1980 jyldary salynǵan JEO-2 Almatynyń bylaı qoıǵanda Ortalyq Azıadaǵy eń úlken jylý ortalyǵy bolyp sanalady. Búginde ortalyq Almaty qalasynyń 70%-yn elektr qýatymen, 40%-yn jýlmen qamtýda. Sondyqtan alyp energetıkalyq nysanda kómirden gazǵa kóshirip, qalanyń ekologıalyq máselesin sheshýdiń mańyzy zor.
Óz kezeginde «Samuryq-Qazyna» ál-aýqat qorynyń tóraǵasy Nurlan Jaqypov
– Qazirgi tańda qor megapolıstegi halyqtyń ómir súrý sapasyn jaqsartý úshin birden birneshe jobany júzege asýda. Bul rette qala men onyń mańyndaǵy aýanyń lastanýyn azaıtyp, kún ótken saıyn artyp kele jatqan energıa tutynýdy retke keltirý úshin almatylyq JEO-ny kómirden gazǵa aýystyrý josparlandy.
Ol úshin stansıalarǵa jańa gaz qubyrlary men jylý jelilerin jetkizý qajet. Mundaı mańyzdy jobany energetıka, gaz kompanıalary jáne elektr jelileri boıynsha operatory bar «Samuryq-Qazyna» sıaqty iri holdıń qana júzege asyra alady. Búkil qala bul jobany asyǵa kútetip otyrǵanyn bilemin. Bizder osy baǵytta qarqyndy jumystardy bastap kettik, – dedi Nurlan Jaqypov.
Qor basshysynyń aıtýynsha, sońǵy jyldary Almatynyń elektr jelilerin damytý baǵytynda kóptegen jumystar atqarylǵan. Osy rette 38 qosalqy stansıa men elektr jelileri salynǵanyn, sonymen qatar KEGOC tirek qosalqy stansıalary men «AJK» toraptyq qosalqy stansıalaryn biriktirip, qalanyń aınalasynda energetıkalyq saqına qurylǵanyn aıryqsha atap aıtýǵa bolady.
Nurlan Jaqypov Almatydaǵy gazǵa aýysýdy josparlap otyrǵan JEO-2-ge baryp, ondaǵy jumystarmen tanysty. Qor basshysy jýrnalsıtermen tildeskende aldaǵy ýaqytta jumys istep turǵan kómir zaýyttarynyń janynda jańa gaz elektr stansıalaryn salyp, sodan keıin kómirmen jumys isteıtin energetıkalyq nysandardyń jumysyn toqtatatyndaryn alǵa tartty.
– Jańa elektr stansıalaryn salý isi óte aýqymdy, qymbat joba bolyp sanalady. Osyǵan baılanysty qor álemniń túkpir-túkpirinen ınvestısıalar tartyp jatyr. Óıtkeni jańa energıa qýaty «Samuryq-Qazynanyń» negizi jobalarynyń mańyzdy bóligi bolyp tabylady.
«Samuryq-Qazyna» toby ekonomıkany janama túrde jyl saıyn 1 trln teńgeden astam qarjymen sýbsıdıalap keledi. Bul bizdiń portfeldik kompanıalardyń ózindik qunnan tómen shyǵynǵa ushyraıtyn nemese naryqtyq qunnan tómen qyzmetter satylatyn soma. Iaǵnı, qor jyl saıyn 1 trln teńgeden artyq aqsha almaıdy jáne osylaısha janama túrde ekonomıkany sýbsıdıalaıdy, – dedi Nurlan Jaqypov.
Almaty JEO-2-ni jańǵyrtý qorshaǵan ortaǵa áserdi barynsha azaıtyp, 2026 jylǵa deıin júrgiziletin bolady. Onyń TEN boıynsha quny – 324,1 mlrd teńge. Jobany qarjylandyrý tómendegideı jiktelgen: menshikti qarajat – 9%, qor qarajaty – 11%, qaryz qarajaty – 80%-dy quraıdy.
Stansıanyń qýatyn 450 MVt-qa deıin arttyra otyryp, PMÝ bazasynda Almaty JEO-3-ti qaıta jańartý 2025 jylǵa deıin josparlanǵan. Onyń TEN boıynsha quny – 272,9 mlrd teńge. Qarjylandyrý shemasy – ishki qaryz – 20%, qaryz qarajaty – 80%-dy quraıdy. BNAJ kelisimshartyn jasasý 2023 jyldyń shildesinde josparlanyp otyr.
Odan bólek, Almatynyń kabeldik jelilerin 2030 jylǵa deıin qaıta jańartý josparlanýda. Jobanyń aldyn ala quny – 83,3 mlrd teńge. Qarjylandyrý júıesi – «Samuryq-Qazyna» AQ qarajaty – 12,3%, qaryz qarajaty – 87,7%-dy quraıtyn bolady. Osynyń arqasynda elektr jelileriniń tozýyn, elektr energıasynyń joǵalýyn 10,7 paıyzdan 7 paıyzǵa deıin, áseri ~1,4 mlrd tg/jyl jetetidi dep kútilýde. Qurylys-montaj jumystary 1 sáýirde bastaldy.
N.Áýbákir
