Alashtyń arnasy, Shyǵystaǵy "SEMEI” telearnasyna bıyl 55 jyl. Halyqpen bıliktiń arasynda altyn kópirge aınalǵan arnanyń beldi jýrnalısi Qýanysh Rahmetollaulymen kezdesip, Alataýdyń baýraıynda suhbattasýdyń sáti tústi.
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıtetiniń jýrnalısıka fakúltetiniń túlegi týǵan jerinde jemisti eńbek etip "SEMEI” telearnasynda júrgizýshi-redaktor qyzmetin 0atqarýda.
"Men úshin bul telearna ómirlik jáne eńbek jolymdaǵy úlken mektep" deıdi. Búginde respýblıkalyq beldi BAQ-da qyzmet etip júrgen elimizge belgili jýrnalıser osy arnadan jýrnalısıkanyń qyr-syryn úırenip, qanattary qataıyp túlep ushqanyn maqtanyshpen jetkizdi.
"Jalpy óńirlik arnada júmys istegen jan, televızıaǵa qajetti barlyq dúnıeni úırenip shyǵady. Bir ózi birneshe baǵdarlamany júrgizip mol tájirıbe jınaıdy, ol habarlarǵa jalǵyz ózi qonaq shaqyryp prodússerdiń qyzmetin atqarady, kerek deseńiz montajdy da úırenip, operatordyń jumysyn meńgerip ala alady. Mine jýrnalıs bola júrip qansha mamandyqty ıgerip shyǵady.
Atqarǵan jumystyń nátıjesinde tolyqtaı ózindik ónim arqyly kórermenniń suranysyna saı sapaly habarlar usyný dástúrge aınalǵan" – deıdi áriptesimiz Qýanysh.
Rasynda qazirgi kezde jýrnalısiń jan-jaqty bolýy asa qajet.
Sońǵy ýaqyttarda kóp aıtylyp júrgen salalyq jýrnalısıkany damytý kerek degendi Qýanysh ta qoldaıdy. Ár túrli saladan aqparat taratatyn jýrnalıs emes, bir salany jetik meńgergen maman qajet sıaqty qazir bizge. Ásirese óńirlerde salalyq jýrnalısıka múldem aqsap tur. Tipti joqtyń qasy. "Nege?" degen saýal týyndaıdy.
"Sebebin túsindireıin. Bir tilshi sport týraly aqparat taratsa, sol kúni din, mádenıet, ekonomıka, saıasat syndy alýan túrli taqyryptardy qozǵap, halyqqa jetkizýi múmkin. Jan-jaqtylyǵy túsinikti de. Óıtkeni shtatta sanaýly jýrnalıser. Sol sebepti keıbir saıası ne ekonomıkalyq, áleýmettik taqyryptardy jerine jetkizip taldap beretin, máselege tereńirek bara alatyn mamandardyń azdyǵynan, oqyrman nemese kórermenderge jan-jaqty zerttelgen , saraptamalyq materıaldardyń jetpeı jatýy osydan bolar" deıdi áriptesimiz.
Onyń aıtýynsha shet memleketterde ekonomıkaǵa arnalǵan baǵdarlama bolsa belgili ekonomıs, salmaǵy aýyr saıası habarlardy beldi saıasattanýshylar nemese saıasatkerler, fýtboldy burynǵy álemge áıgili aıaq dopshylar komentator retinde júrgizedi. Al bizde jaǵdaı múldem basqasha.
"Jýrnalıs- adaldyqty, shynaıylyqty, aqıqatty súıedi. Táýelsiz elde táýmendi jýrnalıser bolmaý kerek", – dep jalǵastyrdy áńgimesin Qýanysh Smaǵulov. "Bas kespek bolsa da, til kespek joq" jáne "aı̆tpasa shyndyqtyń atasy óledi" dep taǵy aı̆tady. Osy qaǵıdalar tórtinshi bıliktiń ustanymyna saı̆ kelý kerek.
Qara basynyń qamyn emes, qarapaı̆ym halyqtyń jaǵdaı̆yn aldyńǵy qatarǵa qoı̆yp óz múddesinen el múddesin artyq qoıatyn, jýrnalıser qaýymy bıilkpen halyq arasyndaǵy altyn kópir ispettes. Deı̆turǵan jazýshy Sher aǵań "aýyz ótirik aı̆tsa murt kúledi, jýrnalıs ótirik aı̆tsa halyq kúledi" deı̆tindeı̆ aramyzda bas paı̆dasyn joǵary qoıatyn, maqtaý-madaqtaýdan ary asa almaı̆tyn, bylaı̆sha aı̆tqanda qara qazannyń aı̆nalasynda júretin áriptesterimizde joq emes.
Alǵashqylary joǵarydaǵylarǵa jaqpaı̆, halyqtyń yqylasyna bólense, ekinshileri bılikke jaǵynam dep, qarashanyń alǵysynan qur qalady" deıdi Qýanysh Rahmetollauly.
Áleýmettik jelilerde aqıqatty aıtamyn dep talaı márte joǵary jaqtan eskertpeler de bolǵanyn jasyrmaǵan áriptesimiz, árqashanda eldiń muń-muqtajyn aıtýǵa jalyqpaıtynyn jetkizdi. "Qyzmet qoldyń kiri", al abyroı men namys basty orynda turýy kerek dep sanaıdy.
Jarty ǵasyrlyq tarıhy, qazaq televızıasynda ózindik orny bar «SEMEI» telearnasy ózindik kórermeni, ózindik stıli qalyptasyp úlgerdi. Aǵa býyn jol bastap, keıingi tolqyn izbasarlaryna bilgenin úıretip keledi.
"Ruqsat bolsa osy suhbatty paıdalanyp maǵan televızıa salasynda álipti taıaq dep úıretken, báıgege túser júırik attaı baptap, bilgenin úıretip, kemshilgimdi túzegen televızıa salasyndaǵy ustazym «SEMEI» telearnasynyń Bas redaktory, beldi jýrnalıs Saıra Qajyospanqyzy, ár kez shyńdap, aqyl qosyp, men úshin jumbaq bolǵan, televızıanyń qyr-syryn úıretip, shyǵarmashylyǵymdy shyńdaýǵa áser etken, bizdeı jas qyrannyń tomaǵasyn sypyryp, kógildir ekrannyń ar jaǵynda otyrǵan talǵampaz kórermendi aqparatpen sýsyndaýyna, taǵylymy mol habarlar ázirleýge baǵyt-baǵdar bergen, mol tájirıbesimen bólisken Nurgúl Qudaıbergenqyzy men Erjan Jaqyp syndy tisqaqqan jýrnalıser de aqparat bıiginde samǵaýyma mol áser etti. Alǵysym sheksiz", – deıdi áriptesimiz.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
