Ózbekáli Jánibekov atyndaǵy OQPÝ-dyń N.P.Podýshkın atyndaǵy arheologıa ortalyǵynyń basshysy, t.ǵ.d., profesor A.N.Podýshkınniń jetekshiligimen Sozaq aýdany, Qumkent aýyldyq okrýgine qarasty, Qyzylkól aýylyndaǵy «Qyzylkól» tarıhı-mádenı aımaǵynda stasıonarlyq qazba jumystaryn júrgizildi, – dep habarlaıdy Dalanews.kz Túrkistan oblysy ákiminiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Bıylǵy arheologıalyq qazba jumystaryna ýnıversıtet ortalyǵynyń qyzmetkerelinen bólek, «Ordabasy» ulttyq tarıhı-mádenı qoryǵynyń jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik Ortalyq mýzeıiniń qyzmetkerleri de qatysty.
Bul aımaqta birneshe mańyzdy arheologıalyq eskertkishter, sonyń ishinde Aqtóbe (qyzylkóldik) qonysy, 200-den astam qorǵan men Shoshaqtóbe dep atalatyn ǵıbadathana ornalasqan. Qyzylkól kóliniń tóńireginde shoǵyrlanǵan Qyzylseńgir bıiktiginde de qorǵandar bar. Ǵıbadathananyń pishini konýs tárizdi, neogendik qyzyl tústi topyraqtan quralǵan. Konýstyń parametrleri: negizi dıametri 200-240 metr, bıiktigi 18-20 metr. Konýstyń joǵarǵy bóliginde mólsheri 30-22 metr jáne bıiktigi shamamen 2-2,5 metr bolatyn qoldan jasalyp, basqa tústi balshyqtan jaǵylǵan jasandy stılobat qalanǵan. Onda 0,5-0,7 metr shamasynda saqtalǵan bıiktikte kólemi 17-15 metr tas qabyrǵadan jasalǵan tik buryshty qurylys ornalasqan. Qabyrǵalar arasy tastarmen qalanǵan jáne ýaqyt óte tastar bólmelerge qulaǵandyǵy kórinedi.
Ǵıbadathananyń mańyndaǵy jerdiń joǵary qabatynda myńnan asa keramıkanyń bólikteri, sonymen qosa dıirmen tastar, dán úkkish, qaıraq tastar jatyr. Sonymen birge ydys, qumyra, tostaǵan tabylǵan. Boljam boıynsha ǵıbadathanada dinı ǵuryptar ótkizilgen.
2022-2024 jyldardaǵy stasıonarlyq qazba barysynda eskertkishtiń shamamen úshten bir bóligi ashylyp, 1,4-1,6 metr tereńdikke deıin túsirildi. Ǵıbadathananyń arhıtektýrasy kúnniń shýaǵy tárizdi bolyp kelgendigi anyqtalyp, 10-ǵa jýyq trapesıa tárizdi úshburyshty jáne tikburyshty shaǵyn bólmeler ashyldy. Ǵıbadathananyń ońtústik, soltústik jáne batys bólikteri ashylyp, eden deńgeıinde kúldiń oryndary jıi kezdesti. Tolyqtaı janbaǵan aǵashtyń qaldyqtary da baıqaldy.
Profesor tek qazba jumystarymen aınalysyp qoımaı, sol óńirdiń tarıhyn keń kólemde nasıhattaý maqsatynda jergilikti mektepterde dáris oqýdy dástúrge aınaldyrǵan. Bul joly Qyzylkól aýylynda ornalasqan M.Áýezov atyndaǵy shaǵyn jınaqty jalpy orta mektebinde «Qyzylkól tarıhy» taqyrybynda dáris oqydy. Sabaq barysynda mektep oqýshylary kókeıdegi suraqtaryna jaýap aldy. Aıtylǵan málimetterge dálel retinde ári zattaı derek retinde oqýshylar nazaryna bıylǵy maýsymda tabylǵan jádigerlerden kórme jasaqtaldy. Óz óńiriniń tarıhyn bilip, kóne jádigerlerdi qolymen ustap kórgen oqýshylarǵa ólke tarıhynyń eskertkishterine ekskýrsıa uıymdastyryldy.
