Jańa Qazaqstannyń jańa saıası tulǵalarynyń ishinde Prezıdent Ákimshiliginiń basshysy bolyp taǵaıyndalǵan Murat Nurtileýge qatysty ınternet jelisinde málimetter múldem joqtyń qasy. DalaNews.kz tilshisi jelide jazylyp jatqan pikirlerge qysqasha sholý jasap, Murat Nurtileý kim degen suraqqa jaýap izdep, onymen áriptes bolǵan birneshe adamǵa habarlasyp, pikir surap kórdi.
Almatyda týylyp, aýylda ósken
Aty-jóni jasyryn qalýdy ótingen Murat Nurtileýdiń tanysy bizge sheneýniktiń otbasy týraly aıtyp berdi. Insaıderdiń sózinshe, ol qarapaıym otbasynda ómirge kelip, tárbıelengen. Almatyda týǵanymen, aýylda ósken. Ákesi – ınjener, densaýlyǵyna baılanysty jumysqa jaramsyz bolǵandyqtan, zeınetkerlikke erte shyqqan. Anasy qazirgi Abaı atyndaǵy QazPÝ-de aǵylshyn tili pániniń muǵalimi bolyp jáne budan basqa eki jerde jumys istep, balalaryna sapaly bilim, taǵylymdy tárbıe bergen qaısar jan.
«Muratty burynnan tanımyn, onyń áke-kóke» deıtindeı eshqandaı tanysy da, tirep turǵan týysy da joq. Aýyldy eshqashan umytqan emes. Múmkindigine qaraı aýyldastary men synyptastaryna kómektesip te turady. Senatta birden kósheden kelip bastyq bola salǵan joq. Birtindep, satylap ósti. Apparat basshysynyń orynbasary boldy, keıin Senat apparatynyń basshysy qyzmetine taǵaıyndaldy.
Syrtqy ister mınıstrliginiń hatshylyǵyn da basqardy. Dıplomatıalyq turǵydan barlyq satylardan ótti deýge bolady. BUU-nyń Azıa jáne Afrıka elderi jónindegi departamentimen tyǵyz jumys istegen. Sonymen qatar QR Syrtqy ister mınıstriniń baıandamalarynyń analıtıkasyn jazýmen de aınalysatyn. Jalpy alǵanda, óte kásibı jas dıplomat. Men ony «do mozgov kosteı gosýdarstvennık» deıtin edim. Negizi, ol myqty ósti» deıdi.
Áriptesteriniń aıtýynsha, ol qyzmette óte talapshyl. Jenevada BUU-nyń kóptegen salalarymen, jergilikti jas mamandarmen baılanys ornata bilgen. Jergilikti bılik ókilderi men ózge de Halyqaralyq uıymdardyń BUU-men baılanys jasaıtyn sekretarıattary arqyly jaqsy qarym-qatynastar men baılanys ornata bilgeniniń arqasynda elimizge tıimdi kóptegen kelisimder men paıdaly kelissózderge qol jetkizgen kórinedi.
Qasym-Jomart Kemelulynyń basshylyǵymen Iadrolyq qarýsyzdandyrý jáne taratpaý jóninde konferensıany uıymdastyrýǵa tikeleı aralasqan. Jenevadaǵy GCSP degen uıymnyń turaqty múshesi, alqa múshesi bolyp, qaýipsizdik boıynsha jumystar atqarǵan.
Toqaevpen joly qalaı túıisken?
Murat Nurlanulynyń QR Syrtqy ister salasyna qyzmetke kelýine Qasym-Jomart Kemeluly tikeleı yqpal etken. Memleket basshysy Murat Nurtileýdi jas maman kezinen bilgen desek bolady. Syrtqy ister mınıstrligine jumysqa shaqyrylǵanda Murat Nurtileý jańadan oqý bitirgen jas maman edi.
Ol QazUÝ-diń halyqaralyq qatynastar fakúltetinde qoıylǵan «bron» arqyly irikteýden ótken on azamattyń biri. Olardyń arasynda Erjan Ashyqbaev, Frankfýrttegi Ermuhamed Qonyspaev, QR Prezıdenti ákimshiligindegi Syrtqy saıasat bólimi basshysynyń orynbasary Asqar Quttyqadam memleketshil azamattar bolǵan. Osy jas dıplomattardyń barlyǵy Kemelulynyń «shınelinen» shyqqan mamandar.
Búginde ózi basshy bolyp saılanǵan Prezıdent Ákimshiliginde Murat Nurtileý áýeli Prezıdenttiń kómekshisi boldy. Odan keıin Prezıdenttiń Protokoly men Syrtqy saıasat bólimine jetekshilik etken. Bir sózben aıtqanda búkil syrtqy saıasatqa jaýapty tulǵanyń biri bolǵan.
Sheteldikterdi qarsy alǵanda nemese shetelge shyqqandaǵy Memleket basshysynyń sóıleıtin sózderi, kelissózder, ártúrli deńgeıdegi kezdesýler osylardyń báriniń basy-qasynda júrdi. Keıin, Prezıdent Ákimshiligi jetekshisiniń orynbasary qyzmetine aýysqanymen, is júzinde joǵarydaǵy qyzmetterdi qosa atqarǵanyn aıta ketýimiz kerek.
«Osy qańtar oqıǵasy kezinde Prezıdent eń senimdi adam bolǵandyqtan bolar, aýmaly-tókpeli kúnderi ony birden QR Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń birinshi orynbasary qyzmetin senip tapsyrdy. Bul qasiretti qańtar bizdiń tarıhymyzdaǵy bir óte qaraly kúnderdiń biri bolary sózsiz. Ol ózine júktelgen mısıany abyroımen atqarady dep oılaımyn» deıdi sarapshy mamandar.
Qasym-Jomart Toqaev QR Parlamenti Senatynyń Tóraǵasy bolǵan tusta Murat Nurtileý jýrnalıserdiń basyn qosyp, kóptegen brıfıńter uıymdastyryp, bılik pen halyq arasyna altyn kópir bolǵan sanaýly azamattardyń biri.
Tájirıbe jınap, kemeldengen kadr
Qasym-Jomart Toqaev 2019 jyldyń kókteminde senimdi kadrlaryn birden el aldyna shyǵarmaı, olardyń tájirıbesi basshylyq qyzmetter úshin jetkiliksiz ekenin túsinip, saıası salmaq pen tájirıbe jınaý úshin memlekettik apparattaǵy túrli laýazymdarǵa ornalastyrǵan bolatyn.
45 jastaǵy Nurtileý Syrtqy saıasat vedomstvosynda Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgennen keıin 1998 jyldan beri úzdiksiz jumys istep keledi. Onyń SİM-degi sońǵy laýazymy – Fınlándıa men Estonıadaǵy Elshi. 2019 jyly respýblıka basshysy, sondaı-aq burynǵy dıplomat Qasym-Jomart Toqaev ony Prezıdenttiń kómekshisi qyzmetine taǵaıyndady. Bul ýaqytta Murat Nurtileý Syrtqy ister mınıstrliginiń Syrtqy saıasat bólimi men protokoldyń jumysyn júıelep, qosa alyp júrdi.
«PÁ jetekshisi – Toqaevqa jaqyn adamdardyń biri. Keńesshileri maǵan bergen suhbatynda barlyǵy PÁ basshysy arqyly ótedi degen bolatyn» dep jazdy belgili jýrnalıs Gúlnara Bajkenova Telegram kanalynda.
Toqaevtyń Nurtileýge degen senim dárejesi qańtardyń alǵashqy kúnderinde, Prezıdent UQK basshylyqta jeke ókili retinde taǵaıyndaǵan kezinde kórindi. Ol tup-týra bir táýlik eldegi búlikti uıymdastyrdy degen kúdikpen qamaýǵa alynǵan K.Másimovtiń orynbasary mindetin atqardy. UQK-de Nurtileý terorızmge qarsy operasıa jaǵdaıynda saıası, taldaý jáne barlaý baǵyttaryna basshylyq etýdi de óz moınyna aldy.
Prezıdent senimi
31 qańtarda jaǵdaı ózgerdi jáne josparlardy da ózgertý kerek boldy. Belgili bolǵandaı, bul kúni Májilis Spıkeri Nurlan Nyǵmatýlın otstavkaǵa ketti jáne bul laýazymǵa PÁ basshysy Erlan Qoshanov jiberildi (eki palatadaǵy spıkerlerdi aýystyrý depýtattardan emes, shuǵyl túrde osyndaı basshy qyzmetkerlerden júrgizildi). Qoshanovtyń ornyna Toqaev eń jaqyn jáne senimdi adamy etip Murat Nurtileýdi taǵaıyndady.
Murat Nurtileý Táýelsizdik jyldary ózine tapsyrylǵan memlekettik qyzmetti abyroımen atqaryp, zor tájirıbe jınaǵan memleketshil azamat desek bolady. Sondyqtan oǵan Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaevtyń Prezıdent Ákimshiligi basshylyǵyn senip tapsyrdy. Osy turǵydan alyp qarasaq, bul taǵaıyndaýdyń logıkalyq sheshimi bar ekenin baıqaýǵa bolady.
«Prezıdent Ákimshiliginiń jańa basshysy úsh tildi erkin meńgergen, Syrtqy ister mınıstrliginde Azıa jáne Afrıka departamentiniń 2-hatshysy, QR Parlament Senaty apparat basshysynyń orynbasary, Prezıdent Ákimshiligi Syrtqy saıasat ortalyǵy meńgerýshisiniń orynbasary syndy jaýapty oryndarda qyzmet atqarǵan, memleketshil, ulttyq múddege qyzmet etip júrgen bilikti maman. Prezıdent patrıot, memleketshil, kásibı tulǵalardy jaýapty oryndarǵa taǵaıyndap jatqany seziledi» dep jazdy belgili saıasattanýshy Baýyrjan Serikbaev Feısbýk jelisindegi paraqshasynda.
Aıta ketetini, Murat Nurtileýdiń mansabynyń basym bóligi Syrtqy ister mınıstrligimen baılanysty. Syrtqy saıası vedomstvoǵa qatysy joq jalǵyz jumys tájirıbesi 2007-2010 jyldary Parlament Senatynyń apparatyn basqarǵan kezde bolǵan. Sondyqtan saıasattanýshylar men jýrnalıserdiń ony Qasym-Jomart Toqaevtyń «Senimdi kadrlarynyń biri, syrtqy saıasattyń qyr-syryn jetik meńgergen maman» deýine tolyq negiz bar.
Daıyndaǵan Anar Dýman
