2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda Qazaqstannyń Qarjy mınıstrligi salyqtyq jáne kedendik ákimshilendirýdi jańǵyrtýǵa, memlekettik baqylaýdy jaqsartýǵa jáne memlekettik satyp alýdy ońtaılandyrýǵa basa nazar aýdardy. Negizgi jetistikterge deklarasıalaýdyń jańa júıesin engizý, transferttik baǵa belgileýge baqylaýdy kúsheıtý jáne memlekettik qyzmetterdi sıfrlandyrý kiredi. Sonymen birge zańsyz satyp alynǵan aktıvterdi qaıtarý boıynsha jumys júrgizilýde.
Salyq salý
2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda memlekettik búdjetke 8,9 trln teńge tústi.
Sonymen qatar jeke tulǵalardyń bankrottyǵy men tólem qabiletin qalpyna keltirýdiń zamanaýı ınstıtýtyn qurý boıynsha jumys júrgizildi. Jańa Zań engizilgen sátten bastap 43 mlrd teńge bereshegi bar 13 myńnan astam azamat bankrot dep tanyldy.
2024 jyldyń 1 qańtarynan bastap jeke tulǵalardy jalpyǵa birdeı deklarasıalaýdyń úshinshi kezeńi bastaldy. Bıznes qurylymdary «kirý» deklarasıasyn tapsyrady. Qazirgi ýaqytta 1 mln-nan astam esep qabyldandy.
Eksporttyq-ımporttyq operasıalar salasyndaǵy valútalyq baqylaý fýnksıasynyń bir bóligi Memlekettik kirister komıtetine berildi. Birinshi jartyjyldyqtyń qorytyndysy boıynsha oryndalmaǵan mindettemeler máseleleri boıynsha quqyq qorǵaý organdaryna $3,3 mlrd somasyna 335 materıal berildi.
2024 jylǵy 25 naýryzda Memleket basshysy syrtqy ekonomıkalyq qyzmetke qatysýshylardy baqylaýdy kúsheıtýge baǵyttalǵan Transferttik baǵa belgileý týraly zańǵa engizilgen túzetýlerge qol qoıdy. Bul memleket kiristerin joǵaltýǵa jol bermeýge jáne eksporttalatyn taýarlarǵa ádil naryqtyq baǵa belgileýge múmkindik beredi.
Sonymen qatar tranzıt áleýeti kúsheıip keledi. Úshinshi eldermen ótkizý pýnktteriniń ótkizý qabileti 36%-ǵa artty. 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda 600 myńnan astam avtokólik quraldary ótkizildi, bul 2023 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 160 myńǵa artyq.
Mınıstrlik kedendik bıznes-prosesterdi sıfrlandyrý men ońtaılandyrý boıynsha jumysty jalǵastyrýda. 2024 jyldyń sáýir aıynda ekspress-júkterdi elektrondy deklarasıalaý júıesi iske qosyldy. Jyl sońyna deıin «Keden» AJ jańa keden júıesin kezeń-kezeńimen engizý josparlanýda. Jańa Salyq kodeksine qatysty jumys júrgizilýde, onyń maqsaty – bıznes úshin qolaıly jaǵdaı jasaý jáne servıstik qyzmet kórsetý men sıfrlandyrýǵa baǵdarlaý.
Memlekettik satyp alý
2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda memlekettik basqarýdy jaqsartýdaǵy mańyzdy qadam 2024 jyldyń 1 shildesinde kúshine engen «Memlekettik satyp alý týraly» jańa zańnyń qabyldanýy boldy.
Bul zań satyp alynatyn taýarlardyń, jumystar men qyzmetterdiń sapasyn arttyrýǵa, rásimderdi jeńildetýge jáne prosesterdi odan ári avtomattandyrýǵa baǵyttalǵan. Satyp alýlardyń qoǵamdyq monıtorıńi, olardyń qorytyndysyna shaǵymdaný tártibin qaıta qaraý jáne ónim berýshilerdiń jaýapkershiligin kúsheıtý úshin jańa sharalar engizildi.
Zań merzimderdi qysqartýdy jáne satyp alý rásimderin jeńildetýdi kózdeıdi, shaǵymdardy uıymdastyrýshynyń ózi qaraıdy, bul prosesti jedeldetýge múmkindik beredi. Satyp alý qorytyndylary sotqa shaǵymdanǵan jaǵdaıda rásimder toqtatylmaıdy.
Jobalaýdan bastap paıdalanýǵa berý úshin jobany basynan aıaǵyna deıin bir merdiger iske asyratyn qurylys ınstıtýtyn engizýge erekshe nazar aýdarylady.
Budan basqa, offteık-kelisimsharttardy paıdalana otyryp, taýarlardy kepildendirilgen satyp alý engizilýde, al qosalqy merdigerlikke beriletin jumys kólemi 50%-dan 30%-ǵa deıin qysqardy.
Ulttyq kompanıalar men «Samuryq-Qazyna» qorynyń satyp alýlaryn biriktiretin Biryńǵaı satyp alý platformasyn qurý mańyzdy jańalyq boldy. Atalǵan platforma satyp alý týraly aqparat pen prosedýralarǵa biryńǵaı qol jetkizýdi qamtamasyz etedi, prosesterdi edáýir jeńildetip, jedeldetedi.
2024 jylǵy naýryzda otandyq óndirýshilerdi qoldaý sharalary qabyldandy, onyń ishinde 30% mólsherinde mindetti avans tóleý, qamtamasyz etýdiń barlyq túrlerinen bosatý jáne mindettemelerdi tıisinshe oryndamaǵany úshin turaqsyzdyq aıybyn shart somasynan 10%-dan 3%-ǵa deıin tómendetý qarastyrylǵan.
Memlekettik aýdıt
Birinshi jartyjyldyqta 2 trln teńge búdjet qarajatyna 847 aýdıtorlyq is-shara ótkizildi. Shamamen 218 mlrd teńge somasyna qarjylyq buzýshylyq anyqtaldy. 174 mlrd teńgege buzýshylyq joıyldy. Mınıstrlik aýdıttiń sıfrlyq quraldaryn keńeıte otyryp, búdjet qarajatyn, memlekettik jáne kvazımemlekettik sektor aktıvterin basqarýdyń tıimdiligin arttyrý boıynsha jumysty jalǵastyrýda.
Tekserý komısıalarynyń tóraǵalary men músheleriniń laýazymdaryna kandıdatty irikteý tártibi men baǵalaý ólshemsharttaryn bekite otyryp, tekserý komısıalarynyń qyzmetin jetildirý jóninde zańnamalyq sharalar qabyldandy.
«Ulttyq qor – balalarǵa» jobasy
2024 jyldyń aqpan aıynda qazaqstandyq balalar Ulttyq qordan alǵashqy tólemderdi aldy. Prezıdent bastamashylyq etken «Ulttyq qor – balalarǵa» jobasy ulttyq qordyń jyl saıynǵy ınvestısıalyq tabysynyń 50%-yn 18 jasqa deıingi balalardyń jınaqtaýshy shottaryna aýdarýdy kózdeıdi. Olardy paıdalanýdyń negizgi baǵyttary – turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartý jáne bilim alýǵa aqy tóleý.
Byltyr áleýmettik jobalardy iske asyrý boıynsha kóp jyldyq tájirıbeni eskere otyryp, tıisti Zań qabyldandy, operator retinde Biryńǵaı jınaqtaýshy zeınetaqy qory anyqtaldy.
Bıyl 18 jasqa tolǵan balalarǵa $100,05 esepteldi. 2023 jylǵy 31 jeltoqsandaǵy jaǵdaı boıynsha 18 jasqa deıingi balalardyń jalpy sany 6,9 mln adamdy qurady. Aýdarymdardy egov.kz platformasy men enpf.kz saıtynan baqylaýǵa bolady.
BJZQ derekterine sáıkes, 1 shildege qaraı turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartýǵa jáne bilim berý aqysyn tóleýge 16,6 myń ótinim berildi, onyń ishinde 13 myńǵa jýyǵy jalpy somasy $1,3 mln-ǵa oryndaldy. Balalarǵa kelesi qarajat esepteý 2025 jyldyń aqpanyna josparlanǵan.
Zańsyz satyp alynǵan aktıvterdi qaıtarý
Memleket basshysynyń tapsyrmasy sheńberinde zańsyz satyp alynǵan aktıvterdi memleketke qaıtarý jáne olardy ekonomıkalyq aınalymǵa tartý boıynsha jumys bastaldy.
Aktıvterdi qaıtarý jónindegi jumysty Bas prokýratýra janynan arnaıy qurylǵan komıtet tikeleı atqarady. Qarjy mınıstrligi osy aktıvterdi basqarý jáne áleýmettik jáne ekonomıkalyq jobalardy iske asyrýǵa qarajat baǵyttaý boıynsha jumys júrgizýde.
Barlyq qajetti zańnamalyq baza qabyldanyp, Arnaıy memlekettik qor ashyldy, onda qaıtarylǵan aktıvterdi satýdan túsken qarajat, sondaı-aq zańdy júzege asyrý sheńberinde tikeleı túsetin aqsha qarajaty jınaqtalatyn shot ashyldy.
Barlyq qaıtarylǵan qarajat budan ári ekonomıkalyq jáne áleýmettik jobalardy iske asyrýǵa baǵyttalady, Qazaqstan ekonomıkasyna jumys isteıtin bolady.
Sıfrlandyrý jáne memlekettik qyzmetter
Qazaqstannyń Qarjy mınıstrligi memlekettik qarjynyń sıfrly ekojúıesi úshin jańa qurylymdy ázirledi. Ol memlekettik organdar men kásipkerlerdiń sıfrly profılin qurýdy qamtıdy. Búdjetti josparlaýdyń aqparattyq júıesi sheńberinde árbir jobaǵa ótpeli ID-nómir beriletin bolady, bul onyń iske asyrylýyn basynan aıaǵyna deıin baqylaýǵa múmkindik beredi. Búdjet qarajatyn tıimdi paıdalanýǵa baqylaýdy jaqsartady.
Sondaı-aq «Josparlaý jáne satyp alý kezinde naryqty taldaý» quraly júzege asyrylady, ol artyq josparlaýdy boldyrmaýǵa jáne komersıalyq usynystardy qoldaný qajettiligin boldyrmaı, prosesti jeńildetýge kómektesedi. «Býhgalterlik operasıalar derekteriniń biryńǵaı qoımasy» jobasy barlyq qarjylyq operasıanyń biryńǵaı esebin qamtamasyz etedi. 2023 jyly júıege ortalyq memlekettik organdar qosyldy, al bıyl jergilikti organdar da qosylady.
Mınıstrlik sonymen qatar tasymaldaýshylar úshin Ózbekstan aýmaǵynan ótýge ruqsat berýdi jeńildetti. 2024 jylǵy 15 sáýirden bastap Qazaqstan men Ózbekstannyń aqparattyq júıesin ıntegrasıalaýdyń arqasynda proses tolyǵymen avtomattandyrylyp, sıfrly formatqa aýystyryldy. Pılottyq joba iske qosylǵan sátten bastap 28 naýryzda SHRB-nyń 11,2 myń ruqsaty berildi.
Maýsym aıynan bastap egov.kz jáne e-Lısenzıalaý portalynda memlekettik qyzmetter úshin tólem rásimi jeńildetildi. Endi paıdalanýshylarǵa kóptegen málimetti toltyrýdyń qajeti joq, bul qatelik qaýpin azaıtady jáne tólem prosesin jeńildetedi. Derektemelerdi avtomatty túrde qoıý qazir 198 aqyly memlekettik qyzmet úshin jaramdy.
2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda salyq rejımin ózgertý úshin jańa Servıs iske qosyldy, ol QQS boıynsha shekten asyp ketý jáne banktiń mobıldi qosymshasy arqyly rejımdi ózgertý qajettiligi týraly eskertedi. Bul aıyppuldar men salyq tóleýshilerdiń qolaısyzdyǵyn boldyrmaýǵa kómektesedi.
Qarjy mınıstrligi 48 memlekettik qyzmet kórsetedi, onyń 44-i elektrondy túrde usynylady. 2024 jyldyń alǵashqy alty aıynda 11,5 mln memlekettik qyzmet kórsetildi. Olarǵa smartfon arqyly qol jetkizýdi qamtamasyz etý boıynsha jumys júrgizilýde. «eGov mobile» mobıldi qosymshasynda salyq jáne keden baǵyttary, sondaı-aq aýdıtorlyq qyzmet boıynsha 22 memlekettik qyzmet qoljetimdi.
