Aıtpaqshy, mundaı taqyryptaǵy dúnıelerdi oqýdan jalyqqandar bolsa (úıi barlar, úı alǵandar) oqymaı-aq qoısynshy. Shynymen de kóp jazyldy onyń ústine. Taqyryby da sál sátsizdeý. Degenmen...
Baıqaǵanymyz qazaq óz jerinde turatyn kóp ulttardan kedeı. Áldeqaıda kedeı...Qymbat kólik minetinderdiń kópshiligi...qazaq emes. Kózimiz bar. Kóligimiz bar. Mısýbısı Galant...Jaraıdy, bul jaǵy mańyzdy emes.
Iá, bizdiń sanamyz soǵan jetti. Barlyǵyn materıaldyq baılyqpen baǵalaımyz. Biraq, amal qaısy. Orta taby joq, tek kedeı men baıǵa bólingen memlekette bul zańdy shyǵar.
Úzbeıik áńgimemizdi. Qazaq kóp ulttardan kedeı. Nege? Uly oıshyl Fýkýıamanyń bir eńbeginde bylaı delingen eken.
"Adamnyń basyndaǵy baılyq oǵan ata-babasy qaldyrǵan muramen ólshenedi" deıdi Fýkýıama. Qazaqtan basqalarynyń barlyǵynda mura bar. Ol muranyń aty – úı. Qazirgi zamannyń baılyǵy.
Osy muraǵa qol jetkize almaı otyrǵan qanshama qazaq júr. Joq, qol jetkize almaı júr degenimiz qısynsyz. Muraǵa qol jetkizbeısiń ǵoı. Tıesili mura bolsa qalady. Saǵan, inińe, qaryndasyńa...Al bizge ne qaldy? Aýyldaǵy úı me? Samannan soǵylǵan...
Qazaqtan basqalarynyń barlyǵynda mura bar. Áke-sheshesiniń úıi. Bolmasa «babýshkasynyń úıi» nemese «dedýshkasynyń úıi». Olar ólgesin kimge muraǵa qalatyny belgili. Atadan balaǵa qalatyn mura. Osy mura olardy asyrap otyr. Osy muranyń arqasynda olar jumys istemeýi de múmkin. Olardyń murasyn biz jaldap turýǵa májbúrmiz. Saıyp kelgende qazaq basqalarynyń barlyǵyn asyrap otyr.
Osy muraǵa qol jetkizý úshin biz qansha tyrbanamyz. Al bir kezderi osy mura bireýlerge tegin berilipti desedi. Qaladaǵy qazaqtyń tumsyǵy batpaı otyrǵan aýdandardyń, joq, aýlalardyń balalary baqytty. Olar barlyq damý kezeńinen ótedi, baıqasańyz.
Balalyq shaqta dop oınaıdy (ıá, biz de oınaǵanbyz), eseıe kele «velıkke» aýysady, sál eseıse skeıtbord tebedi. Áıteýir belgili bir jastyń belgili bir jasqa jarasymdy qyzyǵyn kóredi.
Ákesi men balasy bar. Birge velosıped tebedi. Túste, keshke kez-kelgen ýaqytta. Serýendeıdi. Alańsyz. Qamsyz. Olar alańsyz, qamsyz Qazaqstanda ómir súredi.
Men olaı ete almaımyn. Sebebi, mende mura joq. Jumyssyz qalsam dalada qalarymdy bilem...Al memleketim maǵan qaraspaıdy. Qazir qıyn ýaq óıtkeni.
Anasy men qyzy bar. Tańǵy saǵat jetiler shamasynda ıtimen birge serýenge shyǵady. Joq, ózderi úshin emes, ıtin serýendetý úshin. Olardyń ıti de serýen qurady. Olardyń ıti de qamsyz, alańsyz.
Men olaı ete almaımyn. Sebebi, mende mura joq. Men ol ýaqytta jumysqa jınalyp jatamyn. Erte turǵannyń yrysy...
Negizinde meniń ómirim osy muraǵa ólip-tirilip qol jetkizý nemese onyń nesıesin tóleýmen ótedi. Meıli. Ótse ótsin. Maǵan mura qalmasa da men balalaryma mura qaldyrý kerekpin. Áıtpese...
P.S. Áńgimeni osy jerden aıaqtaýǵa bolar edi. Áıtpese jáne kóp núkte. Sóz aıaǵyn jutpaıyq, biraq. Túsinbeıtinder bar dep joǵaryda aıtqanmyn. Maǵan mura qalmasa da men balalaryma mura qaldyrý kerekpin. Áıtpese meniń balalarym da men sıaqty murasyz júredi jáne bireýdiń murasyn jaldap turýǵa májbúr bolady. Biraq, sol murany qalaı alamyn? Mine, endi úıi barlar men úı alǵandardyń aqylyn tyńdaýǵa ázirmiz.
Jazyp alǵan, Dýman BYQAI
