Qazaqstanda múmkindigi shekteýli balańyzdyń nemese jaqynyńyzdyń quqyǵy buzylǵan jaǵdaıda, qaıda jáne qalaı shaǵymdaný kerek? Qandaı memlekettik nemese qoǵamdyq uıymdar kómektese alady? Bul suraqtar kóp ata-anany, ásirese erekshe qajettilikteri bar balasy bar otbasylardy jıi mazalaıdy,- dep habarlaıdy Dalanews.kz
Memleket ınklúzıany damytý men áleýmettik ádilettilikke baǵyttalǵan túrli tetikterdi engizgenimen, kúndelikti ómirde erekshe balalar men eresek múgedekterdiń quqyǵy eskerýsiz qalyp jatatyn jaǵdaılar kezdesedi. Osyndaı jaǵdaıda qaıda jáne qalaı júginýge bolatynyn tómende naqtylap berdik.
Jergilikti jumyspen qamtý jáne áleýmettik qorǵaý basqarmalary
Eger múgedektik mártebesin alý, ońaltý quraldaryna nemese áleýmettik kómekke qatysty qıyndyq týyndasa, jergilikti jumyspen qamtý jáne áleýmettik qorǵaý basqarmalaryna júginýge bolady.
Ne úshin júginýge bolady:
- Múgedektik statýsyn anyqtaý,
- Járdemaqylar men áleýmettik tólemder,
- Arnaıy áleýmettik qyzmetter (kúndizgi ortalyqtar, pansıonattar),
- Ońaltý quraldary men qyzmetteri.
Qaıda júginý kerek:
- Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy (SON),
- Nemese qala/aýdan ákimdigi janyndaǵy áleýmettik qorǵaý bólimine.
Bilim basqarmalary men mektep ákimshiligi
Inklúzıvti bilim berý quqyǵy buzylǵanda, balabaqshaǵa nemese mektepke qabyldamaý faktisi oryn alǵanda bilim basqarmalaryna júginýge bolady.
Ne úshin júginýge bolady:
- Inklúzıvti bilim berýden bas tartý,
- Pedagog, asıstent, psıhologtyń jetispeýi,
- Qatygezdik, shettetý, mektep ishinde kemsitý.
Qaıda júginý kerek:
- Mektep nemese balabaqsha ákimshiligine,
- Qalalyq nemese oblystyq bilim basqarmasyna,
- 1414 nómiri arqyly QR Oqý-aǵartý mınıstrligine.
Adam quqyqtary jónindegi ýákil (Ombýdsmen)
Eger memlekettik organdar tarapynan ádiletsizdik oryn alsa:
Ne úshin júginýge bolady:
- Zańsyz áreketter nemese áreketsizdik,
- Qyzmet kórsetýden bas tartý,
- Quqyq buzýshylyqtar men kemsitýshilik.
Júginý joly:
- kense@ombudsman.gov.kz
- Tel.:8-(7172)-74-05-48
Qazaqstanda adam quqyqtary jónindegi ýákil - Artýr Lastaev.
Balalardyń quqyqtary jónindegi ýákil (Balalar ombýdsmeni)
Ne úshin júginýge bolady:
- Balaǵa qatysty zorlyq-zombylyq,
- Bilim alý quqyǵy buzylýy,
- Psıhologıalyq qysym, kemsitý.
Balalardyń quqyqtary jónindegi ýákil - Dınara Zákıeva
Úkimettik emes uıymdar men qoǵamdyq qorlar
Quqyqtyq, psıhologıalyq, áleýmettik kómek kerek bolǵan jaǵdaıda:
Mysaly:
- "Shyraq" qory – múgedek áıelder men balalardyń quqyǵyn qorǵaıdy,
- "ARDI" qory – ınklúzıa men bilim salasyna qatysty máselelerdi sheshýge kómektesedi,
- "Qoljetimdi Qazaqstan" – ınfraqurylym men qoǵamdyq keńistikterdiń qoljetimdiligin baqylaıdy,
- "Daǵdarys ortalyqtarynyń odaǵy" – otbasyndaǵy zorlyq pen qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan analarǵa kómek kórsetedi.
Prokýratýra men polısıa
Ne úshin júginýge bolady:
- Qyzmet kórsetýden zańsyz bas tartý,
- Fızıkalyq nemese psıhologıalyq zorlyq,
- Quqyq buzýshylyqtar.
Júginý joly:
- Aýdandyq prokýratýra,
- 102 nómiri arqyly polısıa.
Elektrondyq jáne onlaın platformalar
Qoljetimdi servıster:
- eGov.kz – áleýmettik qyzmetter men shaǵymdar,
- 1414 – Biryńǵaı call-ortalyq,
- eotinish.kz
Eske salaıyq, jaqynda Astana qalasynda qoǵamdyq kólikte erekshe balasy bar ana men jolaýshy arasyndaǵy daý qoǵamdy dúr silkindirdi. Vıdeoda áıel adam aýtızmi bar balaǵa dóreki sóılep, bala men anasyn balaǵattaǵany anyq estiledi. Anasy jaǵdaıdy sabyrmen túsindirýge tyrysqanymen, qarsy taraptyń agresıasy toqtamaǵan.
Oqý-aǵartý mınıstrliginiń Balalardyń quqyqtaryn qorǵaý komıteti bul jaǵdaıǵa beıjaı qaramaı, tekseris bastaǵanyn habarlady.
“Mundaı áreketke jol berýge bolmaıdy. Árbir bala damý erekshelikterine qaramastan, qurmetke, qorǵaýǵa jáne qoǵam ómirine qatysýǵa quqyly”, – dep málimdedi Komıtet.
Balalardyń nemese eresek múgedekterdiń quqyǵy buzylǵan jaǵdaıda únsiz qalýǵa bolmaıdy. Quqyq qorǵaý quraldary bar, tek ony bilý jáne qoldana bilý qajet. Árbir ata-ana, árbir azamat óziniń jáne balasynyń quqyǵyn qorǵaı alatyn deńgeıde aqparattanýy kerek. Al qoǵam – ózara syılastyq pen janashyrlyqqa negizdelýi tıis.
