– Iá, meni óltirý úshin sizdi kim jaldady? – dep suradym men konaktan. Ol ne úshin kelgenin estigende de abyrjymaı, salmaqty kúıde bolǵanyma ózim de tańkaldym.
Tapanshasyn kolyna erkin ustap otyrǵanyna qarap-aq onyń óte tájirıbeli, ákki ekeni baıqalady.
– Siz nege olaı oılaısyz, menin jeke óz esebim bar shyǵar, – dedi ol da jaıbaraqat únmen.
Meniń jaýlarym onsha da kóp emes jáne olardyń kimder ekeni maǵan jaqsy belgili. Meniń áıelim shyǵar, sizdin kómegińizdi paıdalanbaq bolǵan?
Ol jáı ǵana jymıyp koıdy.
– Siz qatelestińiz, áıelińizdiń de áýeni sizge jaksy tanys bolýǵa tıis koı.
– Ras, mende aksha bar, – dedim men, ol sol aqshany sońǵy sentke deıin ıelengisi keledi.
Qonaq maǵan meni baǵalaǵan kózqaraspen qarap koıdy.
– Sizge...
– Elý úsh
– Al áıeliniz?
– Jıyrma tórt jasta. Ol tańdaıyn tak etkizdi.
– Iá, túsinemin. Sizdiń áıelińiz óte kórikti, biraq ol óte sarań. Meni tańkaldyratyny sizdiń osyny baıqamaǵanynyz.
– Meni tańqaldyratyny, – dep sózin bóldim – sizdiń munda otyrǵanynyzǵa birshama ýaqyt boldy, al men áli tirimin.
– Men asykpaımyn, mıster Ýıláms.
– Iaǵnı, siz biraz kesheýildeıdi dep úmittenýime bolady ǵoı? Onda menimen birge ishimdik ishersiz, mıster....
Meni Smıt dep ataýynyzǵa bolady. Bul qarapaıym famılıa, este saqtaý kıyn emes. Árıne, men ishýge karsy emespin, biraq, kokteıldi neden jasaıtynyńyzdy kórýge bolatyn shyǵar?
– Siz kalaı oılaısyz? Meniń qolymda únemi ý júrmeıtin bolar?
– Sonda da.
Smıt men kokteıl daıyndap bolǵansha maǵan qarap turdy. Kózimen kórip, kóńili jaılanǵan soń ǵana kresloǵa jaıǵasty. Oǵan qarama qarsy men de jaıǵastym.
– Qazir qaıda, menin áıelim? Keshki qonaqasyda, mıster Ýıláms. Onyń bul qylmyska qatysy jok ekenine qonaqasyǵa shaqyrylǵan on eki adam kýá.
–Demek, men úıime kelgen qarashynyn qurbanymyn ǵoı. Solaı ma?
– Iá. Men sizdi atyp óltirgen soń stakandy jýyp, ornyna koıamyn. Barlyq jerdegi qolymnyn izin súrtip ketemin, tipti esiktiń tutqasyna deıin.
– Sonymen qosa ózińizben birge birdemeni ala ketesiz ǵoı, urlyk jasalǵanyn dáleldeý úshin?
– Onyń qajeti de shamaly. Polısıa adam óltirgen soń tonaýshy abdyrap eshteńe alýǵa úlgirmegen eken dep oılaıdy.
– Kónilińizdi anaý kartınaǵa aýdarǵym keledi, – dedim men kózimmen onyn art jaǵynda ilýli turǵan polotnony nusqap.
– Ol otyz myń dollar.
Smıt artyndaǵy kartınaǵa qarady da nazaryn qaıta maǵan burdy.
– Múmkin, siz ómirińiz úshin ol kartınany maǵan bermek shyǵarsyz? – dep jymıa surady.
– Iá.
Ol basyn shaıkady.
– Óte ókinishti, mıster Ýıláms. Eger men bir isti qolǵa alsam, ony aıaqtaýym kerek. Bul kásibı abyroı men adaldyq.
Men stakandy ústelge qoıdym.
– Meniń qorqýymdy kútip otyrsyz ba?
– Siz qorqasyz, mıster Ýıláms, mindetti túrde. Sol kezde siz meni óltiresiz ıá? Onyń kezderi jaınap ketti.
– Qurbandardyń rahym etip aıagór dep jasanýyna úırengesiz ǵoı?
– Iá. Shynynda da olar ártúrli jalynady.
– Sizdiń júregińizdi sonyń qaısysy jibitedi? Biraq, onyń bári dalbasa ǵoı, solaı ma?
– Ábden durys.
– Olar, árıne, aqsha da usynady.
– Ylǵı da
– Bul da qur áýreshilik qoı?
– Búgingi kúnge deıin dál solaı bolǵan, mıster Ýıláms.
– Mıster Smıt, sizge kórsetken kartınanyn artynda, qabyrǵada seıf bar. Onda 15 myń dollar bar. Ol az aqsha emes.
Men ústeldin ústindegi stakandy qolyma ustap kartınaǵa bettedim. Seıfti ashyp, ishindegi konvertti aldym da stakandaǵy kokteıldi iship taýystym. Sosyn bos stakandy seıfke salyp qoıdym da aýzyn japtym. Smıttiń kózi konvertte. Men konvertti ústeldiń týra Smıttin aldyna tastadym. Ol birshama ýakyt konvertke qarap otyrdy da janaryn maǵan qadady.
– Siz shynymen ómirińizdi osylaı satyp alamyn dep otyrsyz ba? Men temeki tutattym.
– Jok. Ózińiz aıttyńyz ǵoı satylmaımyn dep.
Smıttiń qabaǵy túıilip ketti.
– Men konverttegi on bes myń dollar meniki dep túsindim.
Men konvertti ashtym da ishindegini ústelge tastaı saldym.
– Munda tek eski kolhattar ǵana. Siz úshin bul eshqandaı da qundy emes. Birinshi ret onyn daýysynan yzalanǵandyq baıqaldy.
– Munymen siz nege qol jetkizdińiz, túsinbeımin. Men kózimmen ústeldi nusqadym.
– Men tek seıfke sizdiń stakanyńyzdy aparyp kilttep qoıýǵa ǵana múmkindik aldym.
– Joq, mıster Ýıláms, ol sizdiń stakanyńyz, meniki emes, – dep aıqaılady. Men kúldim.
– Joq, mıster Smıt, ol sizdiń staqanyńyz. Polıseı úshin ol úlken olja. Onyń kózderi syǵyraıyp ketti.
– Men sizden kózimdi alǵan emespin. Ótirik aıtasyz, siz staqandardy aıyrbastaǵan joqsyz.
Menińshe siz kartınaǵa eki ret burylyp qaradyńyz.
Ol seziktene kartınaǵa taǵy da qarady. Mańdaıy tership ketti.
– Bul múmkin emes, – dedi ol báseń únmen.
– Siz meni óltirgennen keıin bir kúnderi polısıa sizge kelip tursa tańyrqamassyz. Elektrlengen oryndyqta otyrǵan adamnyń qandaı kúıde bolatynyn sezinýdiń úlken múmkindigi týdy dep oılaımyn. Smıttiń saýsaqtary shúrippege qatyp qalǵan. Seıfti ashyńyz, bolmasa men sizdi atamyn, – dedi birqalypty daýyspen.
Men kúldim.
– Eger men seıfti ashsam onda siz Meni anyq óltiresiz.
Jarty mınóttaı únsiz otyrdy da:
– Staqandy ne istemeksiz? – dedi.
– Eger siz meni óltirmeseńiz, meniń oıymsha endi siz meni óltirmeıtin sıaqtysyz, onda men ony jeke agenttikke aparyp, sizdiń saýsaqtaryńyzdyń izin túsirip berýdi ótinemin. Ol izdi jáne qajetti aqparatty sol agenttikte qaldyramyn. Meni bireý óltirse, tipti kenetten basqasha jaǵdaıda ólsem de konvert polısıaǵa tapsyrylady.
Smıt bar yntasymen tyńdap otyrdy. Sosyn bir kúrsinip aldy da:
– Olaı isteýdiń qajeti joq, mıster Ýıláms, – dedi ol – qazir men ketemin, odan keıin siz meni eshqashan kórmeıtin bolasyz. Men basymdy shaıqadym.
– Bári bir men osylaı isteımin, jańaǵy sizge aıtqandaı, – dep qaıtaladym men. – Jeke detektıv agenttigindegi bul hat meniń bolashaqtaǵy ómirimniń kaýipsizdiginiń kepili bolmaq.
Smıt oılanyp qaldy.
– Onda nege siz birden polısıaǵa barmaısyz?
– Onyń da sebebi bar... Smıt óziniń tapanshasyna qarady da asyqpaı qaltasyna salyp qoıdy. Onyn kádimgideı-aq birdemeden mazasy ketti.
– Al, siz oılandyńyz ba, – dedi ol, – bári bir sizdiń áıelińiz sizden kutylý úshin taǵy bireýdi jaldaıtynyn.
– Múmkin.
– Sol kezde polısıa men óltirdi dep esepteıdi ǵoı.
– Sózsiz, – dedim men kúlip – eger... Smıt meniń sózimdi aıaqtaýymdy taǵatsyzdana kútti.
– Eger, – dep sózimdi jalǵastyrdym onyn basqa bireýdi jaldamaýyna siz kedergi bolmańyz.
– Men sizdi túsinbedim, – dedi.
Smıt. Men myrs ettim.
– Sizge menin áıelim aıtty ǵoı, osy ýaqytta qaıda bolatynyn?
– Ol tek qaıdaǵy bir Pıtersondardikinde qonaqta bolatynyn, ol úıden saǵat on birde qaıtatynyn ǵana aıtty.
– On birde. Jaqsy ýaqyt, qazir qarańǵy erte túsedi. Siz Pıtersondardyń meken-jaıyn bilýshi me edińiz?
Ol basyn shaıqady. Men olardyń meken-jaıyn aıtyp berdim.
– Siz osylaı isteýge tıissiz, – dedim men aqyryn ǵana. – Óz ómirińizdiń qaýipsizdigi úshin.
Smıt basyn ızedi. Paltosynyń asyqpaı túımelerin saldy. Sodan soń:
– Saǵat on birde siz qaıda bolasyz? – dep surady.
– Men klýbta bolamyn.
Smıt ketken soń men staqandy alyp, jolaı detektıv agenttigine soqtym. Seıfke tyqqan staqandy emes árıne, ondaǵy meniń qolymnyń izderi ǵoı. Men Smıttiń ústeldiń ústinde qaldyrǵan staqanyn ákeldim.
Onyn saýsaqtarynyń izi atarlyqtaı anyq shyqty.
Tom MANDEL
Aýdarǵan Álıa SEIİLHANQYZY.
