Ǵalymdardyń aıtýynsha, ylǵaldylyq sensory úshin sezimtal element retinde bastapqy materıaldy irgeli zertteý jáne qosý prosesi ımportty almastyrý máselesin sheshe alady. Iaǵnı, belsendirilgen kómirden jasalǵan grafen oksıdi membranasynyń negizinde ylǵaldylyqty ólsheý jáne qalpyna keltirý úshin sezimtal sensor jasalady.
Joba jetekshisi Tilek Qýanyshbekovtyń sózinshe, zertteletin bastapqy materıaly ylǵaldylyq dachıgi úshin sezimtal element retinde uzaq merzimdi, al onyń tehnologıalylyǵy paıdalaný qarapaıymdylyǵymen joǵary bolady.
– Ádette ylǵaldylyq nólden 100-ge deıin nemese besten 100 paıyzǵa deıin anyqtalady. Bul basqa materıaldarmen salystyrǵandaǵy kórsetkish. Ylǵaldylyqtyń 50-80 paıyzyn tekseretin dachıkter bar, – dep túsindiredi Tilek Qýanyshbekov. – Qazaqstanda dachık úshin sezimtal element retinde bastapqy materıal óndirilmeıdi, tek satyp alynady. Eger bári jaqsy bolsa, onda zertteý aıaqtalǵannan keıin komersıalaýǵa bolady. Ol sheteldik ylǵaldylyq sensorlarynan kem túspeıdi, ári baǵasy jaǵynan qoljetimdi bolmaq. Sonymen qatar, grafen oksıdin grafıtten alýǵa bolady, biraq bul qymbat. Belsendirilgen kómir qarjylyq jaǵynan únemdi, sonymen qatar onyń jaqsy sorbsıalyq qasıetteri bar, biraq naqty beti de mańyzdy.
Joba jaqynda qarjylandyrylsa da, aıaqtalý merzimi tek 2023 jyly. Degenmen jobanyń jetistikter jetkilikti. Sonymen, Hammers ádisin qoldana otyryp, belsendirilgen kómirden grafen oksıdiniń eritindisi sıntezdeldi. Bul aktıvtendirilgen kómirdiń kúkirt qyshqyly, natrıı nıtraty, kalıı permanganaty sıaqty kúshti qyshqyldarmen totyǵatynyn bildiredi. Totyǵý úsh temperatýra rejıminde júredi: tómen – 0°, ortasha – 35° jáne joǵary – 90°. Sıntezdiń sońynda grafen oksıdiniń suıyq eritindisi alynady jáne osy eritindiden ylǵaldylyq sensory úshin sezimtal element retinde bastapqy materıaldy alýǵa bolady.
Aıta ketý kerek, grafen oksıdi úshin kóptegen qosymshalar bar. Ony jaryq sensory, gaz sensory, sýdy aýyr metaldardan tazartý, medısınalyq jabysqaq sylaqtyń ıkemdiligi men beriktigi, dene brondary úshin paıdalanýǵa bolady.
