قازاقستاندى قازاق حالقىمەن بىرگە باسقا ۇلتتاردىڭ تاعدىر تاۋقىمەتىمەن ەلىمىزگە كەلىپ قالعان دياسپورالارى مەكەندەيدى. «130 ۇلتتىڭ وكىلى تۇرادى» دەگەنىمىزبەن اقيقاتىندا قازاقستاندا سانى ءجۇز مىڭنان اساتىن توعىز ۇلت دياسپوراسى (ورىس، وزبەك، ۋكراين، ۇيعىر، تاتار، نەمىس، تۇرىك، كورەي، ءازىربايجان) عانا بار.
ەلىمىزدەگى ەكى چۋكچا، ءبىر شور، ءۇش توفالارى، ءتورت ۆەپس، جەتى بۋريات، ون قالماق تاعى باسقالاردى كەڭەستىك پسيحولوگيامەن ءارقايسىسىن جەكە-جەكە ۇلتقا ەسەپتەۋدىڭ نە كەرەگى بار؟ ولار دا ءوز ەتنوستارىنىڭ جاي وكىلدەرى عانا.
2016 جىلعى 1 مامىرداعى ستاتيستيكالىق دەرەكتەر بويىنشا. ەلىمىزدە 17 753 200 ادام بار ەكەن. حالقىنىڭ سانى جاعىنان ەلىمىز الەمدە 63-ورىندا. ەلىمىزدەگى مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت – قازاقتار 67 پايىز بولسا، قالعاندارى: ورىستار 3،5 ملن (20%)، ۋكرايندار 290 مىڭ (1،64%)، وزبەكتەر 550 مىڭ (3،11%)، ۇيعىرلار 256 مىڭ (1،45%)، تاتارلار 202 مىڭ (1،15%)، نەمىستەر 181 مىڭ (1%). سوندىقتان، قازاقستانداعى قازاقتاردان باسقانى «ۇلت» دەپ اتاۋدىڭ عىلىمي نەگىزى جوق.
ويتكەنى، ۇلت بولۋ ءۇشىن سول ايماقتا سول ۇلتتىڭ ءوز جەرى، ءوز شەكاراسى بولۋ كەرەك. ال، ءبىز ءتىپتى سانى ءبىر پايىزعا دا جەتپەيتىن دياسپورا وكىلدەرىن ۇلت دەپ اتاۋعا قۇشتارلانامىز. بۇل جالپاق شەشەيلىك ساياساتتان تۋىنداعان ۋاقىتشا قۇبىلىس دەپ ويلايمىن.
دۇنيە جۇزىندە جەرگىلىكتى ۇلت بارشا حالقىنىڭ 2/3 بولىگىنەن اسسا ول مونوۇلتتى مەملەكەت دەپ سانالاتىن حالىقارالىق پراكتيكا قالىپتاسقان. وسى تۇرعىدان العاندا قازاقستان (قازاقتار - 67%) ءقازىر مونوۇلتتى مەملەكەت!
قازاق حالقىنىڭ قالماق-جوڭعار شاپقىنشىلىعىنا قارسى شايقاستارىنا، ءۇش عاسىر بويى پاتشالىق رەسەيگە قارسى 400-دەن استام ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستەرىنە قازاقتان باسقا ەشكىم قاتىسقان جوق. سوندىقتان ءوز ەلىندە، ءوز جەرىندە، ءوز تىلىمەن ءوز مەملەكەتتىلىگىن قۇرۋعا جانە نىعايتۋعا قازاق حالقىنىڭ جاراتۋشى بەرگەن قانۇني جانە مورالدىق قۇقىعى بار.
قازاقستان قازاقتاردىڭ مەملەكەتى ەكەندىگىن، ورىستاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق كەلەشەگى تەك رەسەيمەن بايلانىستى ەكەندىگىن ەلىمىزدەگى ورىس دياسپوراسى دا تۇسىنە باستادى. سوندىقتان، ولاردىڭ بالالارى نەگىزىنەن رەسەيدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيدى، بىتىرگەن سوڭ سول جاقتا قالىپ جاتىر.
قازاقستانداعى 25 جاسقا دەيىنگى بالالار مەن جاستاردىڭ جالپى سانىندا قازاقتار ءقازىر 85 پايىزعا جەتتى. ەندى قۇداي قالاسا، تاياۋ جىلداردا ەلىمىزدەگى قازاقتار 80 پايىزعا جەتەدى. بۇل قازاقتاردىڭ قازاقستاندا تۇراتىن ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ ازاماتتىق قۇقىقتارىنا قامقورلىق جاساي وتىرىپ، ءوزىنىڭ مونوۇلتتىق مەملەكەتىن قالىپتاستىرۋعا تولىق مۇمكىندىك بەرەدى دەگەن ءسوز!
مارات توقاشبايەۆتىڭ فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىنان الىندى
