Qazaqstannyń burynǵy premer-mınıstri Ákejan Qajygeldın 2007 jyly ákesiniń qazasyna baılanysty Qazaqstanǵa jasyryn kelgenin aıtty. Bul týraly ol Azattyq radıosyna bergen suhbatynda málimdedi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Saıasatkerdiń sózinshe, ol sol ýaqytta Qyrǵyzstan men Reseıdiń kómegimen elge kirip, ákesin sońǵy saparǵa shyǵaryp salǵan.
"Qyrǵyzstan men Reseı jaǵynan kómek jasap, jasyryn baryp, ózimniń qyzmetimdi atqaryp, túndeletip Reseı arqyly qaıta Eýropaǵa ushyp kettim.
Sodan keıin bir-eki ret Nurtaımen (red. Nurtaı Ábiqaı, burynǵy UQK tóraǵasy) skaıp arqyly sóıleskenim bar. Nurtaıǵa “shekaralaryń qamaýda emes, erkin kelip ketýge bolady” degenmin. Ol kezde eshqandaı baqylaý bolǵan joq, qazir de joq. Odan keıin barmadym, sáti túspedii", - dedi Qajygeldın.
Suhbat barysynda Qajygeldın prezıdent Qasym-Jomart Toqaevqa elge oralý týraly ótinish jibermegenin málimdedi.
"Men Toqaevqa resmı túrde hat joldamadym. Sebebi Qazaqstandaǵy sot sheshimin moıyndaǵan joqpyn. Ony jalǵyz men emes, AQSH, Ulybrıtanıa, Fransıa, Germanıa jáne Italıa sekildi bes memleket te moıyndamady. 2016 jyly Italıanyń bas prokýratýrasy Qazaqstanǵa meniń isimdi zertteý týraly hat jibergen, biraq jaýap bolmaǵan. Al Ulybrıtanıa meni "sottalmaǵan adam" dep tanyǵan resmı qaǵaz bergen", - dedi ol.
Qajygeldın elge oralý nemese sot sheshimin qaıta qaraý máselesin kóterýge negiz joq ekenin aıtty.
"Men eshkimnen suramaımyn. Ózderi bilsin. Toqaevtyń qolynda múmkindik bar, biraq ol ýádesin oryndaı almady", - dedi burynǵy premer-mınıstr.
Sondaı-aq saıasatker el men týǵan jerge degen saǵynyshyn jasyrmady.
"Týǵan jerdiń taýyn, tasyn, sýyn, qazaqtyń barlyq jerin saǵyndym. Ana tilimde hat jazamyn, oqımyn, biraq sóılesýge jattyǵý kerek. Alysta júrgende eń birinshi óz tilińdi saǵynasyń", - dedi ol.
Buǵan deıin
Eske salaıyq, buǵan deıin DALA INSIDE derekkózi Qazaqstannyń burynǵy premer-mınıstri, Eýroparlament bergen "Bostandyq pasportynyń" ıesi ári eń yqpaldy saıası emıgranttardyń biri Ákejan Qajygeldınge qatysty reabılıtasıa (aqtaý) máselesi kelesi jyly bılik ishinde talqylanýy múmkin ekenin habarlaǵan edi.
Derekkózdiń aıtýynsha, bul sheshim Qazaqstannyń saıası júıesindegi jańa kezeńniń sımvolyna aınalyp, eldiń demokratıalyq baǵyttaǵy ustanymyn kúsheıtýi yqtımal.
"Ótken nárse ótti. Ákejan Maǵjanulyn aqtaý oryndy degen konstrýktıvti oı bar. Bizdiń býynnyń bolashaq urpaqtyń aldynda osy máseleni sheship ketkeni durys. Qazaqstanǵa qaıta ma, qaıtpaı ma - ol Qajygeldınniń jeke tańdaýy. Biraq Qazaqstan óz tarapynan onyń ústinen qozǵalǵan qylmystyq is pen sot sheshiminiń kúshin joıyp, alǵashqy qadamyn jasaıtyn ýaqyty keldi. Osy másele kelesi kóktemde ishki kabınetterde talqylanatyny jóninde habarym bar", - deıdi DALA INSIDE derekkózi.
Derekkózdiń málimetinshe, Qajygeldınge reabılıtasıany tek Joǵarǵy Sot bere alady, sebebi 2001 jyly dál osy sot ony qyzmettik ókiletin teris paıdalandy jáne salyqtan jaltardy degen aıyppen syrttaı 10 jylǵa sottaǵan bolatyn. Ol kezde Qajygeldın saıası emıgrasıaǵa ketip, Londonda turaqtaǵan edi.
Keıin Eýroparlament pen halyqaralyq uıymdar ony saıası bosqyn dep tanyp, júrip-turý erkindigin qamtamasyz etetin Freedom Passport bergen. Sondaı-aq Qazaqstannyń Interpolǵa jasaǵan ótinishi joıylyp, eks-premerge qatysty dose Interpol bazasynan tolyq alynyp tastaldy.
2002 jyldan keıin Qajygeldınge qatysty qýdalaý báseńdedi. Derekkózdiń aıtýynsha, sol jyldary Nazarbaev rejımi basty nazaryn Rahat Álıev pen Muhtar Ábilázovke aýdaryp, Qajygeldın saıası belsendilikten góri konstrýktıvti keńesshi róline jaqyndaı bastaǵan.
"Sońǵy jyldary Ákejan Maǵjanuly el bıligine qarsy ashyq opozısıalyq ustanymda bolǵan joq. Kerisinshe, 2019 jáne 2022 jyldary prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń baǵytyn qoldaıtynyn ashyq aıtty. Sondaı-aq shetelge shyǵarylǵan zańsyz aktıvterdi qaıtarý isinde Qazaqstan prokýratýrasyna beıresmı túrde kómekteskeni týraly aqparat bar", - deıdi derekkóz.
Málimetke sáıkes, reabılıtasıa bastamasy Qajygeldın tarapynan túsýi kerek, ıaǵnı, ol nemese onyń zańdy ókili Joǵarǵy Sotqa resmı ótinish berýi tıis. Sot ótinishti qalyptasqan tártippen qaraıdy.
"Qazir bılik kabınetterinde bul taqyryp boıynsha konsýltasıalar bastalǵaly jatyr. Meniń bilýimshe, bıliktegi eń yqpaldy bes tulǵanyń eshqaısysy Qajygeldınniń aqtalýyna qarsy emes. Tek osy bastamany naqty qolǵa alatyn, tehnıkalyq prosesti júrgizetin adam qajet. Sondaı-aq bılik tarapynan Qajygeldınge - “eger elge oralǵyńyz kelse jáne aqtalǵyńyz kelse, bastama ózińizden shyqsyn” degen ıshara berilip otyr», - deıdi derekkóz.
DALA INSIDE deregi boıynsha, eger bul proses júzege assa, Ákejan Qajygeldınniń isi Qazaqstannyń saıası tarıhyndaǵy mańyzdy betburys bolýy múmkin. Reabılıtasıa arqyly el bıligi demokratıalyq ınstıtýttardyń jumys isteı bastaǵanyn kórsetýge jáne Eýropalyq odaqpen qarym-qatynasty nyǵaıtýǵa úmit artyp otyr.
