بەلگىلى ساياساتكەر ءامىرجان قوسان تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىنىڭ اسكەري-ساياسي ۇيىمى ۇقشۇ توڭىرەگىندە بولىپ جاتقان ساياسي ماسەلەلەرگە بايلانىستى پىكىر ءبىلدىردى. سونىڭ ءبىرى – ارمەنيا پرەمەر-مينيسترى نيكول پاشينياننىڭ "ۇقشۇ-عا مۇشەلىگىن توقتاتۋ" تۋرالى جاساعان مالىمدەمەسى. وسى تۇستا ساياساتكەر بۇل وزگەرىستەر ۇقشۇ-نىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعىنا قالاي اسەر ەتەتىنى تۋرالى ءسوز قوزعادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ساياساتكەر پاشينياننىڭ مۇنداي مالىمدەمە جاساۋىنا ارمياندار مەن ءازىربايجاندار اراسىنداعى ساياسي قاقتىعىستىڭ تۇرتكى بولعانىن جەتكىزدى.
"پاشينياننىڭ بۇل دەمارشىنىڭ ەڭ باستى سەبەبى سول: ارمەنيا مەن ءازىربايجان اراسىنداعى قاراباققا داۋ-داماي بارشاعا ايان، سول داعدارىس كەزىندە ۇقشۇ ارمەنياعا قول ۇشىن سوزعان جوق. مىنە، پاشينيان سونى مەڭزەپ وتىر"، - دەيدى قوسانوۆ.
ايتۋىنشا، بۇگىندە ۇقشۇ وتە تەرەڭ داعدارىستىق جاعدايدىڭ الدىندا تۇر. بۇعان بايلانىستى نەگىزگى 4 سەبەپ بار ەكەنىن اشىپ ايتتى.
"ءبىرىنشى ءارى باستى سەبەپ – ول ۇقشۇ-نىڭ باستى اكسيونەرى رەتىندەگى رەسەيدىڭ باسقىنشىلىق ساياساتى. XXI عاسىردا جاڭا سوعىس اشىپ، بۇكىل وركەنيەتتى الەمنىڭ الدىندا قارابەت بولعان ونىڭ كولەڭكەسى ۇقشۇ-عا دا ءتۇسىپ تۇر. ۇجىمدىق شارتقا قول قويعان مەملەكەتتەردىڭ ءوزارا مىندەتتەمەلەرى بار. بۇنداي جاعداي ۇقشۇ مۇشەلەرىنىڭ ۋكراينامەن قارىم-قاتىناسىنا ءوز سالقىنىن تيگىزەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ەكىنشىدەن، رەسەيدى اننەكسيالىق قارقىنى جامان. كەشە عانا مەدۆەديەۆ ءوز سۇحباتىندا "ۋكراينا دەگەن مەملەكەت جوق، ال كييەۆ "ورىس قالالارىنىڭ اناسى"، قاجەت بولسا، كييەۆكە دەيىن بارامىز" دەگەن سىڭايدا پىكىر ايتتى. ونىڭ الدىندا پۋتين "پوتستسوۆەتتىك مەملەكەتتەردىڭ جەرى ماسكەۋدەن العان سىيلىق» دەگەندەي وي ءبىلدىردى. وسىناۋ ورەسكەل سوزدەر رەسەيمەن ءبىر ۇيىمدا مۇشە بوپ جۇرگەن ەلدەرگە كورسەتىلگەن سەس ەمەي نە دەيسىز؟! مۇنىڭ ءبارى ۇقشۇ-داعى ىشكى احۋالعا اسەر ەتەتتىنى ءسوزسىز"، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
ال ءۇشىنشى سەبەپ رەتىندە ساياساتكەر ۇيىم ىشىندەگى ءار ەلدىڭ گەوساياسي جاعدايى، ماسەلەن تۇركى-سلاۆيان تۋىستىعىنا بايلانىستى باسىم باعىتتارى بار ەكەنىن العا تارتادى. ءوز كەزەگىندە بۇل ماسەلە قانداي دا ءبىر قاقتىعىستاردا شەشۋشى رول اتقارۋى مۇمكىن دەيدى. سونىمەن قاتار ءتورتىنشى سەبەپكە رەسەي جەتەكشى رول اتقاراتىن ۇقشۇ سەكىلدى ۇيىمعا مۇشە باسقا ەلدەر "ۇجىمدىق باتىسپەن" دەربەس قارىم-قاتىناس جاساۋعا ارەكەتتەنىپ جاتقانىن جاتقىزادى.
"مۇنداي تالپىنىسقا رەسەيمەن ءبىر اسكەري ۇيىمدا بولۋ تەرىس اسەر ەتەرى حاق.
پاشينياننىڭ ۇقشۇ-عا قاتىستى اششى سىنىن فرانسيادا ايتقانىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. فرانسيادا ارميانداردىڭ مىقتى دا ىقپالدى دياسپوراسى، ءوز ءلوببيى بار ەكەنى بەلگىلى. ارمەنيا قارۋ-جاراقتى باسقا ەلدەن ەمەس، ءدال فرانسيادان ساتىپ الىپ جاتقانى دا كوپ نارسەنى اڭعارتسا كەرەك. ۇقشۇ-مەن قارىم-قاتىناستى توقتاتسا دا، پاشينيان ءوز ەلىندەگى رەسەيلىك اسكەري بازاسىنا قاتىستى "ول ەكى مەملەكەت اراسىنداعى ماسەلە" دەپ جىلى جاۋىپ قويعانى دا تۇسىنىكتى: ارمەنيا رەسەيگە كوپ ماسەلەدە تاۋەلدى، سول سەبەپتى ونىمەن باس جاققا بارىسپايدى. ارمەنيا گەوگرافيالىق جاعىنان ەۋرووداققا جاقىن، ماسەلەن، ناتو-نىڭ مۇشەسى تۋركيامەن شەكارالاس. ۋاقىت وتە، ەۋرووداققا قاراي جىلجۋى دا مۇمكىن. ول ۇدەرىستى فرانسيا سياقتى مەملەكەت قولداۋى دا مۇمكىن"، - دەيدى قوسان.
وسى تۇستا ساياساتكەر ۇقشۇ-نىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعىنا بايلانىستى تۋىنداۋى مۇمكىن ماسەلەگە دە توقتالىپ ءوتتى. ايتۋىنشا، ۇيىم تاعدىرى رەسەي فەدەراسياسىنىڭ شەشىمىنە تىكەلەي بايلانىستى بولماق.
"شىنىن ايتساق، ۇقشۇ دەگەنىمىز رەسەيدىڭ پوستسوۆەتتىك كەڭىستىكتە ءوزىنىڭ اسكەري (جانە باسقا) ىقپالىن ساقتاپ قالۋدىڭ ءبىر امالىنىڭ ۇيىمدىق فورماسى. وسى ۇيىمنىڭ ساقتالۋىنا رەسەي قانشالىقتى مۇددەلى بولادى، ۇيىم تاعدىرى سوعان عانا بايلانىستى"، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
سونىمەن بىرگە ول ۇقشۇ-داعى وزگەرىستەر قازاقستاننىڭ ەرتەڭىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتپەيتىنىن جەتكىزدى.
"قازاقستان بولسا، سوڭعى كەزدە، اسىرەسە، ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى سوعىسقا قاتىستى، حالىقارالىق زاڭناما، سونىڭ ىشىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسى مەن قۇجاتتارىنا سۇيەنۋى كەرەكتىگىن ءجيى ايتىپ ءجۇر. بۇل ءوزى دۇرىس تەندەنسيا. ارمەنيا نە باسقا ەل ۇقشۇ-داعى مارتەبەسىنە قايتا قاراپ جاتسا، بىزگە ءتيىپ كەتەرى از: ءبىز ءوز تاۋەلسىزدىگىمىزدى، سونىڭ ىشىندە جەر تۇتاستىعىمىزدى ءوزىمىز قورعاي الاتىن مەملەكەت بولۋىمىز كەرەك. بار ماسەلە سوندا!"، - دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى ءامىرجان قوسان.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن ارمەنيا پرەمەر-مينيسترى نيكول پاشينيان France 24 تەلەارناسىنا بەرگەن سۇقباتىندا ۇقشۇ ارمەنياعا قاتىستى ءوز مىندەتىن ورىنداماۋىنا بايلانىستى، مۇشەلىگىن توقتاتاتىنىن حابارلاعان بولاتىن.
“ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ارمەنياعا قاتىستى، اسىرەسە 2021-2022 جىلدارى ورىندالمادى. بۇل نازاردان تىس قالمايدى. ءبىز بۇل كەلىسىمگە قاتىسۋىمىزدى توقتاتتىق. ءارى قاراي نە بولاتىنىن كورەمىز"، - دەدى پاشينيان.
ونىڭ ايتۋىنشا، بىرنەشە اي بۇرىن ماسكەۋ "ارميان حالقىن بيلىكتى قۇلاتۋعا اشىق تۇردە ۇندەگەن". ول "ماسكەۋدىڭ ەريەۆانعا قارسى ۇگىت-ناسيحاتى تولاستاماي وتىرعانىن" دا اتاپ ءوتتى.
