Qazaq tilin  orys tildi mektepterde júıeli oqytý úrdisin qalyptastyrý búgingi kúnniń basty talaby ǵana emes kókeıtesti máselelerdiń biri desek artyq aıtqandyǵymyz emes.  Balalarǵa túsinikti de uǵynyqty bolý úshin memlekettik tildi oqytýdyń nátıjelń ádis-tásilderin qalyptastyrý árbir muǵalimniń sheberligi men shyǵarmashylyǵyna baılanysty. Oqý orys tilinde júretin mektepterdegi qazaq tili páni muǵalimderiniń maqsaty - oqýshylardyń sóıleý daǵdysyn damytý, qarym-qatynas biliktiligin qalyptastyrý, memlekettik tildi meńgerip, sóıleýine jaǵdaı týdyrý. Bul oraıda qazaq tilin oqytýdyń ozyq tehnologıasyn meńgerý - úlken istiń bastamasy. Al zamanaýı oqytý ádis-tásilderin mektep ómirine engizý - jańa bilim berýdiń birden-bir sharty.

Búgingi kúngi ǵylym men tehnıkanyń damýy qazaq tilin úıretýdiń jańasha joldaryn talap etetindikten  Táýelsiz Qazaqstannyń ár azamaty memlekettik tilde erkin qarym-qatynas jasaýy kerek. Ol úshin adamdarmen qarym-qatynas jasaý, ıaǵnı komýnıkasıaǵa túsýdi úıretý qajet. F.Sh.Orazbaeva óziniń «Tildik komýnıkasıa negizderi» atty eńbeginde: «Komýnıkasıa qarym-qatynas, aralasý, habarlasý, baılanys degen sıaqty maǵynalardy bildire kelip, adamdardyń til arqyly sóılesý  prosesin, tildesý erekshelikterin, tildiń áleýmettik máni men qoǵamdyq qyzmetin, adamdar arasyndaǵy qarym-qatynasty, ózara túsinýshilikti kórsetedi», - dep atap ótti. Jalpy, tildi oqytýda úırenýshi men úıretýshiniń arasynda bir-birimen kózbe-kóz kezdesý, aýyzba-aýyz tildesý, ıaǵnı, tikeleı qatynas bolmasa, sóılesim áreketi de iske aspaıdy. Tildi úıretýge baılanysty qandaı baǵyt-baǵdardy tańdap alý kerek, oǵan qatysty oryndalatyn jumystarmen tapsyrmalar qandaı, ony iske asyrýda bul jumys túrleriniń alatyn orny men qyzmeti qandaı degendi anyqtap belgilemeı, alǵa qoıǵan maqsatqa jetý múmkin emes. Tildi damytý degenimiz - oqýshynyń sózdik qoryn damytý, oılaǵan oıyn óz erkinshe basqa adamǵa jetkize alý, onyń sózin túsine bilý, qysqasha aıtqanda erkin sóıleı bilýge úırený. Osydan kelip til damytý jumysynyń keń aıaly ekenin kóremiz.

Adam árqashan da óz oıyn aýyzsha jáne jazbasha jetkizedi, sol sebepten bul uǵymdar ózara baılanysty. Aýyzsha jetkizý degenimiz - sóıleý. Sóıleý - tildiń kómegimen qarym-qatynas jasaý. Ár adam sóıleý arqyly ekinshi adamǵa óz oıyn jetkize alady.

Sondyqtan oqytý ádisterinde kúndelikti sóıleý daǵdylaryn damytý óte mańyzdy. Máselen, «Meniń otbasym», «Dúkende», «Stadıonda», «Dárigerde», «Jyl mezgilderi» taǵy sol sıaqty taqyryptardy oqyǵanda tómendegi ádisterdi qoldanýǵa bolady:

- dıalog;

- vıktorına;

- kartochkamen jumys;

- sýret boıynsha jumys;

- ekskýrsıa;

- oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystary:

shyǵarma, taqpaqtar, álbomdar, t.b.

Sabaqta tildik qatynas úsh túrli jolmen nemese qalyppen iske asady:

1. Juptyq;
2. Toptyq;
3. Ujymdyq.

Osylardy eskere otyryp, memlekettik til mártebesin kóterý maqsatynda tildi úıretýdiń tıimdi, nátıjeli ádisterin únemi izdestirip júremin.

Tastanbekova Merýert Sametqyzy,
Atyraý qalasy, Álıa Moldaǵulova atyndaǵy
№22 orta mektebiniń qazaq tili men ádebıeti
páni muǵalimi