Búgin Túrkistan qalasyndaǵy «Dostyq úıinde» oblystyq qoǵamdyq damý basqarmasy «Qoǵamdyq kelisim» KMM-niń uıymdastyrýymen «Kıberkeńistikte aqparatty tutyný mádenıeti» taqyrybynda semınar ótti, – dep habarlaıdy Dalanews.kz Túrkistan oblysy ákiminiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
İs-sharanyń maqsaty – kıberkeńistikte aqparatty tutyný mádenıetin arttyrý, jalǵan aqparattyń taralýyna qarsy zań aıasynda aqparattyq-túsindirý jumystaryn kúsheıtý jáne ózekti máselelerdi, usynystardy talqylaý, aqparattyq jumystardy jetildirý.
Semınarǵa Túrkistan oblysy qoǵamdyq damý basqarmasynyń basshysy Erlan Kúzembaev moderatorlyq jasady.
Birlikti bekemdeýge baǵyttalǵan jıynǵa Túrkistan oblystyq QHA janyndaǵy qurylymdardyń tóraǵalary men músheleri, oblystyq QHA janyndaǵy etnomádenı birlestikterdiń tóraǵalary men músheleri, BAQ ókilderi, jastar, sondaı-aq «Qoǵamdyq kelisim» KMM-niń aýdandyq, qalalyq fılıaldarynyń mamandary qatysty.
Jıynda spıkerler qatarynda bolǵan QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligine qarasty Qoldanbaly etnosaıası zertteýler ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Aıgúl Sadýaqasova, Túrkistan oblysy prokýrorynyń aǵa kómekshisi – top basshysy Erbol Tursynbaev, Túrkistan oblysy QHA janyndaǵy Jýrnalıser men blogerler klýbynyń tóraǵasy Ersultan Ámirbek jáne «Turkistan TV» telearnasynyń basqarýshy dırektory Janna Jaılaýbaıqyzy mazmundy baıandama jasap, etnosaralyq qatynastar týraly halyqqa aqparat berýdiń basty ereksheligi jáne jaýapkershiligi jaıynda syndarly pikirlerimen, paıdaly tájirıbelerimen bólisti.
Sonymen qatar semınarǵa QR UQK Túrkistan oblysy boıynsha departamenti aqparat jáne kıberqaýipsizdik basqarmasynyń qyzmetkeri Sáken Áýesbekov, Túrkistan oblysy Polısıa departamentiniń basqarma bastyǵynyń orynbasary Qýanyshbaı Jumadildaev qatysty.
Kıberkeńistikte aqparatty tutyný mádenıeti
Qazirgi zamanǵy qoǵamda kıberkeńistik aqparat almasý men tutynýdyń mańyzdy alańyna aınaldy. Alaıda, sıfrlyq tehnologıalardyń damýy aqparatty sanaly ári qaýipsiz tutyný mádenıetin qalyptastyrýdy talap etedi. Aqparatty tutyný mádenıeti – adamnyń ınternet pen basqa da aqparat kózderinen alynǵan málimetterdi túsinýi, baǵalaýy jáne paıdalanýyndaǵy jaýapkershilik deńgeıin sıpattaıdy.
Qazir elimizdiń kıberkeńistiginde túrli sapadaǵy jáne senimdiligi ártúrli aqparat júkteledi. Sondyqtan aqparatty tutynýshylar aqparat kóziniń senimdiligin tekserý ádisterin bilýi kerek. Mysaly, faktilerdi tekseretin arnaıy platformalar men resmı derekkózderdi paıdalaný qajet.
Aqparattyń avtoryn, jarıalanǵan ýaqytyn, maqsat-múddesin anyqtaý mańyzdy. Túrkistan tórinde ótken semınarda bilikti mamandar osy másele ge de nazar aýdardy.
– Sandyq saýattylyq – bul ınternet pen tehnologıalardy tıimdi ári qaýipsiz paıdalaný daǵdysy. Onyń ishinde onlaın qaýipsizdik, derbes derekterdi qorǵaý jáne zıandy kontentten saqtaný daǵdylary bar.
Internettegi jalǵan aqparatty, alaıaqtyqty jáne spamdardy taný mańyzdy, – QR UQK Túrkistan oblysy boıynsha departamenti aqparat jáne kıberqaýipsizdik basqarmasynyń qyzmetkeri Sáken Áýesbekov.
Aqparatty jaýapkershilikpen bólisý jáne taratý – aqparattyq mádenıettiń mańyzdy bóligi. Senimsiz nemese arandatýshy sıpattaǵy aqparatty taratýdan aýlaq bolý kerek. Basqa adamdardyń pikirin qurmettep, aqparattyq alańda konstrýktıvti dıalog qurýǵa umtylýdyń mańyzy zor.
Aqparattyq shamadan tys júkteme (ınfookýnalızasıa) máselesi aqparattyq mádenıettiń taǵy bir mańyzdy aspektisi. Qajetti ári paıdaly aqparatty tańdaýdy úırený aqparatty tıimdi paıdalanýǵa kómektesetini anyq. Aqparat kózderiniń shekteýli sanyn paıdalaný jáne ártúrli kózderden alynǵan málimetterdi salystyryp otyrý usynylady.
Búginde árbir aamat ınternette jasaǵan áreketi úshin jaýapkershilik bolatynyn túsiný kerek. Sondyqtan álemjelide otyroyp alyp, kósile sqılep, kópirtip jazyp jurttyń kóńilinen shyǵamyn degen kelmeske ketken.
Kıberkeńistikte aqparatty tutyný mádenıetin qalyptastyrýdyń joldaryn árbip adam bilýi mańyzdy. Bul baǵytta qazir Túrkistan oblysynyń aýmaǵyndaǵy mektepter men joǵary oqý oryndarynda sandyq saýattylyq pen aqparattyq mádenıetke úıretý isteri óz deńgeıinde júzege asyp jatyr desek bolady. Halyq arasynda aqparattyq-gramotalyq trenıńter ótkiz men medıa saýattylyqty damytý boıynsha da jumystar júrip jatqanyn atap aıtýymyz kerek. Onyń taǵy bir aıqyn dáleli búgin uıymdastyrylǵan is-shara.
Semınarda kúndelikti ómirimizge dezınformasıany anyqtaıtyn qosymshalardy, braýzer keńeıtimderin jáne algorıtmderdi engizý máselesi de sóz boldy.
– Qazir Qazaqstanda dezınformasıany anyqtaýǵa arnalǵan arnaıy mobıldi qosymshalar keńinen qoljetimdi bolmaǵanymen, bul baǵytta birneshe mańyzdy bastamalar júzege asyrylýda. 2024 jyldyń qyrkúıek aıynda qazaqstandyq Factcheck.kz saıty Meta kompanıasynyń (Facebook, Instagram jáne Threads platformalarynyń ıesi) Qazaqstandaǵy alǵashqy seriktesi atandy. Bul seriktestik aıasynda Factcheck.kz atalǵan áleýmettik jelilerdegi jalǵan aqparatty anyqtap, onyń taralýyn shekteýge kómektesedi. Meta kompanıasynyń strategıalyq seriktestikti damytý menejeri Nıkol Hannyń aıtýynsha, bul qadam qazaqstandyq paıdalanýshylardyń senimdi aqparat alýyna yqpal etedi. Factcheck.kz resýrsy saıası dezınformasıany anyqtaýǵa kómektesetin 13 keńes usynady. Bul keńester aqparattyń shynaıylyǵyn tekserý, derekkózderdiń senimdiligin baǵalaý jáne jalǵan málimetterdi taný daǵdylaryn damytýǵa baǵyttalǵan, – dedi sharaǵa qatysqan QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligine qarasty Qoldanbaly etnosaıası zertteýler ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Aıgúl Sadýaqasova.
Sarapshylar aqparatty synı turǵydan baǵalaý jáne senimdi derekkózderdi paıdalaný daǵdylaryn damytý mańyzdy.
Qazirgi tańde elimizdiń kıberkeńistikte aqparatty tutyný mádenıeti qalaptasýda. Bul mádenıetti damytý adamnyń jeke qaýipsizdigin qamtamasyz etip qana qoımaı, qoǵamdaǵy senim men turaqtylyqty nyǵaıtady. Jalǵan aqparatqa qarsy turý, etıkany saqtaý jáne tehnologıany sanaly qoldaný arqyly kıberkeńistikti barsha úshin paıdaly ári qaýipsiz etýge bolady.
Semınar barysynda qatysýshylar belsendilik tanytyp, pikir-usynystaryn ortaǵa saldy. İs-shara sońynda kofe-breık uıymdastyrylyp, qatysýshylarǵa arnaıy sertıfıkattar tabystaldy.
