Búgin Túrkistanda Túrki mádenıeti jáne murasy qory men Túrkistan oblysy ákimdiginiń birlese uıymdastyrýymen «Túrki órkenıetiniń eskertkishteri: zertteý, saqtaý jáne restavrasıalaý ádisteri» taqyrybyndaǵy II Halyqaralyq túrki álemi sáýletshileri men restavratorlarynyń sımpozıýmy bastaldy,- dep habarlaıdy Dalanews.kz
Halyqaralyq sımpozıýmnyń saltanatty ashylý rásimine Túrkistan oblysy ákiminiń orynbasary Ertaı Altaev, Túrki mádenıeti men murasy qorynyń prezıdenti Aqtoty Raıymqulova, Marokkodan kelgen ISESCO joba menejeri Osama Elnahas, sonymen qatar, Túrkıa, Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Ázerbaıjan, Majarstan jáne Qazaqstan Túrki álemi memleketteriniń jetekshi ǵalymdary jáne de halyqaralyq uıymdardan sarapshylar qatysty.
– Túrki áleminiń ortaq qundylyqtaryn arqaý etken halyqaralyq jıynnyń Túrkistan qalasynda ótýi biz úshin úlken mártebe. Bul túrki halyqtarynyń tarıhı-mádenı murasyn saqtap, ony bolashaq urpaqqa amanattaý jolyndaǵy ıgi bastama. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Túrkistan qalasynyń erekshe mártebesi týraly Zańǵa qol qoıǵan bolatyn. Bul baǵytta qazir oblys ortalyǵynda tıisti jumystar atqarylyp jatyr. Jalpy Túrkistan oblysy tarıhı-mádenı muralarǵa, sonyń ishinde arıhıtektýralyq nysandarǵa baı ólke. Sımpozıým jumysyna otandyq jáne sheteldik jetekshi mamandardyń qatysýy – bul bastamanyń halyqaralyq deńgeıdegi mańyzyn aıqyndaıdy. Birlesken izdenister men tájirıbe almasý arqyly biz sáýlet murasyn saqtaý isiniń jańa kezeńine qadam basamyz dep senemin, – degen oblys ákiminiń orynbasary Ertaı Altaev sımpozýım jumysyna sáttilik tiledi.
Quttyqtaý sóz alǵan Aqtoty Raıymqulova qordyń negizgi qyzmeti men atqarylǵan jumystary týraly baıandady.
– Qor janynan qurylǵan Túrki memleketteriniń tarıhshy-sáýletshileri men restavratorlarynyń konsýltatıvti keńesi qurylyp, ortaq muramyzdy saqtaýdaǵy mańyzdy bastama bolǵany sózsiz. Keńes jumysy aldaǵy ýaqytta da túrki elderiniń túkpir-túkpirinde uıymdastyrylyp, ǵylymı negizde turaqty dıalog alańyna aınalaryna senim mol. Óıtkeni mundaı basqosýlar bizge tarıh pen mádenıetimizdiń tamyryn tereń túsinip, urpaqqa aman-esen jetkizý jolyndaǵy zamanaýı ádister men tájirıbelerdi talqylaýǵa múmkindik beredi. Búgingi tańda Qor tarapynan Túrki elderiniń Memleket basshylary qabyldaǵan «Túrki áleminiń keleshegi – 2040», «TURKTIME» strategıalyq qujattarynda kórinis tapqan bastamalardy basshylyqqa ala otyryp, túptamyry bir, dástúrleri ortaq túrki halyqtarynyń tarıhı, mádenı, rýhanı sabaqtastyqtaryn jetildirý baǵytynda óz birqatar jobalardy júzege asyrýdamyz. Sımpozıým túrki áleminiń mádenı murasyn qorǵaý men damytýǵa tyń serpin beretinine senemin. Birligimiz nyǵaıyp, rýhanı tamyrymyz tereńdeı bersin, – dedi qor prezıdenti.
Ári qaraı plenarlyq otyrysqa ulasty. Jıynǵa Q.A.Iasaýı atyndaǵy halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń rektory Janar Temirbekova moderatorlyq etti. Ázerbaıjan Respýblıkasy Arheologıa jáne antropologıa ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Z.Gasanov, Ózbekstannyń halyqaralyq týrızm jáne mádenı mura ýnıversıtetiniń Jibek joly halyqaralyq ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory M.Iýsýpova, Qoja Ahmet Iasaýı atyndaǵy halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetinen profesor, t.ǵ.d. M.Qoja baıandama jasady.
Sımpozıým túrki órkenıetiniń sáýlet eskertkishterin zertteý, saqtaý jáne qalpyna keltirýge arnalǵan. Aldyńǵy qatarly mamandar, sáýletshiler, restavratorlar, tarıhshylar men zertteýshiler sáýlet murasy salasyndaǵy ózekti máselelerdi talqylap, tájirıbe almasý úshin bas qosady. Halyqaralyq sharanyń negizgi maqsaty – Túrkistan qalasynyń tarıhı-mádenı murasyn halyqaralyq deńgeıde nasıhattaý. Sáýlet jáne restavrasıa salasyndaǵy sheteldik mamandarmen tájirıbe almasý.
Sımpozıým aıasynda sáýletshiler men restavratorlardyń uıymdastyrýymen Túrkistan óńiriniń tarıhı-mádenı mura eskertkishterin zertteý josparlanýda. Q.A.Iasaýı atyndaǵy halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetinde Mahmud Qashqarıdyń (Barskanı) «Dıýanı luǵat at-túrktiń» 950 jyldyǵyna arnalǵan kórme ashylyp, «Myń zaman – bir Túrkistan» mýzykalyq qoıylymy sahnalanady. Kúnniń ekinshi bóliginde «Túrki órkenıetiniń tarıhı-mádenı mańyzy jáne eskertkishterin zertteý» jáne «Sáýlet eskertkishterin saqtaý jáne qalpyna keltirý» dep atty taqyryptarda eki seksıada ǵylymı baıandamalar oqylady, pikirtalastar men tájirıbe almasýlar ótkiziledi. Bul túrki órkenıetiniń sáýlet eskertkishteri men tarıhı-mádenı eskertkishterin zertteý, saqtaý jáne qalpyna keltirý baǵytynda uıymdastyrylyp otyr.
