Qazaqstandy qazaq halqymen birge basqa ulttardyń taǵdyr taýqymetimen elimizge kelip qalǵan dıasporalary mekendeıdi. «130 ulttyń ókili turady» degenimizben aqıqatynda Qazaqstanda sany júz myńnan asatyn toǵyz ult dıasporasy (orys, ózbek, ýkraın, uıǵyr, tatar, nemis, túrik, koreı, ázirbaıjan) ǵana bar.
Elimizdegi eki chýkcha, bir shor, úsh tofalary, tórt veps, jeti býrát, on qalmaq taǵy basqalardy keńestik psıhologıamen árqaısysyn jeke-jeke ultqa esepteýdiń ne keregi bar? Olar da óz etnostarynyń jaı ókilderi ǵana.
2016 jylǵy 1 mamyrdaǵy statısıkalyq derekter boıynsha. elimizde 17 753 200 adam bar eken. Halqynyń sany jaǵynan elimiz álemde 63-orynda. Elimizdegi memleket quraýshy ult – Qazaqtar 67 paıyz bolsa, qalǵandary: orystar 3,5 mln (20%), ýkraındar 290 myń (1,64%), ózbekter 550 myń (3,11%), uıǵyrlar 256 myń (1,45%), tatarlar 202 myń (1,15%), nemister 181 myń (1%). Sondyqtan, Qazaqstandaǵy qazaqtardan basqany «ult» dep ataýdyń ǵylymı negizi joq.
Óıtkeni, ult bolý úshin sol aımaqta sol ulttyń óz jeri, óz shekarasy bolý kerek. Al, biz tipti sany bir paıyzǵa da jetpeıtin dıaspora ókilderin ult dep ataýǵa qushtarlanamyz. Bul jalpaq shesheılik saıasattan týyndaǵan ýaqytsha qubylys dep oılaımyn.
Dúnıe júzinde jergilikti ult barsha halqynyń 2/3 bóliginen assa ol monoultty memleket dep sanalatyn halyqaralyq praktıka qalyptasqan. Osy turǵydan alǵanda Qazaqstan (qazaqtar - 67%) qazir monoultty memleket!
Qazaq halqynyń qalmaq-jońǵar shapqynshylyǵyna qarsy shaıqastaryna, úsh ǵasyr boıy patshalyq Reseıge qarsy 400-den astam ult-azattyq kóterilisterine qazaqtan basqa eshkim qatysqan joq. Sondyqtan óz Elinde, óz Jerinde, óz Tilimen óz Memlekettiligin qurýǵa jáne nyǵaıtýǵa qazaq halqynyń Jaratýshy bergen qanunı jáne moraldyq quqyǵy bar.
Qazaqstan qazaqtardyń memleketi ekendigin, orystardyń ıntellektýaldyq keleshegi tek Reseımen baılanysty ekendigin elimizdegi orys dıasporasy da túsine bastady. Sondyqtan, olardyń balalary negizinen Reseıdiń joǵary oqý oryndarynda oqıdy, bitirgen soń sol jaqta qalyp jatyr.
Qazaqstandaǵy 25 jasqa deıingi balalar men jastardyń jalpy sanynda qazaqtar qazir 85 paıyzǵa jetti. Endi qudaı qalasa, taıaý jyldarda elimizdegi qazaqtar 80 paıyzǵa jetedi. Bul qazaqtardyń Qazaqstanda turatyn túrli ult ókilderiniń azamattyq quqyqtaryna qamqorlyq jasaı otyryp, óziniń monoulttyq memleketin qalyptastyrýǵa tolyq múmkindik beredi degen sóz!
Marat Toqashbaevtyń Feısbýktegi paraqshasynan alyndy
