Jıynǵa qatysýshylar barlyq qujattardyń qaınar kózi – Ata Zańnyń úshten birine ózgerister men tolyqtyrýlar engizilgeli otyrǵanynan qazaqstandyqtar qanshalyqty habardar, bul saıası naýqan nesimen mańyzdy degen suraqtar tóńireginde oılaryn ortaǵa saldy.
Tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor Búrkitbaı Aıaǵan Ata Zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizý tap qazirgi ýaqyt talabyna saı dep esepteıdi.
– Ata Zańǵa ózgertý engizý – óte mańyzdy másele. Qoǵamda onyń ne qajeti bar degen de sózder aıtylyp qalyp jatyr. Amerıka qurama shtattary Konstıtýsıasynyń qabyldanǵanyna 300 jyl boldy. Biraq soǵan qaramastan, olar basty zańǵa ózgerister engizip otyrady. Iaǵnı, bizdiń Ata Zańymyzǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizýimiz de qazirgi ýaqyttyń talaptaryna saı. Bul máselege óte úlken saıası oqıǵa dep qaraýymyz kerek. Konstıtýsıaǵa ózgerister engizý arqyly biz jańa qoǵam qalyptastyramyz. Tek qana memleket sheshedi, tek qana memleket biledi degen paradıgmany qoıǵan jón. Qoǵamnyń ózi oıanyp, árbir qazaqstandyq ózin osy eldiń qurýshysy, negizin belgileýshi retinde sezingeni durys, – dedi B.Aıaǵan.
Nur-Sultan qalasyndaǵy Túrik etnomádenı ortalyǵynyń tóraǵasy Ásker Pırıevtiń oıy da osymen ushtasty.
– Qoǵam – Qazaqstannyń azamattary osy eldiń qojaıyny ekenin sezinýi kerek. Tek qana memleket qurýshy ult emes, osy eldiń ıesi ekenin túısinýi qajet. Ol úshin halyqtan surap, onymen sanasý kerek. Árkim óz pikirin bildirýge quqyly. Sol úshin bul referendým óte mańyzdy. Bir ókinishtisi, qalada ilinip turǵan bir-eki bılbord bolmasa, halyqtyń odan habary joq sıaqty. Ne ózgerip jatyr, ne úshin ózgerip jatyr, bul Qazaqstan azamattarynyń ómirin jaqsartýǵa baǵyttalǵan dúnıe me, keleshekte budan ne kútý kerek, bulardyń nátıjesinde kimnen neni suraımyz degen suraqtar tóńireginde kóbirek aqparat bergen jón, – dedi ol.
Al belgili saıasattanýshy Rasýl Jumaly referendým – óte mańyzdy saıası naýqan jáne ol tikeleı demokratıanyń quraly degen oıyn jetkizdi.
– Ózderińiz bilesizder, sońǵy ret elimizde referendým 1995 jyly ótkizildi. Sodan beri bul tájirıbe umytyldy. Bul – jáı ǵana demokratıa emes, tikeleı demokratıanyń quraly. Iaǵnı, depýtattar arqyly emes, azamattar ózderi daýys berip, tikeleı oıyn bildirý arqyly Konstıtýsıanyń qabyldanýyna yqpal etedi. Sondyqtan kesh te bolsa osyndaı ıgi dástúrdiń oralǵanynyń ózi óz aldyna mańyzdy dúnıe. Azamattar óziniń memleketke qatysy bar, osy eldiń azamaty ekenin, bılikke yqpal ete alatynyn sezinýi sońǵy 10-20 jylda aıtarlyqtaı álsirep ketti. Jalpy, jurtshylyqtyń saılaý ataýlyǵa degen senimnen góri kúdigi basym. Solardy eńserý turǵysynan menińshe, referendýmnyń mańyzy óte joǵary, – dedi saıasattanýshy.
Sondaı-aq jıyn barysynda «Miras» respýblıkalyq qoǵamdyq keńesiniń músheleri anımasıalyq fılmderdiń dýblájyn qamtamasyz etýge memlekettik qoldaý kórsetý máselelerin de talqylady.
