Belgili saıasatker Ámirjan Qosan Táýelsiz Memleketter Dostastyǵynyń áskerı-saıası uıymy UQSHU tóńireginde bolyp jatqan saıası máselelerge baılanysty pikir bildirdi. Sonyń biri – Armenıa premer-mınıstri Nıkol Pashınánnyń "UQSHU-ǵa músheligin toqtatý" týraly jasaǵan málimdemesi. Osy tusta saıasatker bul ózgerister UQSHU-nyń búgini men bolashaǵyna qalaı áser etetini týraly sóz qozǵady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Saıasatker Pashınánnyń mundaı málimdeme jasaýyna armándar men ázirbaıjandar arasyndaǵy saıası qaqtyǵystyń túrtki bolǵanyn jetkizdi.
"Pashınánnyń bul demarshynyń eń basty sebebi sol: Armenıa men Ázirbaıjan arasyndaǵy Qarabaqqa daý-damaı barshaǵa aıan, sol daǵdarys kezinde UQSHU Armenıaǵa qol ushyn sozǵan joq. Mine, Pashınán sony meńzep otyr", - deıdi Qosanov.
Aıtýynsha, búginde UQSHU óte tereń daǵdarystyq jaǵdaıdyń aldynda tur. Buǵan baılanysty negizgi 4 sebep bar ekenin ashyp aıtty.
"Birinshi ári basty sebep – ol UQSHU-nyń basty aksıoneri retindegi Reseıdiń basqynshylyq saıasaty. XXI ǵasyrda jańa soǵys ashyp, búkil órkenıetti álemniń aldynda qarabet bolǵan onyń kóleńkesi UQSHU-ǵa da túsip tur. Ujymdyq shartqa qol qoıǵan memleketterdiń ózara mindettemeleri bar. Bundaı jaǵdaı UQSHU músheleriniń Ýkraınamen qarym-qatynasyna óz salqynyn tıgizetini aıtpasa da túsinikti. Ekinshiden, Reseıdi aneksıalyq qarqyny jaman. Keshe ǵana Medvedev óz suhbatynda "Ýkraına degen memleket joq, al Kıev "orys qalalarynyń anasy", qajet bolsa, Kıevke deıin baramyz" degen syńaıda pikir aıtty. Onyń aldynda Pýtın "potstsovettik memleketterdiń jeri Máskeýden alǵan syılyq» degendeı oı bildirdi. Osynaý óreskel sózder Reseımen bir uıymda múshe bop júrgen elderge kórsetilgen ses emeı ne deısiz?! Munyń bári UQSHU-daǵy ishki ahýalǵa áser etettini sózsiz", - dep atap ótti ol.
Al úshinshi sebep retinde saıasatker uıym ishindegi ár eldiń geosaıası jaǵdaıy, máselen túrki-slaván týystyǵyna baılanysty basym baǵyttary bar ekenin alǵa tartady. Óz kezeginde bul másele qandaı da bir qaqtyǵystarda sheshýshi rol atqarýy múmkin deıdi. Sonymen qatar tórtinshi sebepke Reseı jetekshi rol atqaratyn UQSHU sekildi uıymǵa múshe basqa elder "ujymdyq Batyspen" derbes qarym-qatynas jasaýǵa árekettenip jatqanyn jatqyzady.
"Mundaı talpynysqa Reseımen bir áskerı uıymda bolý teris áser eteri haq.
Pashınánnyń UQSHU-ǵa qatysty ashshy synyn Fransıada aıtqanyn eskerýimiz kerek. Fransıada armándardyń myqty da yqpaldy dıasporasy, óz lobbıi bar ekeni belgili. Armenıa qarý-jaraqty basqa elden emes, dál Fransıadan satyp alyp jatqany da kóp nárseni ańǵartsa kerek. UQSHU-men qarym-qatynasty toqtatsa da, Pashınán óz elindegi reseılik áskerı bazasyna qatysty "ol eki memleket arasyndaǵy másele" dep jyly jaýyp qoıǵany da túsinikti: Armenıa Reseıge kóp máselede táýeldi, sol sebepti onymen bas jaqqa baryspaıdy. Armenıa geografıalyq jaǵynan Eýroodaqqa jaqyn, máselen, NATO-nyń múshesi Týrkıamen shekaralas. Ýaqyt óte, Eýroodaqqa qaraı jyljýy da múmkin. Ol úderisti Fransıa sıaqty memleket qoldaýy da múmkin", - deıdi Qosan.
Osy tusta saıasatker UQSHU-nyń búgini men bolashaǵyna baılanysty týyndaýy múmkin máselege de toqtalyp ótti. Aıtýynsha, uıym taǵdyry Reseı Federasıasynyń sheshimine tikeleı baılanysty bolmaq.
"Shynyn aıtsaq, UQSHU degenimiz Reseıdiń postsovettik keńistikte óziniń áskerı (jáne basqa) yqpalyn saqtap qalýdyń bir amalynyń uıymdyq formasy. Osy uıymnyń saqtalýyna Reseı qanshalyqty múddeli bolady, uıym taǵdyry soǵan ǵana baılanysty", - dep atap ótti ol.
Sonymen birge ol UQSHU-daǵy ózgerister Qazaqstannyń erteńine aıtarlyqtaı áser etpeıtinin jetkizdi.
"Qazaqstan bolsa, sońǵy kezde, ásirese, Ýkraına men Reseı arasyndaǵy soǵysqa qatysty, halyqaralyq zańnama, sonyń ishinde Birikken Ulttar Uıymynyń Jarǵysy men qujattaryna súıenýi kerektigin jıi aıtyp júr. Bul ózi durys tendensıa. Armenıa ne basqa el UQSHU-daǵy mártebesine qaıta qarap jatsa, bizge tıip keteri az: biz óz Táýelsizdigimizdi, sonyń ishinde jer tutastyǵymyzdy ózimiz qorǵaı alatyn memleket bolýymyz kerek. Bar másele sonda!", - dep sózin qorytyndylady Ámirjan Qosan.
Eske salaıyq, buǵan deıin Armenıa premer-mınıstri Nıkol Pashınán France 24 telearnasyna bergen suqbatynda UQSHU Armenıaǵa qatysty óz mindetin oryndamaýyna baılanysty, músheligin toqtatatynyn habarlaǵan bolatyn.
“Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart Armenıaǵa qatysty, ásirese 2021-2022 jyldary oryndalmady. Bul nazardan tys qalmaıdy. Biz bul kelisimge qatysýymyzdy toqtattyq. Ári qaraı ne bolatynyn kóremiz", - dedi Pashınán.
Onyń aıtýynsha, birneshe aı buryn Máskeý "armán halqyn bılikti qulatýǵa ashyq túrde úndegen". Ol "Máskeýdiń Erevanǵa qarsy úgit-nasıhaty tolastamaı otyrǵanyn" da atap ótti.
