“Neǵyp oryssha sóılemeısiz, biz qazaqsha sóıleıtin qazaq emespiz. Biz basqa ult ókilderimiz! Nazarbaev aıty ǵoı senderge “oryssha sóıleńder”, – dep dikińdegeni. Ol ol ma? Elena esimdi qyz bir zamatta “Vy chto, voıny hotıte?” dep dúrse qoıǵanyn qaıtesiz?!.
Qazaqstannyń osyndaı bir dáldúrishterine memlekettik tilde suraq qoıý soǵys ashýmen teń bolǵan zaman-aı.
Men oǵan bar bolǵany tutynýshy retinde taýar sıpatyn qazaqsha túsindirýdi suraǵanymdy aıttym. Al, onyń jaýaby anaý. Aqyrynda, tutynýshylardyń aryz kitabin surap, bolǵan jaǵdaıdy soǵan jazdym. Bundaı oqıǵa “Sýlpakta” ekinshi ret bolyp otyr. Olardyń oıynsha qazaq tili tek qazaqtarǵa ǵana mindet. Taýar alǵyń kelse oryssha sóıleý kerek eken.
“Sýlpak” basshylarynyń bul jaǵdaıdan esh nátıje shyǵarmaıtyndary anyq. Aıtpaqshy, men álgi planshetti almadym, bundaı bassyzdyq jaılaǵan jerden taýar alyp, olardyń kásibin qoldap qaıteıin?
Sol kúni taǵy bir oqıǵa boldy. Men polısıaǵa telefon shalyp, planshetimdi joǵaltqanym týraly aıttym. Meniń telefon arqyly aıtqan aryzym Áýezov aýdanynyń İshki İster mınıstrliginiń bólimshisine túsipti. Men óz aryzymdy qazaqsha aıta bastadym, biraq, Iýlıa degen qyzmetker maǵan oryssha aıtýdy talap etti. Men tek qazaqsha aıtatynymdy alǵa tarttym, ol trýbkany tastaı saldy. Men qaıta telefon soǵyp edim, aryzymdy qazaq tildi operatorǵa tirketti.
Sonda eger de zábirlenýshi qazaqsha aryzyn aıtsa onyń aryzy qabyldanbaı ma? Ia, meniń oqıǵam jeńil-jelpi urlyqqa baılanysty, al egerde bireý bireýdi soǵyp nemese tonap jatsa Áýezov aýdany sizdiń aryzyńyzdy qabyladamaýy múmkin ǵoı, demek?
Bul eki oqıǵa Almaty qalasynda qazaq tili memlekettik til retinde kembaǵal jaǵdaıda ekenin kórsetedi. “Sýlpakta” da, Áýezov aýdandyq ishki ister mınıstrligi bólimshesinde de qazaq tili moıyndalmaıdy eken. Men “Sýlpakta” pen Áýezov aýdandyq ishki ister mınıstrligi bólimshesinde qazaq tildi turǵyndardyń azamattyq shekteý men dıskrımınasıaǵa ushyrap jatqanyna nazar aýdaramyn.
QR Prezıdent ákimshiliginiń ishiki saıasat bólimi, QR Bas prokýratýrasynyń nazaryn mańyzdy faktige aýdarmaqpyn: orys tildi azamattardyń birazy (etnıkalyq orysy, qazaǵy, basqasy bar) qazaq tili memlekettik til retinde tek qazaqtarǵa qatysty dep, basqa ulttarǵa mindetti emes dep oılaıdy.
Ázimbaı Ǵalı, saıasattanýshy
Avtordyń Feısbýktegi paraqshasynan alyndy
