Suraq: Sońǵy kezderi memlekettik telearnalardan buryn aıtylmaıtyn pikirler aıtylyp, buryn efırge jolatpaıtyn tulǵalar kórine bastady. Bılik ókilderi de ulttyq jańǵyrý dep uran sap jatyr. Shynymen de bizdiń bılik qazaqqa jaqyndaýdy kózdep otyr ma, álde, munyń ózge bir saıası astary bar ma?
Jaýap: Aqorda ıdeologtarynyń ishinde ne oı jatqanyn, osy bastamany kótergendegi túpkilikti maqsaty ne – ony ıt bilip pe! Bári de múmkin! Saıasatty saıası tehnologıalar anyqtap ketken zaman emes pe? Qoǵamda bar basqa ótkir taqyryptardan el nazaryn basqa jaqqa aýdarý sekildi quıtyrqylyq bolýy ábden múmkin. Ondaı senarılerdiń talaıyn kórdik qoı.
Senim de bar, óıtkeni ulttyq múddeni qorǵaý – ol tek qana postsovet keńistigine ǵana táne emes, órkenıettik sıpaty bar álemdik trend. Ol kóshten múldem kesh qalyp qoıýǵa bolmaıtynyn bılik basyndaǵylar sezip jatsa kerek. Óıtkeni qoǵam ishinde bul taqyryp keńinen ári tereń talqylanyp jatqanyna biraz ýaqyt boldy. Sondyqtan da, formaldy túrde bolsa da, bılik osy tendensıaǵa boı uryp jatyr.
Kúdik te joq emes, óıtkeni keshe ǵana óz maqalasynda prezıdent «ulttyq jáne rýhanı jańǵyrý isine búkil qoǵamdy qatystyrý kerek» degen syńaıda oı tastap edi, al onyń ózi keshe ǵana qol qoıǵan Jarlyqpen bekitilgen tıisti komısıada – taǵy da biryńǵaı mınıstrler men ákimder otyr! Quddy bir sheneýniktik modernızasıa sekildi. Eki aýyz sózdiń basyn qosa almaıtyn keıbir mınıstr men ákim meniń sanamdy qalaı jańǵrytady dep oılap qaldym. Endi solardyń ulttyq jáne rýhanı máseleler boıynsha jazylǵan eńbekterin oqyp, olarmen kezdesýge daıyndalyp jatyrmyn... Ras, birdi-ekili qoǵam qaıratkeri bar. Biraq, shyn máninde el ishine bedeli bar, sózin qalyń jurtshylyqqa da, bılikke de ótkize alatyn qoǵamdyq oı lıderleri joq! Munyń ózi sol komısıanyń moraldyq ári saıası legıtımdigine teris áser eteri sózsiz.
Shyny kerek, Erlan Qarın myrza kelgeli «Qazaqstan» ulttyq arnasynyń qoǵamdyq-saıası habarlarynda jańasha, zaman talabyna saı lep sezile bastaǵandaı. Memlekettik TV-da «persona non grata» bop júrgen biz sekildi adamdardy ekranǵa shyǵara bastady. Jańa taqyryptar kóterilip, sony forma men mazmun paıda boldy. Ol úshin qýanýymyz kerek.
Biraq, bir saýal bar: Qarın myrzanyń bul bastamasy uzaqqa sozyla ma? Joǵarǵy jaqta otyrǵan sheneýnikter bul novasıalarǵa qalaı qaraıdy? «Nege bılikke syn aıtatyn adamdarǵa efırlik ýaqyt beresiń?!» dep onyń betin qaıtaryp tastaı ma? Bizdiń jaǵdaıda bári de múmkin!
Taǵy da qaıtalap aıtaıyn: ulttyq jáne rýhanı máselelerdi kóterip, bılik durys jasap otyr (árıne, prezıdenttiń maqalasy dogma bop qalmaýy tıis, ony damytý, jetildirý, aıtylmaı qalǵan máselelerdi qosý – qoǵamnyń isi), biraq osy ıgi urandardyń bári formalızmge ulasyp, sóz júzinde qalmaýy tıis! Jáne de bul problemanyń qoǵam úshin mańyzdy eki astary bar.
Biri – bul proses búgingi saıası rejımniń aıasynda ótse de, strategıalyq turǵyda jalpydemokratıalyq jańǵyrý talaptarymen júzege asýy tıis. Onsyz kez kelgen modernızasıa (quı, ol ekonomıkalyq bolsyn, quı, ol áleýmettik bolsyn) – tul!
Ekinshisi – ulttyq jáne rýhanı jańǵyrý – barsha ultty, qoǵamdy is júzinde biriktire alatyn ıdeıa! Bul bastama bılikke de, opozısıaǵa da, osy ekeýine qosylmaıtyn basqa kúshterge de ortaq! Iaǵnı, osy bastama tóńireginde ulttyq birlik ıdeıasyn da júzege asyrýǵa bolady. Opozısıanyń bir ókili retinde men oǵan daıynmyn. Sondyqtan da joǵary atalǵan telehabarlarǵa qatystym. Biraq oǵan qazirgi bılik daıyn ba? Bar gáp sonda!
