Mine, osy sebepti demografıanyń ósimi – kez kelgen derbes el úshin eń basty talaptyń biri. Keıingi derekterge súıensek, Qazaqstan demografıasy bul kúnde 18 mıllıondy jaǵalap keledi. Onyń basym bóligi ońtústik óńirlerde ornalasqan. Sondyqtan el ekonomıkasyn jańa satyǵa kótermek úshin osy óńirdegi múmkindikterdi ósirýge jańa ımpúls qajettigi kópten beri sezilgen-di.
Taıaýda ǵana el Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Úkimimen Ońtústik Qazaqstan oblysy Túrkistan oblysy bolyp ózgertilgenin súıinshileı habarlaǵan bolatyn otandyq BAQ. Taǵy bir kóńil qýantqan jańalyq, jańa oblystyń bas shahary bolyp Túrkistan qalasy bekitildi.
Iá, bul mańyzdy sheshim óńirdegi birqatar máselelerdiń betin beri qaratpaq degen senim mol. Kıeli shahardyń bolashaǵy haqynda kádeli tuspaldar jasalyp-aq keledi. Dese de, degeniniń dáleli basym, aýyzy dýaly adamdardyń pikiri bir bólek emes pe? Osy oraıda biz elimizdiń eń tanymal sarapshylarynyń biri Náılá Álmuhamedovamen pikirlesip kórgen edik:
– Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Prezıdenttiń bes áleýmettik bastamasy» atty Úndeýin negizge ala otyryp jaýap berip kórsem. Menińshe, jańa oblystyń qurylýy – ıgi bastama. Onyń ústine mundaı tájirıbe bizde bar. Mysal retinde Taldyqorǵandy alyp qarasańyz.
Iá, óńirdegi ekonomıka kúrdeli reformaǵa ushyraıtyny sózsiz. Onyń ústine, bólinetin búdjet te birshama ulǵaıady. Demek, Elbasynyń bes áleýmettik bastamasynyń tórteýi Túrkistanda da qarqyndy túrde júzege asary sózsiz. Menińshe, óńirdegi eń basty másele – baspana máselesi qolǵa birinshi alynatyn sekildi. Sebebi demografıasy kóp óńirdiń eńbek resýrsy arzan baǵalanady. Demek, halyq eń birinshi baspana máselesin sheshýdi armandaıdy. Osy oraıda úndeýde kórsetilgen áleýmettik bastamalardyń ishinde «7-20-25» jobasy óńirde qarqyndy júzege asýy tıis dep senemiz.
Joldaýdyń alǵashqy bóliginde bylaı dep kórsetilgen: «Árbir otbasyna baspana alýdyń jańa múmkindikterin berý» baǵyty iske asady.
2017 jyly 11,2 mıllıon sharshy metr turǵyn úı paıdalanýǵa berildi. Bul – rekordtyq kórsetkish. Degenmen, onyń ózi jetkiliksiz, áli kúnge deıin kóptegen otbasy baspanasyz júr. Aıryqsha áleýmettik mańyzy bar másele. Onyń sheshimin turǵyn úı ıpotekasynyń qalyń kópshilikke jappaı qoljetimdiligin arttyrý arqyly tabýǵa barlyq jaǵdaı jasaý kerek.
Jumys isteıtin árbir adam nesıege páter satyp alyp, ony otbasylyq búdjetiniń múmkindikteri aıasynda tóleı alatyndaı bolýy úshin arzan resýrstar usynatyn tetikter qajet.
Sondyqtan men «7-20-25» baǵdarlamasyn usynamyn. Jumys isteıtin árbir qazaqstandyq tómendegideı sharttar boıynsha teńgemen nesıe alý múmkindigine ıe bolady. Nesıe ósiminiń mólsherlemesi qazirgideı 14-16 emes, jylyna 7 paıyzdan aspaıtyn bolady. Qazir bankter bastapqy jarnaǵa baspana qunynyń 30 prosentine deıin, keıde tipti 50 prosentin salýdy talap etse, bul baǵdarlama boıynsha ol 20 prosentten aspaýǵa tıis.
Nesıe alýshynyń aı saıynǵy tólemin azaıtý úshin onyń merzimi 10-15 emes, 25 jylǵa deıin bolady. Ol úshin Ulttyq banktiń, ekinshi deńgeıli bankter men qor naryǵynyń múmkindikterin iske qosý kerek. Ulttyq bank keminde 1 trıllıon teńge qarjy tartatyn arnaıy kompanıa quryp, ol qarjyny bankterdiń joǵaryda aıtylǵan sharttar boıynsha beretin jańa ıpotekalyq nesıelerin satyp alýǵa jumsaýy qajet.
Baǵdarlamany júzege asyrý turǵyn úı qurylysyna zor serpin beredi. Nátıjesinde, mıllıondaǵan qazaqstandyq úshin baspana alýdyń qoljetimdiligi artady. Sonymen qatar bul ekonomıkanyń, shaǵyn jáne orta bıznestiń óristeýine jumys isteıdi, jańa jumys oryndaryn ashady. Kóptegen azamattardyń armany aqıqatqa aınalady!».
Iá, áleýmettik bastamanyń qalǵan bólimderi de óz kezeginde júzege asary sózsiz. Alaıda mundaǵy stýdent jastardyń jaǵdaıyn jasaý, kásipke beriletin nesıeler birden beleń alýy úlken resýrsty talap etedi. Sondyqtan bul spektorlar óz kezeginde babymen oryndalady dep kútemiz. Negizgi aksent – turǵyn úı máselesi bolýy kerek dep oılaımyn, – dedi sarapshy maman.
