Prezıdent Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty usynǵan latyn álipbıin qabyldady, maquldady. Tek endi osy álipbıdiń tiltanymdyq bazasy: emle erejesi men emle anyqtaǵyshy jáne emle sózdigin tıanaqtap ázirlep alý jóninde arnaıy bizge tapsyrma berip otyr. Tike sózi:
– Buǵan deıin biz 2 ret latyn grafıkasyna kóshýge tyrystyq. Alaıda, sońy sátti bolǵan joq. Sondyqtan, bul máselege jan-jaqty, tereń taldaý jasap baryp, túbegeıli sheshim qabyldaǵan abzal.
Kırılısadan latyn álipbıine jasandy túrde, tek sáıkes áripterdi ózgertý arqyly kóshýge bolmaıdy. Áıtpese, bul úlken qatelikke aparyp soǵady. Eń bastysy, azamattar, ásirese, jastarymyz qazaq tilindegi barlyq sózderdiń latyn grafıkasyndaǵy jazylý tártibin anyq bilýi kerek.
Iaǵnı, tilimizge arnalǵan orfografıalyq qaǵıdalardy qaıta qaraǵan jón. Mysaly, kırılısa grafıkasyndaǵy qazaq tiliniń tól sózderinde «y» árpi jıi kezdesedi. Osy áripti mehanıkalyq túrde latyn grafıkasyna kóshirse, aǵylshyn tilindegi «Ú» árpi árbir tıisti sózde paıda bolady. Bul – durys emes. Bizge jáne túrkitildes baýyrlarymyzǵa «Ú» árpi jıi kezdesetin sózderdi oqý qıynǵa soǵady. Mysaly, «tynyshtyq» («tynyshtyq») degen sózdi alyp qarańyzdar, úsh «Ú» árpi paıda boldy. Sózdiń ózi kózge jaǵymsyz kórinedi. Osyndaı mysaldar óte kóp.
Mine, sol sebepti, men Til bilimi ınstıtýtyna qazaq tiliniń jańa orfografıasy týraly arnaıy eńbek ázirleýdi tapsyrdym.
Sodan keıin ǵana latyn álipbıine aýysý jóninde aıtýǵa bolady. Asyǵystyqqa jol bermeýimiz kerek.
Tipti, kóshedegi bılbordtar men mınıstrlikterdiń ataýyna qarasaq ta jetkilikti. Tilimiz burmalanyp ketti. Ashyǵyn aıtý kerek, bul qazaq tiliniń tabıǵatyna jat, tipti, tilimizdi mazaq qylý sıaqty kórinedi. Mundaı ústirt jasalǵan til reformasynyń qajeti joq.
Bizge naqty reforma kerek. Til – ulttyń jany. Oǵan nemquraıly qaraýǵa múlde bolmaıdy. Sondyqtan, biz tilimizdiń mártebesin arttyratyn grafıkany ǵana qabyldaımyz, – dedi Prezıdentimiz.
Anar FAZYLJAN, A.Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory
