Qazaqstan naryǵy áli de táýekeli joǵary dep esepteýge bolady. Naryqqa jańa oıynshylar kirmegendikten, qazirgi bankter básekeden qoryqpaıdy jáne joǵary paıyzdyq saıasatty da jalǵastyryp otyr", - deıdi ol.
Buǵan deıingi daǵdarystarda memlekettiń bankterge kómegi qalaı aqtaldy? Sarapshy bul saýalǵa bylaı jaýap berdi.
"2008, 2015 jyldardaǵy daǵdarystarda memleket halyqtyń aqshasyna, ıaǵnı Ulttyq qordan jáne búdjetten bankterge tikeleı nemese janama túrde qoldaý kórsetti. Keıbir bankter sol kómekten keıin qaıta qulap jabyldy nemese biriktirildi. Esesine halyqqa nesıe berý paıyzy tómendegen joq, kerisinshe artty. Qarjy salasynda bankterde "óziniń qatesine memleket jaýap beredi" degen senim de paıda bolǵany belgili. Kómek alǵan bankter áli de joǵary paıyzben nesıe usynyp otyr. Qazaqstandaǵy bank sektory naryqtyq, biraq áleýmettik jaýapkershilikke álsiz júıe retinde qalyptasyp otyr. Úkimettiń yqpal etý tetikteri de shekteýli. Shynaıy básekelestik ortasy qalyptasýy kerek. Sonda ǵana sheteldik bankterge jol ashylady. Memlekettik turǵyn úı nesıeleý sektoryn kúsheıtýge baılanysty saıasaty kúsheıedi. Sonymen qatar, bankterdiń áleýmettik jaýapkershiligin zańmen naqtylaý degen sıaqty jumystar da jasalýy kerek dep oılaımyn".
Eske salaıyq, buǵan deıin memleket ıpoteka mólsherlemesin 20%-ǵa túsirmek bolǵany, biraq bankter muny qabyldamaı, 25%-ǵa qaıta kótergeni aıtyldy. Dalanews.kz-tiń osy baǵyttaǵy saýaldaryna tanymal ekonomıs sarapshy Lázzat Janmoldaeva jaýap qatty.
