Konferensıaǵa belgili ǵalymdar men akademıkter, tarıhshylar, etnologtar, arheologtar, mýzeıtanýshy ǵalymdar men memlekettik jáne qoǵamdyq uıymdardyń ókilderi, sarapshylar, Ábdesh Tóleýbaevtyń týystary, áriptesteri men shákirtteri qatysty.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń áleýmettik damý jónindegi prorektory Sábıt Sýataı konferensıa ashylýynda sóz sóılep, profesor Ábdesh Tóleýbaevtyń ómiri men ǵylymı eńbek jolyna toqtaldy.
Ábdesh Tóleýbaev 1953 jyly 15 qarashada dúnıege kelgen. 1970 jyly QazUÝ-dyń tarıh fakúltetine oqýǵa túsip, úzdik bitirgen. Ábdesh Táshkenuly ýnıversıtetimizde 1979 jyldan ómiriniń sońyna deıin eńbek etti. İzbasar shákirtter tárbıelep, Arheologıa jáne etnologıa kafedrasynyń meńgerýshisi boldy.
Kóptegen ǵylym kandıdattary men ǵylym doktorlaryn daıyndady», – dep atap ótti prorektor.
Konferensıada sonymen qatar Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi, tarıh fakúltetiniń túlegi Ermek Kósherbaev, tarıh ǵylymynyń doktory, profesor Bıbızıa Qalshabaeva Ábdesh Tóleýbaevtyń ǵylym, bilim men pedagogıkaǵa qosqan úlesi jaıynda baıandamalaryn jasady.
«Ábdesh Táshkenuly «Qazaq ýnıversıteti» gazetine bergen suhbatynda «Arheologıa – elıtalyq ǵylym» dep ataǵan bolatyn.
Shynynda da, arheologıa tereń bilimmen qatar, tereń túısikti, erekshe oılaýdy qajet etetin, ýaqyt pen qarjy kóp jumsalatyn sala.
Ábdesh Tóleýbaev 80-90 jyldardan bastap Orynbor, Astrahan, Omby jáne Altaı ólkesine ekspedısıalar men ǵylymı issaparlar uıymdastyrdy. Tarbaǵataı aýmaǵynan, Qalba, Shyńǵystaý óńirlerinen qola, erte temir dáýiriniń buryn belgisiz 500-den astam arheologıalyq keshenin ashty.
Á.Tóleýbaevtyń sońǵy jyldary ǵylymǵa qosqan erekshe úlesi – Shilikti «Altyn adamyn» qalpyna keltirý jumysyn atap ótýge bolady.
Sonyń nátıjesinde Shiliktiden shyqqan «barystyń bet pishini» dep atalǵan altyn áshekeı Qazaqstan óner akademıasynyń tósbelgisine aınaldy. «Shilikti buǵylary» Qazaqstan tarıhshylary kongresiniń logotıpi bolyp qabyldandy. Shilikti «Altyn adamy» Londonda, Máskeýde, Qazanda kórmelerge qoıyldy.
Ábdesh Tóleýbaevtyń «Orynbor qazaqtary», «Qazaqstannyń arheologıasy», «Dala kósemderiniń qazynalary», «Qazaqtyń ádet-ǵuryp, salt-dástúrleri» kitaptary úlken ǵylymı aınalymǵa qosyldy. Belgili arheolog-etnolog ǵalymnyń 30-dan astam monografıasy men oqýlyqtary, 400-den asa ǵylymı maqalalary bar.
Eleýli eńbegimen halyqaralyq ǵylymı ordada moıyndaldy. «Qurmet» ordeni, «Eren eńbegi úshin» marapattaryn aldy. Shoqan Ýálıhanov atyndaǵy syılyqtyń ıegeri, QR Kórkemóner akademıasynyń akademıgi atandy.
Konferensıa barysynda Á.Tóleýbaev týraly ocherkter, estelikter jáne ǵylymı zertteýleri, ejelgi jáne ortaǵasyrlyq arheologıanyń, etnıkalyq tarıh pen etnomádenı úderisterdiń ózekti máseleleri, arheologıalyq jáne etnografıalyq ekspedısıalardyń dalalyq materıaldary, tarıhı-mádenı murany zertteý, saqtaý jáne mýzeılendirý ádisteri talqylandy.
Sondaı-aq Ábdesh Tóleýbaevqa arnalǵan «Ǵıbratty ǵumyr» kitabynyń tusaýkeser rásimi ótip, derekti fılm kórsetildi.
Tarıhshy ǵalymdar – Zeınolla Samashev, Mámbet Qoıgeldıev, Madıar Eleýov, Hangeldi Ábjanov, Zıabek Qabyldınov Ábdesh Tóleýbaev týraly estelikterimen bólisip, ǵalymnyń arheologıa, etnologıa salalaryna sińirgen eleýli eńbegin atap ótti.
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń Baspasóz qyzmeti
