جيىنعا قاتىسۋشىلار بارلىق قۇجاتتاردىڭ قاينار كوزى – اتا زاڭنىڭ ۇشتەن بىرىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەلى وتىرعانىنان قازاقستاندىقتار قانشالىقتى حاباردار، بۇل ساياسي ناۋقان نەسىمەن ماڭىزدى دەگەن سۇراقتار توڭىرەگىندە ويلارىن ورتاعا سالدى.
تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بۇركىتباي اياعان اتا زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تاپ قازىرگى ۋاقىت تالابىنا ساي دەپ ەسەپتەيدى.
– اتا زاڭعا وزگەرتۋ ەنگىزۋ – وتە ماڭىزدى ماسەلە. قوعامدا ونىڭ نە قاجەتى بار دەگەن دە سوزدەر ايتىلىپ قالىپ جاتىر. امەريكا قۇراما شتاتتارى كونستيتۋسياسىنىڭ قابىلدانعانىنا 300 جىل بولدى. ءبىراق سوعان قاراماستان، ولار باستى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىپ وتىرادى. ياعني، ءبىزدىڭ اتا زاڭىمىزعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋىمىز دە قازىرگى ۋاقىتتىڭ تالاپتارىنا ساي. بۇل ماسەلەگە وتە ۇلكەن ساياسي وقيعا دەپ قاراۋىمىز كەرەك. كونستيتۋسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ ارقىلى ءبىز جاڭا قوعام قالىپتاستىرامىز. تەك قانا مەملەكەت شەشەدى، تەك قانا مەملەكەت بىلەدى دەگەن پاراديگمانى قويعان ءجون. قوعامنىڭ ءوزى ويانىپ، ءاربىر قازاقستاندىق ءوزىن وسى ەلدىڭ قۇرۋشىسى، نەگىزىن بەلگىلەۋشى رەتىندە سەزىنگەنى دۇرىس، – دەدى ب.اياعان.
نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى تۇرىك ەتنومادەني ورتالىعىنىڭ ءتوراعاسى اسكەر پيرييەۆتىڭ ويى دا وسىمەن ۇشتاستى.
– قوعام – قازاقستاننىڭ ازاماتتارى وسى ەلدىڭ قوجايىنى ەكەنىن سەزىنۋى كەرەك. تەك قانا مەملەكەت قۇرۋشى ۇلت ەمەس، وسى ەلدىڭ يەسى ەكەنىن ءتۇيسىنۋى قاجەت. ول ءۇشىن حالىقتان سۇراپ، ونىمەن ساناسۋ كەرەك. اركىم ءوز پىكىرىن بىلدىرۋگە قۇقىلى. سول ءۇشىن بۇل رەفەرەندۋم وتە ماڭىزدى. ءبىر وكىنىشتىسى، قالادا ءىلىنىپ تۇرعان بىر-ەكى بيلبورد بولماسا، حالىقتىڭ ودان حابارى جوق سياقتى. نە وزگەرىپ جاتىر، نە ءۇشىن وزگەرىپ جاتىر، بۇل قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ءومىرىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان دۇنيە مە، كەلەشەكتە بۇدان نە كۇتۋ كەرەك، بۇلاردىڭ ناتيجەسىندە كىمنەن نەنى سۇرايمىز دەگەن سۇراقتار توڭىرەگىندە كوبىرەك اقپارات بەرگەن ءجون، – دەدى ول.
ال بەلگىلى ساياساتتانۋشى راسۋل جۇمالى رەفەرەندۋم – وتە ماڭىزدى ساياسي ناۋقان جانە ول تىكەلەي دەموكراتيانىڭ قۇرالى دەگەن ويىن جەتكىزدى.
– وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، سوڭعى رەت ەلىمىزدە رەفەرەندۋم 1995 جىلى وتكىزىلدى. سودان بەرى بۇل تاجىريبە ۇمىتىلدى. بۇل – ءجاي عانا دەموكراتيا ەمەس، تىكەلەي دەموكراتيانىڭ قۇرالى. ياعني، دەپۋتاتتار ارقىلى ەمەس، ازاماتتار وزدەرى داۋىس بەرىپ، تىكەلەي ويىن ءبىلدىرۋ ارقىلى كونستيتۋسيانىڭ قابىلدانۋىنا ىقپال ەتەدى. سوندىقتان كەش تە بولسا وسىنداي يگى ءداستۇردىڭ ورالعانىنىڭ ءوزى ءوز الدىنا ماڭىزدى دۇنيە. ازاماتتار ءوزىنىڭ مەملەكەتكە قاتىسى بار، وسى ەلدىڭ ازاماتى ەكەنىن، بيلىككە ىقپال ەتە الاتىنىن سەزىنۋى سوڭعى 10-20 جىلدا ايتارلىقتاي السىرەپ كەتتى. جالپى، جۇرتشىلىقتىڭ سايلاۋ اتاۋلىعا دەگەن سەنىمنەن گورى كۇدىگى باسىم. سولاردى ەڭسەرۋ تۇرعىسىنان مەنىڭشە، رەفەرەندۋمنىڭ ماڭىزى وتە جوعارى، – دەدى ساياساتتانۋشى.
سونداي-اق جيىن بارىسىندا «Miras» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى انيماسيالىق فيلمدەردىڭ دۋبلياجىن قامتاماسىز ەتۋگە مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ ماسەلەلەرىن دە تالقىلادى.
