Soltústiktiń Reseımen irgeles aýyldary qańyrap bos qalǵan

Dalanews 03 qaz. 2017 04:43 564

Kóp adamnyń rastaýynsha soltústiktiń Reseımen irgeles aýyldary(derevnálar) qańyrap bos qalǵan. Ásirese Pavlodar, Qostanaı, Qyzyljardyń irgeles aýdandarynan xalyq jappaı shekara asýda.

Ońtústikten oryn toltyrar xalyq áli de birli jarym ǵana. 
Qoǵaly kólder, qum, sýlar, ormandy toǵaı, jazyqtar bos jatyr. Aǵaıynshylyqqa berik qazaq balasy jeke-jeke kóshkisi joq. Ondaǵan "kóshirý" josparlary ázirge nátıje bermeı jatyr nemese tym mardymsyz. 
Menińshe, OQO, Qyzylorda, Mańǵystaý, Jambyl oblystarynan kóshem degen jurtty aýdan aýdanymen, aýyl aýylymen kóshirý kerek. Barǵan jerge birden: 
1) úı, aýrýxana, mektep, ákimshilik pen toıxana sap berý kerek(aýyldan). 
2) Sosyn árıne jer. 
3) Jaıylmaly jáne egindi. 
4) Aýylsharýashylyq nesıeler bárine jappaı jáne azǵantaı bolý kerek. 
5) 10 jylǵa deıin(ıaǵnı bala mektep bitirgenshe), úı de, jer de kóship kelýshiniń menshigine ótpeýi kerek(qaıta kóship ketý qaýipiniń aldyn alý úshin). 
6) sosyn árıne tapqyr ákim, ádil sot pen prokýror, bilikti muǵalim men dáriger bolsa bolǵany, qazaq qystaýǵa qaıta kóshpeıdi. 

Endi osynyń bárine utymdy mysal bar ma? Ia bar. Jazda SHQO-nyń Aqsýatynda boldyq, sý alyp ketken eki aýyldy(Kókjyra men Tastuma bolý kerek) ákim 40 shaqyrym ary kóshirip joǵarydaǵynyń bárin istegen. Halyq eski aýylǵa kóshpeımiz deıdi. 
Endi osynyń bárine tarıxtan mysal bar ma? Ia bar. 

HVİİİ ǵasyrdyń basynda jońǵarlar Tashken men Túrkistandy basyp alyp qyrdaǵy qazaqqa baj salyǵyn arttyrǵan. Sonda Ábilqaıyr xan men Sámeke xandar óz jurttaryn ertip soltústikke biraq tartyp, qystaýǵa(Syrdyń orta aǵysy) kóshpeýge bekingen. Reseı patshalyǵy Orynbor(Kishi júzge) men Troıskiden(Orta júzge) "menovoı torg" ashyp, bizdiń jurt birjolata jaılaýda qalyp qoıǵan. 
Aqyry keıin ol jerge mujyqtar kelgende qazaq jaılaýyn bermedi.

Dáýren Babamurat


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar