"Asa kóp aqsha, asa kúshti bılikti halyq jeńýge bolatynyn búgin kórdim. Halyq qandaı kúshti ekendigin sezdirip shydady. Mońǵoldar oıandy qura qura qural!"
Bul keshegi ekinshi qaıta saılaýda jeńiske jetken mońǵol palýany, Haltmanyń uly Battýlǵanyń sózi. Shyńǵys qaǵanǵa arnalǵan osynaý alyp eskertkishti osy Battýlǵa óz qarajatymen, káristiń asa sapaly quryshymen turǵyzǵan. Jeńis qutty bolsyn! Battýlǵa demokratıa qarlyǵashy!" – deıdi Mońǵolıada týyp-ósken qazaq aqyny.
Al biz bolsaq "Shyńǵyshan mońǵol emes, qazaq..." dep bitpes daýdyń sońynda júrmiz. Arydaǵy Shyńǵyshandy aıtpaǵan kúnniń ózinde beridegi Qazaq handyǵynyń irgetasyn qalaǵan Jánibek pen Kereıge jóndemdi eskertkish turǵyza almaı júrgenimizde, tarıhshylardyń Shyńǵyshanda nesi bar? Anaý bir jyly Astanada Jánibek pen Kereıdiń eskertikishin kórnekti jerge qoıa almaı biraz daýlasqanymyz jáne ber. Eger qoǵam tarapynan úlken qarsylyq bolmaǵanda Qazaq handyǵynyń negizin qalaǵan handardyń eskertkishi qala syrtynda qalar ma edi, kim bilsin? Tegeýrindi kúrestiń arqasynda qos han Astanadan oryn tapqanyn halyq umyta qoıǵan joq.
Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyn jetim qyzdyń toıyndaı qylyp ótkizdik. Qazaqtyń apaıtós qaı kásipkeri Qazaqtyń qaı hanyn qasterlep, bıik tóbeniń basyna Haltmaagıın Battýlǵa sıaqty eskertkish ornatty. Eshqaısy. Kókeıin aqsha tesken kásipkerlerimiz qazaqtyń qandaı handary bar ekenin bile me eken, ózi?
Ulty men tilinen jerigen bizdiń kásipkerler Kóktóbeniń tóbesine "Bıtlz" tobyna eskertkish ornatyp maqtanǵanyn bilemiz. Al ózderiniń ata-babalaryna eskertkish qoıamyz dep bastama kóterseń, tappaı qalasyń.
Al qur sózden qýyrdaq qurýǵa beıim tarıhshy ǵalymdarymyz bolsa, "Shyńǵyshan qazaq" dep bir-birimen qyryq pyshaq bolyp aıtysyp júr. Qazirgi tarıhshylardyń Shyńǵyshandy qazaq qylýdan basqa sharýasy joq pa? Bizge osy daý-damaı qajet pe? Odanda ózgeniń mádenıetin ulyqtap júrgen olıgarhatarymyzǵa tarıhymyzdy tanytpaımyz ba?
Nurlan JUMAHAN
