Al aqparattyq keńistigimiz Reseıdiń baqylaýynda desek asyra aıtqandyq bolmas. Shyny kerek, Ortalyq Azıadaǵy túrki tildes memleketter arasynda bizdiń halyq tym orysshyl. Ony myna bir qarapaıym jaıttan anyq ańǵarýǵa bolady.
Jyl basynda Alekseı Navalnyıdyń «Gelendjıktegi Pýtın saraıy» degen zertteý fılmi jaryqqa shyqty. Bul fılm orystildi birqatar elde aı boıy Iýtýbtyń eń joǵarǵy reıtıńisinde kósh bastaǵany belgili. Búginde Kremldiń mazasyn qashyrǵan fılmdi 113 mıllıonnan astam adam kórip úlgergen.
Taıaýda áleýmettik jelini aqtaryp otyryp, atalmysh fılminiń Iýtýbtaǵy reıtıńisin kórip qaldym. Kórdim de Reseıdiń aqparatyna bizdiń bılik qana emes, qarapaıym halyqta jipsiz baılanǵanyna kózim jetkendeı boldy.
Álgi reıtıńke kóz salsańyz, «Gelendjıktegi Pýtın saraıy» fılmi birneshe apta boıy Iýtýbte Reseıde, Ýkraınada, Belorýste, Latvıada jáne Qazaqstanda birinshi oryndy eshqandaı fılmge des bermeı top bastaǵanyn baıqaýǵa bolady.
Osy bir qarapaıym jaıttan-aq Qazaqstandaǵy Iýtýbtyń aýdıtorıasy Reseıge qanshalyqty baılanǵanyn baıqaýǵa bolady. Sýrettegi statısıkadan birinshi orynda turǵan elderdiń qatarynan túrki tildes elderden Qazaqstannan basqa eldi kórmeısiz.
Iá, Ýkraına men Belorýstyń reıtıńiniń basynda turǵanyn túsinýge bolady. Olar baýyrlas halyq. Tili men dini ortaq. Al bizge ne joryq?
Satatıstıkada uzaq jyldan beri mıllıonǵa jýyq adamy Reseıge baryp, jumys istep nan taýyp júrgen Qyrǵyzstan men Ózbekstan múlde joq. Al ekonomıkalyq turǵydan Reseıge anaý aıtqandaı táýeldi emes, Qazaqstan orystyń aqparatyn jıi kóretin elderdiń bel ortasynda júrýin qalaı túsinýge bolady? Bul jaqsylyqtyń nyshany emes.
Búginde kórshiles Qyrǵyzstan men Ózbekstan ekonomıkalyq turǵydan Reseıge asa jaqyn el. Biraq qyrǵyz ben ózbekti ıdelogıalyq turǵydan orystyń shyrmaýyndaǵy el dep aıta almaısyń.
Al orystar ekonomıkalyq turǵydan qazaqtardy ózine básekeles sanaıtyny jasyryn emes. Óıtkeni, biz de Reseı sekildi syrtqa munaı, astyq, ýran, metal eksporttaımyz. Bizder ekonomıkalyq turǵydan orysqa muqtaj bolmasaq ta olarǵa ıdeologıalyq turǵydan nege táýeldimiz?
Aıtpaqshy, «Gelendjıktegi Pýtın saraıy» fılmi asa qyzyǵýshylyqpen kórgen elderdiń reıtıńisinde bizge týystas halyq ázirbaıjandar da bar eken. Biraq olar Navalnyıdyń fılmin biz sıaqty «qatty» kórmepti. Olardyń reıtıńinde atalǵan fılm 26 orynnan árige aspaǵan.
Nurlan Jumahan, jýrnalıs.
