Qazaqstan Respýblıkasy Bas prokýratýrasy Quqyqtyq statısıka jáne arnaıy esepke alý Komıtetiniń Qylmystyq qaýip-qaterlerdiń jáne qoǵamdyq qaýipsizdiktiń táýekelderin boljaý ortalyǵy jumyspen qamtý salasyndaǵy qylmyskerlerdiń belsendiligi týraly eskertedi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Sheteldik derekkózderdiń málimetterine sáıkes ınternet-alaıaqtar tanymal platformalarda jáne áleýmettik jelilerde mınımaldy talaptarmen joǵary tabys usyna otyryp, jumysqa ornalasý týraly habarlandyrýlar jarıalaıdy.
Jaýap bergennen keıin, izdeýshilerge jalǵan saıttarǵa siltemeler, jeke derekterdi jınaýǵa arnalǵan saýalnamalar jiberiledi nemese zıandy baǵdarlamalyq qamtylymy bar «jumys isteýge arnalǵan mobıldi qosymshany» ornatýdy usynady, bul zıankesterge banktik derekterge, messendjerlerge jáne qurylǵyny basqarýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar, shetelde, onyń ishinde Ońtústik-SHyǵys Azıa elderinde (Taıland, Mánma jáne t.b.) jumys isteý týraly jalǵan usynystar da ózekti bolyp qalýda.
Azamattardy IT, modeldik, qonaq úı bıznesi salasynda nemese call-ortalyqtarǵa jumysqa ornalasý túrimen shetelge áketý úshin jaldaıdy, onda olar eńbek jáne seksýaldyq quldyqta bolýy, qanaýǵa jáne zorlyq-zombylyqqa ushyraýy múmkin. Keıbir jaǵdaılarda zardap shekkenderdi basqa azamattardy májbúrlep aldaý nemese dene múshelerin transplantasıalaý shemalarynda paıdalanady.
Qylmyskerlerdiń qurbany bolmaý úshin kelesiler usynylady:
- qujattardy jibermes nemese qosymshalardy júktemes buryn jumys berýshiniń zańdylyǵyn jáne saıttyń meken-jaıyn tekserý;
- jumysqa, oqýǵa nemese vızaǵa resimdeý úshin qarajat aýdarmaý;
- qosymshalardy tek Google Play, App Store resmı dúkenderinen ornatý;
- resmı shart jasasqanǵa deıin jeke basyn kýálandyratyn qujattardyń kóshirmeleri men derekterin jáne bank kartalaryn usynbaý;
- qyzmetkerlerdi irikteý boıynsha qyzmet kórsetetin deldaldyń nemese agenttiktiń zańdylyǵyna kóz jetkizý jáne agenttiktiń tirkeý derekterimen sheteldik jumys berýshi arasynda jasalǵan shartty suratý;
- kez kelgen kúmán týyndaǵan kezde polısıaǵa habarlaý.
Sizdiń týysyńyz nemese dosyńyz adam saýdasynyń qurbany bolǵan joq pa tekserińiz:
- ádettegideı qońyraý shalǵan kezde beıne qońyraýǵa aýysýdy usynyńyz. Eger ol bas tartyp, «múmkin emes» – dep baılanysyn úzse, bul dabyl sıgnaly, polısıaǵa habarlasýdy usynamyz;
- beıne qońyraý kezinde kelesi suraqtardy qoıyńyz: «Qaıda turǵanyńdy kórset - men seniń qanshalyqty jaıly ekenińdi kórgim keledi»; Seniń janyńda kim bar, olardy kórýge bolady ma; Sen qazir qaıdasyn, bul páterme, jataqhanama, úıme; Búgin tańǵy asqa/túski asqa/keshki asqa ne bar; Telefondy qaı jerde qýattaısyz; Seniń qasyńda rozetka barma; Terezeden qandaı kórinis, kóshege shyǵa alasyń ba; Sen búgin demaldyń ba; Sende demalys qashan;Jalaqy aldyń ba; Qujattaryńdy qaıda saqtaısyn?».
Adam ornalasqan fonǵa jáne qorshaǵan ortaǵa (bólme, qoıma, jataqhana), qasynda áńgimeni baqylap turǵan bóten adamdardyń bolýyna, keńes berýdiń dybysyna, daýys ekpinine, bet álpetine (qorqyp turǵandaı kórinedi, kameraǵa qaraýdan bas tartady) nazar aýdaryńyz.
