QR Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi ótken jyldyń qorytyndysyn shyǵaryp, qadaǵalaý saıasatynyń negizgi basymdyqtaryn, sondaı-aq bank sektoryn damytýdyń 2025 jylǵa arnalǵan negizgi baǵyttaryn usyndy. Bul týraly agenttik tóraıymy Mádına Ábilqasymovanyń ekinshi deńgeıdegi bankterdiń basshylarymen kezdesýi kezinde málim boldy, dep jazady Dalanews.kz.
Bank sektory memlekettiń ekonomıkalyq maqsattaryn belsendi qoldaı otyryp, ósý men turaqtylyqty saqtap otyr. Sektor aktıvteri 19,7%-ǵa (10,1 trln teńge) ósti jáne bankterdiń nesıe portfelin jáne memlekettik baǵaly qaǵazdar portfelin ulǵaıtýy esebinen 61,6 trln teńgege jetti. NPL qaryzdarynyń deńgeıi (90+) 3,1%-dy qurady.
Kezdesý barysynda SREP jańartylǵan ádisnamasy boıynsha jyl saıynǵy qadaǵalap baǵalaýdyń nátıjeleri talqylandy, onyń sheńberinde táýekel-menedjment jáne korporatıvtik basqarý júıeleriniń bolýyn «formaldy» baǵalaýdan bankterdiń ishki prosesteri egjeı-tegjeıli taldaýǵa kóshirildi. SREP prosesin Agenttik avtomattandyrady, bul qadaǵalaý qyzmetin sıfrlandyrýdaǵy mańyzdy qadam boldy. Baǵalaý qorytyndysy boıynsha bankterdiń bıznes-prosesterindegi eleýli oń ózgerister atap ótildi. Táýekelderdi basqarý men ishki baqylaýda progres bar, sonymen birge jekelegen prosesterdi jaqsartýǵa bolady.
Turaqty AQR jáne qadaǵalap stress-testileýge erekshe nazar aýdaryldy. AQR qorytyndysy boıynsha bankterdiń kredıttik portfeliniń sapasyn arttyrý baıqalady. Bul portfeldiń jalpy ósimine, jeke portfelder boıynsha qaryz alýshylardyń qarjylyq jaǵdaıynyń jaqsarýyna, sondaı-aq problemalyq bereshekti retteý jónindegi bankterdiń jumysyna baılanysty. 11 bank boıynsha kapıtal jetkiliktiliginiń jalpy deńgeıin baǵalaý 17,4%-dan 16,3%-ǵa deıin tómendedi, bul retteýshi mınımýmnan edáýir asyp tústi. Sonymen qatar turaqty AQR ótkizý BICRA (Bank sektorynyń sala jáne el boıynsha táýekelderin baǵalaý) reıtıńinde eldiń reıtıńin jaqsartý faktorlarynyń birine aınaldy.
Qadaǵalap stress-testileý nátıjeleri bank sektorynyń ornyqtylyǵyn rastaıdy, ony halyqaralyq uıymdar men reıtıńtik agenttikter de eskeredi.
Agenttik tóraıymy SREP jáne AQR nátıjeleri boıynsha bankterge jeke qadaǵalaý ústemeaqysynyń qoldanylǵanyn atap ótti. Jalpy alǵanda, barlyq bankterdiń kapıtal deńgeıi jetkilikti jáne eń tómengi normatıvterdi buzbaıdy.
Agenttik keshendi tekserýlerden alshaqtap, negizgi táýekelderdi naqty baǵalaý jáne qadaǵalaý tıimdiligin arttyrý úshin SREP jáne AQR quraldaryn paıdalana otyryp, táýekelge baǵdarlanǵan tásildi qoldanady. 2025 jyly qadaǵalaý qyzmetiniń negizgi baǵyttary korporatıvtik basqarý, paıyzdyq, operasıalyq, kredıttik, modeldik táýekelder, sondaı-aq KJ/TQQ jáne sanksıalar bolady.
Shoǵyrlandyrylǵan qadaǵalaýdyń tıimdiligin arttyrý maqsatynda agenttik prýdensıalyq normatıvterdi jetildirdi – bank konglomeraty qatysýshylarynyń menshikti kapıtalyna qoıylatyn eń tómengi talaptardy neǵurlym dál baǵalaýdy qamtamasyz etý úshin konglomerattyń menshikti kapıtalynyń jetkiliktiligin esepteýdiń jańa tártibi engizildi. Bank konglomerattary úshin táýekelderdi basqarý jáne ishki baqylaý júıelerine qoıylatyn talaptar belgilendi.
Sondaı-aq agenttik júıelik emes bankter úshin konservasıalyq býferdiń mólsherin 2%-dan 2,5%-ǵa deıin ulǵaıtty, táýekelderdi tıimdi basqarý úshin kredıtter boıynsha NPL anyqtamasy keńeıtildi, tikeleı REPO operasıalary shekteldi, kapıtal jáne kredıttik táýekel boıynsha aqparatty jarıa etý kezeń-kezeńimen engizilýde.
Memleket basshysynyń elge senimdi sheteldik úsh bankti tartý boıynsha tapsyrmasyn oryndaý sheńberinde jáne bank sektoryndaǵy básekelestikti kúsheıtý úshin Agenttik sheteldik bankterdiń fılıaldaryn ashý úshin talaptardy jeńildetý boıynsha zańnamalyq túzetýler ázirledi.
Agenttik basshysy ekinshi deńgeıdegi bankterdiń ekonomıkaǵa kredıt berýin yntalandyrý úshin retteýshiniń qajetti retteýshilik jáne zańnamalyq sharalar qabyldaıtynyn atap ótti. Kapıtaldy bosatý úshin bızneske beriletin kredıtterdi táýekel-saralaý koefısıentteri tómendetildi, provızıalardy esepteý jónindegi talaptar jeńildetildi, kepilder boıynsha ótimdilik koefısıentteri arttyryldy, enshiles sheteldik bankter úshin kredıt berý múmkindikteri keńeıtildi.
Bıyl menshikti kapıtal jetkiliktiligi normatıvterin eseptegen kezde táýekel-saralaý koefısıentterin tómendetý, SHOB kredıtterine kepildik berý júıesin engizý, sındıkattalǵan kredıtteý jáne qosa qarjylandyrý tetigi arqyly iri ınvestısıalyq jáne ınfraqurylymdyq jobalarǵa kredıt berý, sondaı-aq korporatıvtik bankrottyq tetigin jetildirý kózdelip otyr.
Sondaı-aq, kezdesý barysynda zań jobasyna engizilgen jáne Parlament depýtattarynyń qaraýyndaǵy qarjy naryǵyndaǵy alaıaqtyqqa qarsy is-qımyl sharalary atap kórsetildi.
Agenttik basshysy bıyl kredıt berýdi yntalandyrýǵa jáne bankterge retteýshilik júktemeni azaıtýǵa eleýli túrde kóńil bólinetinin atap ótti. Bankter týraly jańa zań ázirleý negizgi basymdyqqa aınalady. Qujatty daıyndaý sheńberinde zańnamany retteý men jetildirýdiń ózekti máselelerin talqylaý úshin naryq qatysýshylarymen apta saıyn kezdesýler ótkizý josparlanyp otyr.
Qadaǵalaý saıasatyn jáne bank sektoryn damytýdyń negizgi baǵyttaryn talqylaý barysynda bankter men Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵynyń ókilderi qosymsha usynystar aıtty.
Naryqpen talqylaýdy eskere otyryp pysyqtalǵan Bank sektoryn qadaǵalaý saıasatynyń 2025 jylǵa arnalǵan negizgi basymdyqtary agenttiktiń resmı saıtynda jarıalanatyny da naqtylanady.
Buǵan deıin saıtymyzda "Qazaqstandyqtar bir jyl ishinde Ózbekstan men Reseıge 230 mlrd teńge aýdarǵan" degen materıal jarıalandy. Sondaı-aq elimizde endi mólsherlemesi arzan avtonesıeni alý ońaıyraq bolatyny da jazǵanbyz.
