Máskeý Qazaqstannyń qaptama óndirisin Reseı shıkizatyna táýeldi etýdi kózdep otyr dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Oıyn júzege asyrý úshin Kreml Eýrazıalyq odaq aýmaǵynda ımporttyq baj salyǵyn engizbek. Mundaı jaǵdaıda qazaqstandyq qaptama óndirýshiler úshin kerekti shıkizatty osy odaqqa qosylmaǵan shet memleketterden satyp alý tıimsiz bolmaq.
Qazaqstannyń qaptamashylar qaýymdastyǵynyń basshysy Batyrbek Áýbákirovtiń aıtýynsha aqpan aıynda Reseı jaǵy odaqqa kirmeıtin elderden tasymaldanar polımer shıkizaty úshin 6,5 paıyz kóleminde ımporttyq baj salyǵyn engizýdi usynǵan.
“Osy shıkizattan as-sýǵa, jurt jappaı tutynatyn taýarlarǵa jáne qurylys materıalyna arnalǵan qaptama jasalady. İndet aýa jaıylǵan shaqta qaptamaǵa suranys arta tústi”, – deıdi ol.
Al ımporttyq baj salyǵyn engizý tóńiregindegi talqylaý aqpan aıynan beri tolastaǵan joq.
“Senimdi derekkózden anyqtaǵanymdaı Máskeý óz degenine jetti. Eýrazıalyq odaqtyń ekonomıkalyq komısıasy mundaı salyq túrin engizýdi maquldaǵan”, – deıdi Qazaqstannyń qaptamashylar qaýymdastyǵynyń basshysy.
Ázir buǵan baılanysty qandaı da bir resmı málimet berilgen joq.
Áýbákirovtyń aıtýynsha 2015 jyly qazaqstandyq qaptama óndirýshiler Reseı zaýyttarynyń úgitteýine kónip, olardan shıkizat satyp alýǵa sóz baılasqan. Alaıda onyń sapasy syn kótermeı shyqqan.
“Onyń ústine jetkizý máselesinde aqaý kóp boldy. Qaptamaǵa suranys artatyn kóktem, jaz, kúz maýsymynda álgi zaýyttar aldymen reseılik kompanıalarǵa shıkizat jetkizip, bizdi ekinshi kezekke qaldyrdy. Onyń ústine baǵany aspandatyp jiberdi”, – deıdi Áýbákirov.
Amal joq, qazaqstandyq qaptamashylar shıkizatty ýaqtyly jetkizip berer áriptesti Shveısarıa, Saýd Arabıasy, Oń.Koreıa jáne Irannan izdeı bastaǵan. Áýbákirovtyń aıtýynsha Reseıden shalǵaı jatsa da bulardyń shıkizaty kórshiniń taýaryna qaraǵanda áldeqaıda sapaly ári baǵasy da qalta kótererlik.
“Osynyń ózinen-aq bizge Reseımen jumys isteýdiń óte-móte tıimsiz ekenin kórýge bolady”, – deıdi osy oraıda Qazaqstannyń qaptamashylar qaýymdastyǵynyń basshysy.
“Reseıdiń munaıhımıa zaýyttary klınetten aıyrylyp, tabysy ortaıa bastaǵan tusta bizdi keri qaıtarýdyń amalyn izdep alasurdy. Osy maqsatta odaqqa enbeıtin elderden tasymaldanar polımer shıkizaty úshin 6,5 paıyz kóleminde ımporttyq baj salyǵyn engizýdi usynyp Kremldi qolqalaýǵa kóshti. Qazir bizdi álgi zaýyttardyń qorasyna ákep qaıta qamamaq…”, – deıdi ol.
Importtyq baj salyǵy engizilse qazaqstandyq qaptamashylardy shıkizatpen qamtyp otyrǵan sheteldik áriptester baǵany kóterýge májbúr bolady. Budan otandyq óndirýshiler shyǵynǵa ushyrap, onyń ornyn toltyrý úshin taýar baǵasyn kóterýge týra keledi.
“Eger qaptamanyń qunyn kótersek tıisinshe azyq-túlik baǵasyna áser etedi. Bul qazirgideı qysyltaıań shaqta halyqtyń qaltasyn qaǵyp, ınflásıanyń ósýine alyp keledi”, – deıdi Áýbákirov.
Importtyq baj salyǵy engizilgeni resmı rastalsa taýar baǵasyn kóterýden ózge jol joq. Qazaqstandyq qaptamashylar baǵany burynǵy deńgeıde ustar bolsa, japatarmaǵaı bankrotqa ushyraıdy. Otandyq naryqty reseılik qaptamashylar “otarlaıdy”.
“Reseıdiń osy saladaǵy solaqaı sheshiminen biz ǵana emes, osy odaqqa engen Qyrǵyzstan men Armenıa da sorlaıdy”, – dedi sóziniń túıininde Qazaqstannyń qaptamashylar qaýymdastyǵynyń basshysy.
…
Atalǵan jaǵdaı Kókshetaýdaǵy “Novopek” qaptama kompanıasynyń dırektory Rústem Osmanovty da alańdatýda. Aıtýynsha mundaı salyq túri polımer shıkizatyn óndiretin reseılik zaýyttarǵa tıimdi, al qazaqstandyq qaptamashylar osynyń kesirinen qyp-qyzyl shyǵynǵa batady.
“Qaptamanyń qunyn kótere almaımyz. Búıter bolsaq Ázirbaıjan, Ózbekstan, Túrkimenstan óndirýshilermen básekelesýden qalyp, suranysty joǵaltamyz. Sebebi olardyń taýary odaq aıasyndaǵy ımporttyq baj salyǵynyń talabyna baǵynbaıdy, tıisinshe baǵasy bizge qaraǵanda kóp tómen bolady”, – deıdi ol.
Eń qyzyǵy Reseı zaýyttary atalǵan elderge shıkizatty Qazaqstanǵa qaraǵanda áldeqaıda arzan baǵamen saýdalaıdy eken. Nege deseńiz, bularda shıkizat tasymaldaýshylar arasyndaǵy básekege shekteý qoıylmaǵan.
“Saladaǵy kompanıalar qurdymǵa ketse, Úkimettiń shaǵyn jáne orta bızneske bólgen qyrǵyn qarajaty zaıa ketkeni dep bilińiz. Eýrazıalyq odaq Reseıdiń jekemenshigi syndy. Reseı odaq arqyly óz saıasatyn iske asyrýda. Munyń bári sonyń saldary…” , – deıdi Osmanov.
…
Reseı bıliginiń Qazaqstan ekonomıkasynyń baǵdaryna qaıshy keletin sheshim qabyldaýy jalǵyz bul emes.
2018 jyly Máskeý Eýrazıalyq odaqqa kirmeıtin elderden qant kirgizýge kedendik baj salyǵyn kóterip jiberdi.
Sonyń kesirinen Qazaqstanda qant tapshylyǵy týyndap, ónimdi Reseıden satyp alýǵa týra keldi. Birqatar otandyq qant kompanıalarynyń jumysy turalap qaldy.
Byltyr taǵy da sol Máskeýdiń uıǵarymymen sút ónimderiniń qaýipsizdigin anyqtaıtyn erejeler engizildi. Saladaǵy sarapshylardyń pikirinshe bul Qazaqstandaǵy sút sharýashylyǵyn sharasyz kúıge túsirdi.
Máskeý ekonomıkanyń sheńberinen shyǵyp, odaqtastar elderdiń densaýlyq, ǵylym-bilim salasyna da tumsyq tyqqysy keledi.
Máskeýdiń bul oıyn túneýkúni prezıdent Toqaev tejep tastaǵan.
“Atalǵan salalardy Eýrazıalyq odaqtyń qaraýyna engizý uıymnyń áýel bastaǵy maqsat-muratyna keraǵar”, – degen bolatyn Toqaev odaqtyń ekonomıkalyq damý baǵdary talqylanǵan jıynda.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
